پدیده تشدید صدا که به آن رزونانس نیز گفته میشود، در دنیای موسیقی نقش بسیار مهمی ایفا میکند. این اصل برای کسانی که علاقهمند به پیشرفت در هنر آوازخوانی هستند، اهمیت زیادی دارد. در این قسمت از وبلاگ مدیر تولز، بیشتر با مفهوم تشدید در موسیقی آشنا خواهید شد.
در صورت علاقهمندی، مطلب آشنایی با سبک آلترنتیو راک را از دست ندهید.
مفهوم رزونانس در موسیقی چیست؟
همانطور که پیش از این اشاره شد، پدیده رزونانس صدا در واقع همان تشدید است که ممکن است از درسهای فیزیک دوران مدرسه آن را به یاد داشته باشید. اما وقتی صحبت از صدای انسان میشود، این پدیده اهمیت ویژهای پیدا میکند و میتواند به زیباتر و رساتر شدن صدای ما کمک کند.
تشدید صدای انسان بیشتر در حفرههای سر رخ میدهد. در این فرآیند، انرژی نوسانی صدا در این فضاها ذخیره شده و سپس به صورت یک نیروی کوچک و تکرارشونده، باعث ایجاد نوسانی با دامنه بزرگتر و قویتر میشود.
حتی اگر قصد استفاده حرفهای از صدای خود را نداشته باشیم، بهتر است این توانایی را در خود پرورش دهیم تا صدایی جذابتر و خوشآهنگتر داشته باشیم. چنین صدایی میتواند ابزاری برای برقراری ارتباط مؤثرتر و دستیابی به موفقیتهای بیشتر در زندگی باشد.
بحث رزونانس در آموزش صدا، به تشدیدکنندههای طبیعی صدا در بدن مانند قفسه سینه، فضای دهان و سر مربوط میشود. یک خواننده یا سخنور با تمرینهای مناسب میتواند توانایی استفاده از این فضاها را در خود تقویت کند. به طور کلی، در فیزیک نیز رزونانس به مفهوم تشدید یا بازتاب صدا اشاره دارد.
در تعریف رزونانس آمده است :
تشدید یا رزونانس در فیزیک به پدیدهای گفته میشود که در آن یک سیستم در فرکانسهای خاصی با بیشترین نوسان و شدت حرکت میکند. به این فرکانسها، فرکانس تشدید میگویند. در این حالت، انرژی زیادی در جسم جمع میشود و حتی یک نیروی کوچک و تکرارشونده میتواند باعث نوسانهای بزرگ شود.
هر خواننده به طور طبیعی حدود دو اکتاو محدوده صوتی دارد؛ از پایینترین نتی که میتواند بخواند تا بالاترین آن. این محدوده دو اکتاو را میتوان به چهار بخش تقسیم کرد؛ یعنی هر اکتاو شامل دو بخش است.
به عنوان مثال، اگر پایینترین صدای یک فرد نت A (لا) روی خط پنجم کلید فا باشد و بالاترین صدایش نت E (می) بین خطوط چهارم و پنجم کلید سل، آنگاه چهار بخش صوتی او به ترتیب زیر خواهد بود:
بخش اول: از نت A در کلید فا تا نت D
بخش دوم: از نت D در کلید سل تا نت G
بخش سوم: از نت G تا نت C
بخش چهارم: از نت C تا بالاترین نت صوتی فرد
نکته بسیار مهم و کلیدی در خوانندگی، خارج شدن صحیح صدا از جایگاه طبیعی تشدید آن است. وقتی یک خواننده به شکل اصولی و علمی میخواند، در هر یک از این بخشها باید لرزش صدا را در جایگاه مخصوص به خود احساس کند.
بخش اول: احساس لرزش در حفرههای تنفسی سینه
بخش دوم: احساس لرزش در لب بالا
بخش سوم: احساس لرزش در سینوسهای گونه
بخش چهارم: احساس لرزش در سینوسهای پیشانی
ریشه واژه رزونانس از کجا آمده است ؟
نکته جالبی درباره کلمه رزونانس یا تشدید وجود دارد: این واژه از یک کلمه لاتین به معنای “بازتاب صدا” گرفته شده است. اگر تا به حال با موسیقی سر و کار داشته باشید، احتمالاً دیوارهای آکوستیک را دیدهاید. به نظر شما دلیل استفاده از این دیوارها چیست؟ در واقع، این طراحی ویژه در سالنهای موسیقی به این خاطر است که از بازتاب و انعکاس انرژی و ارتعاشات صوتی — یا همان پدیده رزونانس صوتی — جلوگیری کند. اگر این بازتابها کنترل نشوند، میتوانند کیفیت صدای اصلی را خراب کنند.
چند نوع رزونانس وجود دارد؟
پدیده تشدید یا رزونانس در شکلهای گوناگونی دیده میشود. به طور کلی، میتوان آن را به دستههای مختلفی مانند تشدید مکانیکی، تشدید صوتی، تشدید الکترومغناطیسی، تشدید مغناطیسی هستهای، تشدید چرخش الکترونی و تشدید موج کوانتومی تقسیم کرد. از میان این انواع، معمولاً تنها تشدید صوتی و مکانیکی برای ما به طور ملموس قابل درک و تجربه هستند.
برای مطالعه بیشتر، به بهترین آموزشگاه ویولنسل در شرق تهران سری سر بزنید.
برای درک عمیقتر این موضوع، مطلب نخستین زنی که رهبر ارکستر ایران شد که بود را بخوانید.