ربنای استاد محمدرضا شجریان با ماه رمضان پیوندی ناگسستنی دارد. با آمدن این ماه، مردم ایران ناخودآگاه به یاد این قطعهٔ ماندگار میافتند و بسیاری هنگام افطار یا در دیگر لحظات، به شنیدن آن مینشینند. اخیراً صحبتهای زیادی دربارهٔ شباهتهای ربنای استاد شجریان با آوازخوانی امکلثوم، خوانندهٔ نامدار عرب، مطرح شده است. در این نوشته میخواهیم این موضوع را با هم بررسی کنیم.
اطلاعات جامعتری در مورد این موضوع را در مصاحبه آموزشگاه الهام با سینا صالحی، مدرس ویولن پیدا کنید.
برای گسترش دانش خود، به مقاله آهنگ های ساده برای نواختن گیتار سر بزنید.
در این مقاله پنج دلیل دلزدگی نوازندگان از ساز و راهکارهای آن اطلاعات مفیدی آمده است.
ربنای استاد شجریان
ربنای استاد شجریان برگزیدهای از چهار آیه از سورههای آلعمران، مؤمنون، کهف و بقره است. به جز آیه نخست، بقیه آیات نیز به صورت کامل خوانده نمیشوند. این آیات از نظر معنا به هم پیوند خوردهاند و همگی سخن انسان با پروردگار است که در آن آمرزش، مهربانی، رحمت و شکیبایی درخواست میشود.
ربنا یکی از کارهای محمدرضا شجریان است که چهار دعای قرآنی را در بر میگیرد و همه با کلمه «ربنا» شروع میشوند. این اثر در تیرماه سال ۱۳۵۸ ضبط شد و برای سی سال، بخشی ثابت از برنامههای رادیو و تلویزیون ایران بود.
تلاشهای زیادی صورت گرفت تا ممنوعیت پخش ربنای شجریان را به مسائل سیاسی مرتبط کنند. سالهاست که پخش این اثر از تلویزیون متوقف شده است. با وجود خاطرهانگیز بودن ربنا برای مردم و درخواستهای مکرر هر ساله در آستانه ماه رمضان برای پخش آن با صدای استاد، تلویزیون بر تصمیم خود پایدار مانده است.
محمدرضا شجریان گفته است که ربنا مال او نیست، بلکه متعلق به مردم است. این اثر بخشی از زندگی و احساسات مردم شده و هیچکس حق ندارد آن را از ایشان بگیرد. او به عنوان خالق این اثر تأکید کرده که هرگز آن را از مردم دریغ نکرده است.
مقاله تیونر چیست؟ منبع بسیار خوبی برای یادگیری بیشتر است.
متأسفانه پس از سال ۱۳۸۸، مردم از شنیدن صدای روحبخش ربنای استاد شجریان، هنرمند نامآور ایران، جهان اسلام و دنیا، از رسانه ملی محروم شدند.
علت شباهت بخشی از ربنای شجریان با آواز ام کلثوم
آوا مشکاتیان، که نوه استاد محمدرضا شجریان و فرزند پرویز مشکاتیان است، در صفحه اینستاگرام خود توضیحاتی درباره قطعه «ربنا» ارائه داد. او به این موضوع که برخی میگویند این اثر از آواز امکلثوم، خواننده سرشناس مصری، کپی شده واکنش نشان داد و همچنین درباره پخش نشدن این اثر از تلویزیون صحبت کرد.مشکاتیان در پست خود نوشت:
“دوست داشتم چند خطی درباره «ربنا» بنویسم. نه اینکه چیز جدیدی بگویم، بلکه شاید کسانی که این نکات را ندیدهاند، از طریق صفحه من با آن آشنا شوند.
در صورت علاقهمندی، مطلب آشنایی با استاد احمد عبادی، مبدع روش کوک نوین برای سهتار را از دست ندهید.
در این مقاله تهیه کننده موسیقی به چه کسی گفته می شود؟ اطلاعات مفیدی آمده است.
این روزها دوباره بعضی افراد ویدیوی قدیمی بانوی بزرگ موسیقی عرب، اُمکلثوم (که از خوانندگان موردعلاقه پدربزرگم هم بود) را منتشر میکنند تا ادعا کنند بخشی از «ربنا» از کار او کپی شده است! در حالی که کسانی که با موسیقی آشنا هستند میدانند که همانطور که موسیقی ایرانی بر اساس دستگاهها و مقامهاست، تلاوت قرآن هم هفت مقام اصلی دارد
{ صبا – نهاوند- عجم- بیات- سه گاه- حجاز و رَست(راست) }
و همچنین لحنها و گوشههای بسیار زیادی وجود دارد. اشتراکات این مقامها و لحنها که از اصول اجرای موسیقی هستند، باعث تکرار و شباهتهایی میشود و این به معنای کپیبرداری نیست!
من اطلاعات تخصصی زیادی درباره قرائت قرآن ندارم، اما مطالعه کردهام و کمی میدانم؛ «ربنا» در مقامهای رَست (همان راست) و عَجَم اجرا شده و بخشی که آن بانوی بزرگ، اُمکلثوم، در آن ویدیو میخواند نیز در مقام عجم است.
در پایان، بخشی از توضیحاتی که در ویکیپدیا درباره اجرای «ربنا» آمده را به این نوشته اضافه میکنم: محمدرضا شجریان «ربنا» را در دستگاه سهگاه خوانده و با مرکبخوانی (مدولاسیون یا راهگردانی) سری به دستگاهها و آوازهای دیگر ردیف موسیقی ایرانی از جمله آواز افشاری و گوشه عراق (صبا) میزند و سپس به سهگاه بازمیگردد.”