فازمترها در مدلهای گوناگونی ساخته میشوند، اما در نهایت همه آنها برای یک هدف اصلی به کار میروند. مهمترین کاری که هر فازمتر انجام میدهد، این است که نشان میدهد آیا جریان برق در مدار وجود دارد یا خیر. به عنوان مثال، اگر نوک فازمتر سادهای را به یک سیم برق وصل کنید، میتوانید بفهمید که آیا آن سیم زیر برق است یا نه.
اگر تا به حال با سیمکشی برق کار کردهاید، به احتمال زیاد از فازمتر استفاده کردهاید. معمولاً از این وسیله برای چک کردن وجود برق متناوب (AC) استفاده میشود. اگر بخواهیم دقیقتر بگوییم، فازمتر در واقع اختلاف پتانسیل الکتریکی را نشان میدهد.
اگر با کاربرد فازمتر و نحوه عملکرد انواع آن آشنا نیستید، این مطلب میتواند راهنمای خوبی برای شناخت مدلهای مختلف فازمتر و کارهایی که انجام میدهند باشد.
رونیکس را بخوانید!
کار کردن با فازمتر بسیار آسان است. کافی است نوک فلزی آن را به سیم یا قسمتی که میخواهید از وجود برق در آن مطمئن شوید، تماس دهید. هر فازمتر ساده معمولاً یک دکمه در انتهای خود دارد. پس از تماس نوک فازمتر با جسم، باید این دکمه را فشار دهید. اگر چراغ درون فازمتر روشن شد، یعنی آن جسم دارای جریان برق است.
گاهی ممکن است چراغ فازمتر روشن نشود. این اتفاق میتواند چند دلیل داشته باشد:
اگر سیم، سیم نول (سیم بدون برق) باشد، چراغ فازمتر روشن نمیشود.
ممکن است در آن قسمت اصلاً جریان برقی وجود نداشته باشد.
به دلیل مشکلاتی مانند اتصالی یا قطعی در مدار، برق به آن نقطه نمیرسد.
یا اینکه ممکن است خود فازمتر مشکل داشته باشد و به درستی کار نکند.
هنگام کار با فازمتر، یک نکته ایمنی بسیار مهم وجود دارد: حتماً باید با زمین در تماس باشید. وقتی میخواهید نوک فازمتر را به سیم یا یک جسم بزنید، لازم است که خودتان نیز به زمین متصل شده باشید. این اتصال باعث میشود جریان برق در صورت وجود، به راحتی از بدن شما به زمین منتقل شود و فازمتر بتواند درست کار کند.
به عنوان مثال، اگر روی یک سطح عایق (مانند چوب خشک یا فرش لاستیکی) بایستید و فازمتر را به سیم برق بزنید، ممکن است لامپ آن روشن نشود. اما به محض اینکه پا را روی یک سطح رسانا و امن (مانند زمین یا کف بتونی) بگذارید، فازمتر میتواند به درستی وجود یا عدم وجود برق را نشان دهد.
اجزای درونی فازمتر
هر فازمتر از چند بخش اصلی تشکیل شده که در کنار هم کار میکنند. این بخشها شامل موارد زیر هستند:
– لامپ
– مقاومت
– دکمه لمسی
– فنر
– بدنه
مقاومت داخل فازمترها معمولاً چند صد کیلو اهم است و گاهی تا بیش از ۸۰۰ کیلو اهم هم میرسد. در پایان، خوب است به یاد داشته باشید که هرچه کیفیت ساخت یک فازمتر بالاتر باشد، عملکرد و دوام آن نیز بهتر خواهد بود. یکی از فازمترهای بادوام و کارآمد، فازمتر پیچگوشتی دوطرفه رونیکس است.
انواع فازمتر
فازمترها در مدلهای مختلفی ساخته میشوند. هر کدام از آنها کاربرد ویژهای دارد و به کمک آنها میتوانید متوجه شوید که آیا برق در مدار وجود دارد یا خیر. حال ممکن است بپرسید که فازمترها چند نوع هستند؟ در حالت کلی، فازمترها به سه دسته اصلی تقسیم میشوند: تماسی، القایی و دیجیتال. در بخشهای بعدی، هر یک از این انواع را به طور جداگانه بررسی خواهیم کرد.
فازمتر تماسی
برای کار با فازمتر تماسی، باید نوک آن را به سیم یا داخل پریز برق بزنید. این نوع فازمتر فقط نشان میدهد که برق وجود دارد یا نه. فازمترهای تماسی خود دو نوع هستند: یکسر تماسی و دو سر تماسی. فازمتر یکسر تماسی همان مدل ساده و معمولی است. اما فازمتر دو سر تماسی کمی فرق دارد.
فازمتر دو سر تماسی دو سر جداگانه دارد: یکی برای تماس با سیم برقدار و دیگری برای اتصال به زمین. هنگام استفاده، یک سر را به سیم برق و سر دیگر را به زمین وصل میکنید. این روش نسبت به فازمتر یکسر تماسی ایمنتر است، چون جریان برق از بدن شما عبور نمیکند.
فازمتر القایی
احتملاً میدانید که وقتی جریان برق از داخل یک سیم عبور میکند، یک میدان مغناطیسی نامرئی در اطراف آن ایجاد میشود. فازمتر القایی میتواند همین میدان را حس کند و بدون اینکه نیاز باشد به سیم دست بزند یا به آن وصل شود، وجود جریان الکتریکی را تشخیص دهد. به همین دلیل است که این نوع فازمتر بهراحتی متوجه عبور برق از سیم میشود.
