قطعه ۴:۳۳ چیست؟
قطعه ۴:۳۳، اولین قطعه موسیقی در جهان است که هیچ صدایی در آن شنیده نمیشود. محتوای این قطعه تنها ۴ دقیقه و ۳۳ ثانیه سکوت کامل است. شاید فکر کنید این قطعه قابل اجرا نیست و فقط یک ایده نمادین است؛ اما جالب است بدانید که نوازندگان زیادی آن را روی صحنه اجرا کردهاند. در این اجرا، نوازنده وارد صحنه میشود، پشت ساز خود مینشیند و در طول ۴ دقیقه و ۳۳ ثانیه هیچ نتی نمینوازد. تماشاگران نیز در این مدت کاملاً ساکت میمانند. احتمالاً با خواندن این توضیحات سردرگم شدهاید و دوست دارید بدانید چه کسی این قطعه را ساخته و هدف از ساخت آن چه بوده است؟ در ادامه پاسخ این پرسشها را خواهیم یافت. برای مطالعه مطالب جذاب دیگر در زمینه موسیقی، سری هم به «وبلاگ مدیر تولز» بزنید.
جان کیج؛ آهنگساز قطعه ۴ دقیقه و ۳۳ ثانیه
جان کیج، شاعر، موسیقیدان، فیلسوف و آهنگسازی بود که در پنجم سپتامبر ۱۹۱۲ در لسآنجلس آمریکا به دنیا آمد. او اولین بار در کلاس چهارم با موسیقی آشنا شد، اما بعدها تصمیم گرفت نویسنده شود. پس از ورود به دانشگاه، به این نتیجه رسید که نویسندگی را نمیتوان در دانشگاه به خوبی یاد گرفت. بنابراین دانشگاه را رها کرد و برای یادگیری بیشتر به اروپا رفت. در آنجا، هنرهای گوناگونی مانند معماری، نقاشی و موسیقی را تجربه کرد. سرانجام در سال ۱۹۳۳ تصمیم گرفت تمام تمرکز خود را روی موسیقی بگذارد. او در این باره گفته است:
«افرادی که موسیقی من را شنیدند، چیزهای بهتری برای گفتن داشتند تا افرادی که به نقاشیهای من نگاه میکردند…»
جان کیج از نوآورترین چهرههای موسیقی پس از جنگ جهانی دوم به شمار میرود. او از پیشگامان موسیقی تصادفی، موسیقی الکتروآکوستیک و پیانو پریپرد (Prepared piano) بود و با خلاقیت خود از سازها به شیوههای غیرمعمول استفاده میکرد. این آهنگساز به فرهنگهای شرق آسیا، جنوب آسیا، هند و آیین بودایی علاقهی زیادی داشت و از آنها الهام میگرفت. ایدهی موسیقی تصادفی نیز با الهام از این فرهنگها، به ویژه فرهنگ چین، در ذهن او شکل گرفت. نتیجهی این ایده، مشهورترین اثر او، قطعهی ۴:۳۳ بود.
فلسفه آهنگ ۴:۳۳ چیست؟
بسیاری از کارشناسان و صاحبنظران دنیای هنر و موسیقی، درباره قطعه ۴:۳۳ جان کیج صحبت کردهاند. هر فرد ممکن است درک و برداشت متفاوتی از این قطعه داشته باشد، اما خود جان کیج در مورد هدفش از ساختن آن توضیح داده است.
او این قطعه را خلق کرد تا ثابت کند هر صدایی که در اطرافمان میشنویم، میتواند موسیقی باشد. همانطور که پیش از این گفته شد، کیج از پیشروان موسیقی مبتنی بر اتفاق و تصادف بود.
برخلاف تصور رایج، این قطعه تنها سکوت مطلق نیست؛ بلکه به شنیدن صداهای محیط اطراف اختصاص دارد و در همان لحظه شنیده شدن، شکل میگیرد. در واقع این شنوندگان هستند که قطعه ۴:۳۳ را میسازند؛ کافی است به صداهای اطراف و به آنچه در درونشان میگذرد، با دقت گوش دهند.