مرصعخوانی روشی در آواز ایرانی است که دو سبک بداههخوانی و مرکبخوانی را با هم ترکیب میکند. این سبک نشان میدهد که خواننده شناخت ژرفی از موسیقی اصیل ایران دارد. این شناخت شامل آگاهی از ردیفهای گوناگون موسیقی، شیوهی بهکارگیری گوشهها و همچنین استفادهی هنرمندانه از تحریرها و نغمههای ویژهی ساز و آواز است. در ادامهی این نوشته در وبلاگ مدیر تولز، بیشتر با این شیوهی آوازی آشنا خواهید شد.
مرصع خوانی چیست ؟
مرصع خوانی به آوازی گفته میشود که در آن، شعر و موسیقی به شکلی هماهنگ و هموزن در کنار هم قرار گیرند. توجه داشته باشید که این سبک با مرکب خوانی متفاوت است. مرکب خوانی به اجرای یک آواز در چند مقام یا دستگاه مختلف گفته میشود، در حالی که مرصع خوانی به آوازی اشاره دارد که در آن شعر، تحریرها و مقام آواز با دقت و ظرافت کامل انتخاب شده باشند.
در واقع میتوان گفت که مرصع خوانی کاری است که هر کسی از عهدهی آن برنمیآید و سالها زمان و تمرین نیاز است تا کسی بتواند به این توانایی دست پیدا کند.
بدون شک اگر در مرکب خوانی، اصول مرصع خوانی نیز رعایت شود، لطف و زیبایی و تأثیر کار خواننده بسیار بیشتر خواهد شد.
یکی از مشهورترین خوانندگان سبک مرصع خوانی
یکی از سرشناسترین خوانندگان این سبک «رامبد صدیف» هستند و در کنار ایشان، آقای جلیل شهناز نیز نمونهای دیگر از نوازندگان برجسته به شمار میروند.
در موسیقی آوازی ایرانی، اصطلاح «مرصعخوانی» چندان رایج نیست و همانطور که پیشتر اشاره شد، هر خوانندهای توانایی اجرای آن را ندارد. البته این بیشتر بحثی دربارهی واژهها و تعابیر است.
واژهی مرصع در زمینههایی مانند صنایع دستی یا حتی آشپزی نیز به کار میرود. در حقیقت، مرصعخوانی به آوازی گفته میشود که در آن شعر و موسیقی به شکلی زیبا و متعادل درهم تنیده شده و هموزن باشند. آوازی که شعر، تحریر و مقام آن با دقت و آگاهی کامل انتخاب شده باشد.
از نمونههای قدیمی این سبک میتوان به برخی از آوازهای زندهیاد تاج اصفهانی اشاره کرد. انتخاب شعر مناسب، هماهنگی با فضای ملودیک گوشه، اجرای تحریرهای درست و بهجا، بیان واضح واژههای شعر و ویژگیهایی از این دست، از دیگر مشخصههای مرصعخوانی است.