درون فازمتر القایی معمولاً یک یا چند باتری قرار دارد. قبل از استفاده، بهتر است از پر بودن باتریها مطمئن شوید. سپس کافی است نوک فازمتر را به آرامی نزدیک سیم یا جسم مورد نظر کنید. اگر چراغ فازمتر روشن شد، یعنی در آن سیم یا جسم، جریان برق وجود دارد.
فازمتر دیجیتال
این فازمتر، بیتردید پیشرفتهترین نوع در میان همه فازمترها محسوب میشود. فازمترهای دیجیتال، درونمایه و اجزای پیچیدهتری نسبت به نمونههای دیگر دارند. بسیاری از آنها یک صفحه نمایش کوچک هم دارند که مقدار جریان مستقیم و متناوب را به شما نشان میدهد.
کار با آن بسیار آسان است: فقط دستگاه را روشن کنید و نوک آن را به وسیله یا نقطه مورد نظر نزدیک یا تماس دهید. اگر اختلاف پتانسیل الکتریکی وجود داشته باشد، چراغ فازمتر روشن خواهد شد یا صدای هشداردهندهای از آن به گوش میرسد.
فازمتر چیست و چطور از آن استفاده میشود؟
فازمتر یک ابزار مهم و کاربردی برای برقکارها و حتی افراد عادی است. کار اصلی آن تشخیص سیم برق دار (فاز) از سیم بدون برق (نول) است. این تشخیص برای ایمنی هنگام کار با برق بسیار حیاتی است.
فازمتر معمولاً شبیه یک پیچگوشتی کوچک است. داخل دسته آن یک لامپ کوچک قرار دارد. وقتی نوک فازمتر را به یک سیم یا محل اتصال برق دار (فاز) میزنیم و همزمان انگشت خود را روی صفحه فلزی انتهای دسته آن قرار میدهیم، لامپ داخل آن روشن میشود. روشن شدن لامپ به ما میگوید که آن سیم، برق دارد.
دلیل این اتفاق این است: وقتی نوک فازمتر به برق متصل میشود، جریان الکتریکی بسیار ضعیفی از طریق بدن ما که با صفحه فلزی در تماس است، به زمین منتقل میشود. این جریان عبوری کافی است که لامپ کوچک داخل فازمتر را برای یک لحظه روشن کند، اما آنقدر ضعیف است که برای انسان خطری ندارد.
به زبان ساده، فازمتر مثل یک چراغ راهنمای کوچک است که با روشن شدن به ما هشدار میدهد: “احتیاط! اینجا برق وجود دارد.”
کدام نوع فازمتر برای شما بهتر است؟
حالا که انواع مختلف فازمتر را شناختیم، خوب است ببینیم هر کدام چه کاربردی دارند. فازمترهای تماسی، سادهترین و معمولترین نوع فازمتر هستند. اگر فقط نیاز دارید بفهمید که برق در یک نقطه وجود دارد یا نه، این نوع فازمتر برای شما کافی است. اگر به دنبال یک فازمتر برای کارهای روزمره و تعمیرات معمولی هستید، فازمتر تماسی رونیکس میتواند انتخاب خوبی باشد.
فازمترهای دو سر تماس برای کسانی مناسب است که امکان اتصال مستقیم به زمین را ندارند. این نوع فازمتر معمولاً عدد دقیقتری نسبت به فازمترهای تکسر تماس نشان میدهد. فازمترهای القایی هم گزینه خوبی برای افرادی هستند که میخواهند بدون تماس فیزیکی با وسیله، میزان برق آن را بررسی کنند. چون این مدل با باتری کار میکند، بهتر است قبل از هر بار استفاده از سالم بودن و شارژ باتریها مطمئن شوید.
فازمتر دیجیتال دقیقترین نوع فازمتر است و بیشتر برای کارهای تخصصی و اندازهگیریهای حساس به کار میرود. در کارهایی که نیاز به دقت عددی بالا دارید، این وسیله انتخاب مناسبی است. این فازمتر هم میتواند ولتاژ جریان مستقیم و هم جریان متناوب را اندازه بگیرد. همچنین هنگام تشخیص جریان، با روشن شدن چراغ یا تولید صدا، وجود برق را به شما هشدار میدهد.
در پایان، انتخاب بهترین فازمتر بستگی به نیاز و شرایط کاری شما دارد. هر کدام از این مدلها ویژگیهای خاص خود را دارند و برای موقعیتهای مختلفی طراحی شدهاند. فازمتر تماسی ساده، پرکاربردترین نوع است و حتی میتوان از آن به عنوان پیچگوشتی نیز استفاده کرد. فازمتر القایی زمانی به کار میآید که نخواهید با وسیله برقی تماس مستقیم داشته باشید. در نهایت فازمتر دیجیتال قرار دارد که قادر است اندازهگیریهای بسیار دقیقی را ارائه دهد.
سؤالات متداول
لامپ فازمتر معمولاً چند ولت است؟
اغلب لامپهای به کار رفته در فازمترها با ولتاژ پنج تا شش ولت کار میکنند.
رنگ مقاومت داخل فازمتر چگونه است؟
رنگ مقاومت در فازمترها ثابت نیست و میتواند متفاوت باشد. این رنگ بستگی به شرکت سازنده و مقدار مقاومت دارد.
مقدار مقاومت فازمتر چقدر است؟
مقاومت فازمتر میتواند از حدود یک کیلو اهم شروع شود و حتی تا بیش از هشتصد کیلو اهم نیز برسد.
فازمتر تستر چه نوع وسیلهای است؟
فازمتر تستر که به آن فازمتر القایی هم گفته میشود، نوعی است که میتواند بدون تماس مستقیم با سیم یا قطعه، وجود جریان برق را حس کند.