در دانش موسیقی، موضوعات مختلفی وجود دارد که هنرجویان باید آنها را فرا بگیرند. فاصله موسیقی یکی از این اصول اولیه است که هر کسی که ساز میزند یا آواز میخواند، باید با آن آشنا باشد. در این نوشته ابتدا به تعریف فاصله میپردازیم. سپس انواع آن و شیوه محاسبه فاصلهها را توضیح میدهیم. اگر به این موضوع علاقهمند هستید، تا پایان این مطلب با ما همراه بمانید. برای دیدن آموزشهای بیشتر نیز میتوانید به وبلاگ مدیر تولز مراجعه کنید.
فاصله در موسیقی چیست؟
در موسیقی، فاصله به تفاوت دو نت از نظر میزان «زیر» یا «بم» بودن آنها گفته میشود. این اختلاف را هم میتوان روی ساز مشاهده کرد و هم به صورت عددی با تقسیم فرکانس نت زیرتر بر فرکانس نت بمتر محاسبه کرد.
وجود این فواصل در موسیقی بسیار اهمیت دارد، چون احساس و حال و هوای یک ملودی را به ما منتقل میکند. اگر تمام نتهای یک آهنگ فاصلههای یکسانی داشته باشند، احساسی که در ما ایجاد میشود نیز یکنواخت و بدون تغییر خواهد بود.
انواع فاصله در موسیقی
فاصله منفصل
این فاصلهی موسیقایی میان دو نت غیرهمجوار به وجود میآید. برای نمونه، فاصلهای که بین نت دو و نت سل وجود دارد، یک فاصلهی منفصل محسوب میشود.
فاصله متصل
بین دو نت پشت سر هم، مانند نتهای “دو” و “ر”، یک فاصلهی متصل وجود دارد که به آن «فاصله دوم» میگویند. این نوع فاصله خود به دو دستهی جداگانه تقسیم میشود.
فاصله دوم بزرگ
فاصله میان دو نت پشت سر هم که به اندازه یک پرده باشد، فاصله دوم بزرگ نام دارد.
فاصله دوم کوچک
اگر دو نت پشت سر هم، به اندازه نیمپرده از هم فاصله داشته باشند، این فاصله را “دوم کوچک” مینامند.
در حالت اصلی و بدون استفاده از علامتهای تغییردهنده، فاصله بین بیشتر نتهای پشت سر هم، یکپرده کامل است. اما دو استثنا وجود دارد: فاصله بین نتهای “می” تا “فا” و همچنین “سی” تا “دو”، همیشه نیمپرده است و به همین دلیل، این فواصل از نوع دوم کوچک به شمار میروند.
روش اندازهگیری فواصل موسیقی
برای محاسبه فاصله میان دو نت، باید همه نتهای بین آن دو را شمارش کنید. به عنوان نمونه، اگر بخواهید فاصله بین نت «می» و «لا» را پیدا کنید، باید نتهای می، فا، سل و لا را بشمارید. این فاصله شامل چهار نت است؛ پس به آن فاصله چهارم میگوییم.
دو نکته مهم دیگر نیز در مورد محاسبه فاصلههای موسیقی وجود دارد. اول اینکه فاصله بین یک نت و نت مشابه آن در اکتاو بعدی، «فاصله هنگام» نامیده میشود. دوم اینکه فواصل تا هشتم، «فاصله ساده» محسوب میشوند و از نهم به بعد، به آنها «فاصله ترکیبی» گفته میشود.