گیتار یکی از سازهای دوستداشتنی و پرطرفدار در میان دوستداران موسیقی است. یکی از دلایل این محبوبیت، تنوع بالای این ساز در مدلها و شیوههای نواختن آن است. احتمالاً گیتارهای کوچکی را دیدهاید که تنها چهار سیم دارند. این گیتارها در بسیاری از فروشگاههای موسیقی با رنگهای جذاب و زیبا به فروش میرسند. به این گیتارهای کوچک، یوکللی یا در زبان فارسی اوکلهله گفته میشود. در این بخش از وبلاگ مدیر تولز، بیشتر با ساز یوکللی یا همان گیتار کوچک آشنا شوید.
معرفی ساز یوکللی ( گیتار کوچک )
یوکللی که به آن گیتار کوچک هم میگویند، در زبان انگلیسی Ukulele نام دارد. ریشه این نام از زبان هاوایی (oo-koo-leh-leh) گرفته شده است. این ساز از دسته سازهای زهی است و در واقع نوعی گیتار کوچک محسوب میشود.
تاریخچه یوکللی به قرن نوزدهم بازمیگردد. در آن زمان پرتغالیها گیتار را به هاوایی آوردند و مردم محلی با الهام از آن، نسخه مخصوص به خود را ساختند که یوکللی نام گرفت. این ساز در آغاز قرن بیستم در آمریکا بسیار پرطرفدار شد و سپس از آنجا به سراسر جهان راه پیدا کرد.
سازی برای همه سبک ها
یوکللی سازی است که کاربردهای فراوانی دارد و در سبکهای موسیقی گوناگونی مانند جاز، کانتری، پاپ و راک از آن استفاده میشود. همچنین بسیاری از نوازندگان خیابانی، یوکللی را برای اجرا انتخاب میکنند چون به راحتی قابل حمل است و اندازه کوچک آن باعث میشود به سادگی در چشم بینندگان جلوه کند.
کوک یوکللی
کوک استاندارد و پرکاربرد یوکللی معمولاً روی نتهای سل، دو، می و لا (G4, C4, E4, A4) انجام میشود. سیمهای این ساز را میتوان از جنسهای مختلفی مانند فلوئوروکربن، تیتانیوم، نایلون، آهن یا استیل انتخاب کرد.
شکل ظاهری یوکللی
این ساز چهار سیم دارد و معمولاً از چوب ساخته میشود. شکل آن تقریباً شبیه یک گیتار کوچک است.
صدای مخصوص یوکللی به شکلی است که وقتی میشنوید، ناخودآگاه حس میکنید به جزیرههای گرمسیری برده شدهاید. این ساز به خاطر ویژگیهای خاصش مانند ابعاد کوچک، سبکی، سادگی در یادگیری و ظاهر زیبا، در بسیاری از کشورهای جهان طرفداران زیادی پیدا کرده است. نوازندگان با یوکللی قطعات مختلفی در سبکهای گوناگون اجرا میکنند.
تاریخچه یوکللی
این ساز بیشتر با موسیقی هاوایی معروف است. نام یوکللی در زبان هاوایی به معنای «پرش کَک» است. شاید این نام به خاطر حرکت تند و چابک انگشتان نوازنده روی سیمها انتخاب شده که مانند جستوخیز یک حشره کوچک است. برخی داستانها هم میگویند این نام، لقب ادوارد ویلیام پرویس بوده؛ یکی از نزدیکان پادشاه هاوایی، دیوید کالاکائوآ، که به خاطر جثه ریز، حرکات شاد و البته استعدادش در نواختن این ساز، به این نام خوانده میشد.
یوکللی در دهه ۱۸۸۰ میلادی پدید آمد. طراحی آن از سازهای کوچک شبیه گیتار که ریشه پرتغالی دارند، مانند ماشتی، کاواکینیو، تیمپل و راخائو الهام گرفته شده. این سازها را مهاجران پرتغالی که از مناطق مادیرا و کیپ ورد به هاوایی آمدند، با خود به همراه آوردند.
سه نفر از این مهاجران که در اصل نجار و سازنده کابینت بودند — به نامهای منوئل نانز، خوزه دو اسپیریتو سانتو و آگوستو دایا — به عنوان نخستین کسانی شناخته میشوند که یوکللی را به شکل امروزی ساختند. دو هفته پس از پیاده شدن این مهاجران از کشتی معروف اساس راونسکارگ، یک روزنامه محلی در هاوایی گزارش داد: «مهاجرانی از مادیرای پرتغال به تازگی به اینجا آمدهاند و شبها با نواختن موسیقی در خیابانها، مردم را شاد میکنند.»
کالاکائوآ پادشاه هاواییو هلاقمند به یوکللی
یکی از عوامل کلیدی در تاریخ رشد و محبوبیت ساز یوکللی، حمایت پادشاهان هاوایی بود. کالاکائوآ، پادشاه هاوایی، خود به این ساز علاقهمند بود و با پشتیبانی از آن، باعث شد یوکللی به بخشی ثابت از موسیقی هاوایی تبدیل شود. این ساز حتی در محافل و مراسم سلطنتی نیز برای اجراهای موسیقایی مورد استفاده قرار میگرفت.
از نخستین سازندگان حرفهای یوکللی در هاوایی، میتوان به شرکت خانوادگی «کاماکا یوکللی» اشاره کرد که بنیانگذار آن ساموئل کاماکا بود.
ساموئل کاماکا در ابتدا نزد منوئل نانز، یکی از مهاجران پرتغالی در هاوایی، آموزش دید. پس از آن، در سال ۱۹۱۶ اولین فروشگاه خود را با عنوان «یوکللی کاماکا و محصولات گیتار» در زیرزمین خانهاش تأسیس کرد.
سایزها و مدلهای مختلف یوکللی
یوکللی در اندازهها و طرحهای گوناگونی تولید میشود. برای انتخاب اندازه مناسب، دو مورد اصلی را باید در نظر گرفت: فاصلهی بین خرک تا شیطانک (طول سیم) و درازای کل ساز از بالای دسته تا انتهای بدنه. اندازه یوکللی بر وزن آن و همچنین بر حجم و غنای صدا تأثیر مستقیم دارد. به طور کلی، هرچه اندازه یوکللی بزرگتر باشد، ساز سنگینتر خواهد بود و صدایی پُرحجمتر و گرمتر تولید میکند؛ همچنین قیمت آن نیز بیشتر است.
سایزهای یوکللی
یوکللی در چهار اندازه اصلی وجود دارد:
سوپرانو
کنسرت
تنور
باریتون
علاوه بر این چهار اندازه معمول، سه اندازه دیگر به نامهای پاکت (جیبی)، باس و کنترباس هم ساخته شده که کمتر رایج هستند. یوکللی سوپرانو که در هاوایی به عنوان مدل استاندارد شناخته میشود، پس از یوکللی پاکت و سوپرانینو، کوچکترین نوع یوکللی است.
یوکللی کنسرت در دهه ۱۹۲۰ میلادی با بهبود طراحی سوپرانو ایجاد شد. این مدل کمی بزرگتر از سوپرانو است و صدای رساتر و عمیقتری تولید میکند. مدت کوتاهی پس از آن، یوکللی تنور معرفی شد که از کنسرت بزرگتر است و حجم صدای بیشتری دارد. مدل باریتون نیز در سال ۱۹۴۰ به جمع یوکللیها اضافه شد. در نهایت، مدلهای کنترباس و باس به ترتیب در سالهای ۲۰۱۰ و ۲۰۱۴ به عنوان جدیدترین انواع این ساز معرفی شدند.