همانطور که پیش از این نیز اشاره کردیم، سازها را بر اساس ویژگیهایشان در گروههای مختلفی طبقهبندی میکنند. یکی از این گروهها، سازهای کوبهای است. در ادامه این نوشته از وبلاگ مدیر تولز، بیشتر با این نوع سازها آشنا خواهید شد.
ساز کوبه ای چیست؟
سازهای کوبهای یا پرکاشن به آن دسته از سازها گفته میشود که با ضربه زدن، تکان دادن، کشیدن یا مالش دادن به صدا درمیآیند. این سازها با ایجاد ریتمهای جذاب و متنوع، نقش مهمی در موسیقی ایفا میکنند و جایگاه ویژهای دارند.
نواختن آنها معمولاً با استفاده از دست، چوبهای مخصوص یا چکش انجام میشود و هر کدام صدای منحصربهفرد خود را ایجاد میکنند.
نمونه های کوبه ای ایرانی
در ایران، سازهایی مانند دف، دایره، تنبک و دایرهزنگی در گروه سازهای کوبهای قرار میگیرند.
نمونه های کوبه ای غربی
در فرهنگ موسیقی غرب، آلاتی مانند پرکاشن، کاخن و درامز در دسته سازهای ضربهای قرار میگیرند. درامز که در میان نسل جوان بسیار محبوب است، تنها قادر به تولید یک نت موسیقایی است.
انواع ساز کوبه ای جدید
کاخن
این ساز یکی از سازهای تازهتر در گروه سازهای کوبهای است. نام آن از یک واژه اسپانیایی گرفته شده که به معنی «جعبه» است.
ظاهر آن هم دقیقاً مانند یک جعبه یا صندوق چوبی است که روی زمین گذاشته میشود. نوازنده روی آن مینشیند و با دستانش به رویه ساز که به آن «تاپا» میگویند، ضربه میزند.
هنگ درام
این ساز یکی از سازهای تازهساز کوبهای به شمار میرود. جنس آن از برنج است و ظاهری مانند یک بشقاب پرنده دارد. ساز از دو صفحه دایرهای فلزی تشکیل شده که روی هم قرار گرفتهاند و با ضربه زدن انگشتان به بخشهای مختلف آن، صداهای گوناگونی پدید میآید. هنگ درام در واقع سازی است که هم کوبهای است و هم توانایی نواختن نتهای موسیقی را دارد.
کالیمبا
ساز امبیرا که با نام کالیمبا هم شناخته میشود، تاریخی بسیار کهن دارد و قدمت آن به بیش از سه هزار سال میرسد.
به باور بسیاری، زادگاه این ساز در بخشهای شمال شرقی قاره آفریقا بوده و در گذشته آن را با عنوان پیانوی آفریقایی میشناختند. کالیمبا سازی است که برای نواختن نواهای موسیقایی به کار میرود و معمولاً بین هفت تا دوازده کلید یا تیغه بر روی آن قرار دارد.
بندیر
ساز بندیر معمولاً از یک یا چند تار ساخته میشود که اغلب جنس آنها از رودهٔ حیوانات است. شکل این ساز گرد است و اندازهٔ قطر آن حدود ۳۵ تا ۴۰ سانتیمتر میباشد.
در بخش پایینی ساز، یک سوراخ کوچک تعبیه شده است. نوازنده میتواند هنگام نواختن، انگشت خود را داخل این حفره قرار دهد تا حفظ تعادل ساز برایش راحتتر شود.
تانگ درام
یک ساز کوبهای تازه که این روزها محبوبیت زیادی پیدا کرده، تانگ درام نام دارد.
این ساز تا حدودی به هنگ شبیه است، اما با آن تفاوتهایی هم دارد. نتهای روی سطح این ساز با استفاده از لیزر ایجاد شدهاند و به همین دلیل دیگر نیازی به چکشکاری و تنظیم دستی ندارند.