در دنیای سازها، گروهبندیهای گوناگونی بر اساس ویژگیهای هر ساز انجام میشود. یکی از این گروهها، سازهای بادی است. اما ساز بادی دقیقاً چه نوع سازی است؟
در این نوشته از وبلاگ مدیر تولز، بیشتر با این دسته از سازها آشنا میشویم. پیشنهاد میکنیم برای درک کامل موضوع، تا پایان این مطلب با ما همراه بمانید.
تاریخچه سازهای بادی
سازهای بادی از جمله اولین ابزارهای موسیقی هستند که انسان آنها را اختراع کرد.
در گذشته، مردم کمکم یاد گرفتند که با دمیدن هوا درون یک شیء توخالی مانند مخروط، یک برگ یا حتی شاخ حیوانات، میتوانند صدای بلند و شبیه بوق ایجاد کنند.
به تدریج و با پیشرفت دانش، انسان توانست سازهای امروزی را بسازد.
اما سازهای بادی با توجه به پیشینه تاریخی طولانیشان، کماکان ساخته و استفاده میشوند. در واقع، ریشه دستهبندی این سازها به همان دورانهای بسیار قدیم بازمیگردد.
در میان سازهای بادی، نیانبان یکی از کهنترین سازهای جهان است و گونههای مختلف آن در کشورهای مختلف نواخته میشود.
ساز بادی
ساز بادی نوعی ساز است که صدای آن از طریق لرزش هوا درون یک محفظه توخالی تولید میشود. این محفظه معمولاً یک لوله یا مجرای خالی است. نوازنده با دمیدن در دهانه ساز (مثل سازهای نیای) یا با حرکت دادن دستها (مثل آکاردئون) باعث لرزش هوا درون آن میشود. برای تغییر نتها و تولید صدای بالا و پایین، نوازنده یا کلیدهایی را فشار میدهد که طول لوله صوتی را تغییر میدهند، یا سوراخهای روی ساز را میبندد و باز میکند، یا حالت لب و دهان خود را عوض میکند.
سازهای بادی را به دو دسته بزرگ بخش میکنند:
۱- سازهای بادی برنجی
۲- سازهای بادی چوبی.
اما باید توجه داشت که این نامگذاری به این معنی نیست که حتماً جنس این سازها از برنج یا چوب باشد.
به عنوان مثال، ساکسوفون از نظر ساختار و شیوه ایجاد صدا بسیار شبیه کلارینت است و مانند آن در گروه سازهای بادی چوبی قرار میگیرد، حتی اگر بدنه آن از فلزاتی مانند برنج ساخته شده باشد.
فلوت نیز نمونه دیگری است؛ در گذشته معمولاً از چوب ساخته میشد و امروزه برای آموزش موسیقی به کودکان، اغلب از جنس پلاستیک است، ولی باز هم در دسته سازهای بادی چوبی طبقهبندی میشود.
در حقیقت، تفاوت اصلی این دو گروه به جنس مواد سازنده آنها مربوط نمیشود، بلکه به چگونگی تولید صدا توسط دهنی یا قسمت دمیدنی ساز بستگی دارد.