همیشه درباره فواید فراوان موسیقی برای جسم و ذهن صحبت میشود. یک دلیل کلیدی این تأثیر، آزاد شدن مادهای به نام دوپامین در مغز هنگام شنیدن موسیقی است. در این نوشته از وبلاگ آموزشگاه موسیقی الهام، بیشتر با این موضوع آشنا خواهید شد.
موسیقی و تاثیر آن بر ترشح دوپامین در مغز
موسیقی به شکلهای گوناگونی روی ذهن و جسم ما اثر میگذارد. وقتی به آهنگ گوش میدهید، ممکن است پاها یا دستهایتان ناخودآگاه هماهنگ با ضربآهنگ آن تکان بخورند. گاهی حتی گردن، سر و شانههایتان نیز با ریتم موسیقی همراه میشوند. همانطور که موسیقی بدن شما را به حرکت وا میدارد، بر کارکرد مغزتان نیز تأثیر میگذارد.
موسیقی از نظر شیمیایی بر ترشح هورمونهای مغز اثر میگذارد. گوش دادن به موسیقی باعث افزایش سطح هورمونی به نام «دوپامین» در مسیرهای عصبی مغز میشود.
مقاله بهترین آموزشگاه آموزش تنبک منبع بسیار خوبی برای یادگیری بیشتر است.
دوپامین یک پیامرسان شیمیایی مهم در مغز است که کارکردهای فراوانی دارد. این هورمون در بخشهایی از مغز که مربوط به پاداش، انگیزه، حافظه، تمرکز و حتی کنترل حرکات بدن هستند، نقش ایفا میکند.
وقتی مقدار زیادی دوپامین در بدن ترشح میشود، با ایجاد حس لذت و پاداش، شما را به تکرار یک رفتار خاص تشویق میکند. در مقابل، پایین بودن سطح دوپامین میتواند باعث کم شدن انگیزه و اشتیاق شود. معمولاً سطح دوپامین توسط دستگاه عصبی تنظیم میشود، اما میتوان کارهایی انجام داد تا به طور طبیعی میزان آن را در بدن افزایش داد.
دوپامین چیست؟
دوپامین یک ماده شیمیایی طبیعی در بدن است که از دسته ترکیبات آلی به شمار میرود. این ماده هم در مغز و هم در کلیهها ساخته میشود و تقریباً در بیشتر گیاهان و جانوران نیز یافت میشود.
در مغز، دوپامین به عنوان یک پیامرسان عصبی عمل میکند و در جریان خون نقش هورمون دارد. این ماده عمدتاً در کیسههای کوچکی درون سلولهای عصبی مخصوص و نیز در غدد فوق کلیوی ذخیره میشود.
مغز دارای چندین مسیر اصلی است که دوپامین در آنها جریان دارد. مهمترین کارکرد دوپامین، نقش آن در ایجاد احساس لذت و پاداش است. هنگامی که میزان دوپامین در بخشهایی از مغز که به «مرکز پاداش» معروف هستند افزایش مییابد، فرد احساس شادی و سرخوشی میکند. به همین دلیل نیز برخی داروهایی که بر سطح دوپامین اثر میگذارند، ممکن است مورد سوءمصرف قرار گیرند.
در صورت علاقهمندی، مطلب بیوگرافی پرویز منصوری از پیشگامان توسعه آموزش نوین موسیقی علمی را از دست ندهید.
کنترل دستگاه حرکتی
دوپامین در تنظیم حرکات بدن نیز نقش مهمی دارد. به همین دلیل، وقتی سلولهای عصبی تولیدکننده دوپامین آسیب میبینند، نشانههای بیماری پارکینسون ظاهر میشود.
یکی دیگر از وظایف دوپامین در مغز، تنظیم ترشح هورمونهاست. دوپامین با فعالکردن گیرندههای مخصوص خود، ترشح هورمون پرولاکتین را کم میکند و به این شکل بر تولید شیر در بدن اثر میگذارد.
پژوهشهای جدید نشان میدهد که گوش دادن به موسیقی حال روحی افراد را بهتر میکند و این احساس خوب به هماهنگی بیشتر بین مغز و دیگر اندامهای بدن کمک مینماید.
این گروه پژوهشی در دانشگاه مکگیل دریافتند که موسیقی بر تمام جنبههای روحی و جسمی ما تأثیر میگذارد و در موارد زیادی، مانند برخی مواد شیمیایی یا مخدر، با تحریک مغز باعث احساس شادی بیشتر در افراد میشود.
این موضوع را بهتر بشناسید با مطالعه تاریخچه سرود ملی ایران.
موسیقی تاثیرات شیمیایی گوناگونی در بدن دارد
بر اساس این تحقیق، دانشمندان با بررسی تأثیرات موسیقی دریافتند که موسیقی واکنشهای شیمیایی مختلفی در بدن ایجاد میکند و با تأثیرگذاری بر اعصاب کلیدی، به متعادل کردن سطح هورمونهای شادی در مغز کمک میکند.
شایان ذکر است که این هورمون هنگام مصرف مواد مخدر و نشاطآور نیز در بدن آزاد میشود؛ اما نکته قابل توجه این است که ثابت شده برخلاف مواد مخدر که عوارض جانبی زیانباری دارند، موسیقی هیچ ضرری برای انسان ندارد.
حتی تأیید شده که موسیقی اثرات عمیقی در هماهنگسازی عملکردهای بدن، از جمله ضربان قلب، تنفس و فعالیتهای ذهنی، بر جای میگذارد و همه این هماهنگیها در نهایت به سلامت بیشتر افراد منجر میشود.
در یک آزمایش در سال ۲۰۱۱، پژوهشگران دانشگاه مکگیل قطعات موسیقیای را پخش کردند که شرکتکنندگان به دلیل کیفیت خاص آن قطعات در ایجاد شور و لذت، انتخاب کرده بودند.
سپس با استفاده از اسکنهای PET و fMRI، از مغز این افراد تصویربرداری شد. مغز آنها به خوبی با ریتم موسیقی همگام بود: هر بار که قطعه موسیقی به اوج خود نزدیک میشد، ترشح دوپامین در بخش هسته دمدار مغز آنها افزایش مییافت. این ناحیه از مغز با احساس انگیختگی و اشتیاق در ارتباط است.
ترشح هورمون اوکسیتوسین
موسیقی علاوه بر افزایش دوپامین، باعث ترشح بیشتر هورمون «اوکسیتوسین» در مغز هم میشود. این هورمون به نام هورمون محبت و اعتماد معروف است.
بررسیها و شواهد علمی حاکی از آن است که علاقهمندان به موسیقی، معمولاً روحیهی بخشندهتری دارند و راحتتر از افرادی که به موسیقی علاقهای نشان نمیدهند، به دیگران اعتماد میکنند. همچنین موسیقی میتواند در مواقعی که تحت فشارهای زیادی هستیم، به ما کمک کند تا بهتر عمل کنیم.