گلنوش خالقی اولین زن ایرانی است که به شکل آکادمیک و تخصصی در زمینه رهبری ارکستر موسیقی آموزش دید. در این نوشته از وبلاگ مدیر تولز، بیشتر با زندگی و کارهای این بانوی هنرمند آشنا خواهیم شد.
زندگینامه گلنوش خالقی
گلنوش خالقی در هفدهم دیماه سال ۱۳۱۹ در تهران به دنیا آمد. او یک موسیقیدان، آهنگساز، رهبر ارکستر و رهبر گروه کُر ایرانی بود. پدرش روحالله خالقی نام داشت. گلنوش نخستین بانوی ایرانی است که تحصیلات دانشگاهی خود را در زمینه رهبری موسیقی به پایان رساند.
او پیش از انقلاب سال ۱۳۵۷، رهبری گروه کُر رادیو و تلویزیون ملی ایران را بر عهده داشت. گلنوش خالقی در سال ۱۳۵۸ به کشور آمریکا نقل مکان کرد.
آغاز کار هنری
ایشان در سال ۱۳۳۰ وارد هنرستان موسیقی ملی شد و یادگیری ساز پیانو را شروع کرد. از جمله استادان ایشان در هنرستان میتوان به حسن صبا، جواد معروفی و مصطفی کمال پورتراب اشاره کرد.
وی در سال ۱۳۳۸ پس از گرفتن دیپلم از هنرستان موسیقی ملی، با رتبه اول به هنرستان عالی موسیقی راه پیدا کرد و نزد امانوئل ملیک اصلانیان به ادامه تحصیل پرداخت.
او بعد از یک سال، دیپلم هنرستان عالی موسیقی را نیز با رتبه نخست دریافت نمود و سپس به عنوان دستیار استاد، به تدریس پیانو و سرایش در همان هنرستان عالی موسیقی مشغول شد.
تحصیلات
او در سال ۱۳۴۱ برای ادامه تحصیل در موسیقی به اتریش رفت و در آکادمی موتزارتئوم سالزبورگ، رشته رهبری کر را خواند. پس از سه سال، برای تحصیل به آمریکا رفت و در کالج اوبرلین در اوهایو درس خود را پی گرفت.
سپس در سال ۱۳۵۳، مدرک کارشناسی ارشد رهبری کر را از دانشگاه ویسکانسین در شهر مدیسون دریافت کرد. در این دوره با رهبران مطرحی مانند رابرت فاونتن و کورت پرستل همکاری داشت.
پس از آن، در سال ۱۳۵۳ با دعوت رادیو و تلویزیون ملی ایران به کشور بازگشت و گروه “هم آوازان” را تشکیل داد. این گروه به اجرای آثار کلاسیک مخصوص کر و ارکستر میپرداخت.
هنگامی که هنری گلنوش خالقی در ایران کنسرت داشت، او نیز با وی همکاری میکرد. فعالیت گروه هم آوازان تا زمستان ۱۳۵۷ ادامه پیدا کرد.
آخرین کار این گروه، ضبط پنهانی سرود آزادی ساخته گلنوش خالقی با شعری از فریدون مشیری بود. یادآوری پایان تلخ گروه هم آوازان، تا آخر عمر در ذهن گلنوش ماند.
خالقی در سال ۱۳۵۸ دوباره به آمریکا مهاجرت کرد و کارهای هنری خود را در کانون دوستداران فرهنگ ایران آغاز نمود. در این زمان نیز با رهبرانی مانند رابرت فاونتن و کورت پرستل همکاری داشت.
او در سال ۱۳۶۴ با کمک تعدادی از نوازندگان ایرانی و آمریکایی، ارکستر روحالله خالقی را با بیست نوازنده در آمریکا پایهگذاری کرد و نزدیک به پنج سال رهبری آن را بر عهده داشت. تأمین هزینه و حامی برای این ارکستر کار بسیار سختی بود و با وجود استقبال خوب از اجراها، ادامه کار از سال ۱۳۶۹ ممکن نشد.
وی در سال ۱۳۶۹ برای برگزاری کنسرت به ایران بازگشت و قصد داشت به مناسبت بیست و پنجمین سالگرد درگذشت پدرش روحالله خالقی، برنامههایی در تهران و دیگر شهرها اجرا کند.
اما به دلیل “زن بودن”، اجازه رهبری و اجرای عمومی در ایران را دریافت نکرد. او در این مدت دو آلبوم موسیقی از آثار روحالله خالقی با نام می ناب را ضبط کرد و پس از چند ماه، دوباره ایران را به مقصد آمریکا ترک گفت.
انتشار بیانیه در دفاع از سرود ای ایران
گلنوش خالقی در اسفندماه سال ۱۳۹۷ بیانیهای منتشر کرد و از سرود «ای ایران» که ساخته روحاله خالقی است، دفاع نمود. او در این بیانیه به اقدام مسئولین استان قدس رضوی اعتراض کرد و کار آنها را محکوم ساخت. به گفته او، این نهاد بدون اجازه از موسیقی سرود «ای ایران» استفاده کرده و متن آن را به شکلی تغییر داده که در راستای تبلیغ مذهب شیعه و مداحی امامان آن است. گلنوش خالقی این اقدام را دزدی فرهنگی و هنری، آسیب زدن به یک اثر ملی و دستکاری غیرقابل قبول دانست. او از مردم نیز خواست تا نسبت به این موضوع اعتراض خود را نشان دهند.
درگذشت
گلنوش خالقی در بیست و ششم بهمن ماه سال ۱۳۹۹، در هشتاد سالگی، در شهر واشینگتن دیسی چشم از جهان فروبست.
یادش همواره زنده و روانش شاد باد.