حتماً تا به حال شنیدهاید که موسیقی میتواند بر روحیه و احساسات ما تأثیر بگذارد. موسیقی با ویژگیهای منحصر به فرد خود، حتی در علم پزشکی نیز کاربرد دارد و در برخی موارد، به عنوان روشی مفید و شناخته شده برای درمان به کار میرود. در این قسمت از وبلاگ مدیر تولز، قصد داریم دربارهٔ نقش موسیقی در کاهش استرس و آرامش بخشیدن به شما صحبت کنیم.
درمان استرس با موسیقی
موسیقی نیرویی شگفتانگیز و اسرارآمیز دارد که بر ذهن، بدن و احساسات ما اثر میگذارد و به بهبود سلامتی کمک میکند. از آنجا که موسیقی به سرعت و بهطور قوی روی احساسات تأثیر میگذارد، در موقعیتهای دشوار و پرتنش میتوان از آن کمک گرفت.
از طرفی، موسیقی میتواند فعالیت پیامرسانهای عصبی مغز را افزایش دهد. به همین دلیل، در برخی کشورها درمانگران آن را به برنامههای توانبخشی اضافه کردهاند.
پژوهشها نشان دادهاند که موسیقی درمانی بر بسیاری از بیماریها و اختلالات مانند پارکینسون، اسکیزوفرنی و آلزایمر تأثیر مثبت دارد.
این قدرت جادویی موسیقی که بهگونهای بینظیر احساسات ما را تحت تأثیر قرار میدهد، برای همگان آشکار است.
آهنگها و نواهای موسیقی به دلیل همراه بودن با حس و هیجان، اثر عمیقی بر روحیه، شخصیت و رشد عواطف انسان میگذارند. در برخی روشهای درمانی مکمل مانند طب سوزنی، هومیوپاتی و آیورودا نیز موسیقی نقش مهمی در درمان ایفا میکند.
امروزه با نگاه علمی و روشمند به موسیقی در درمان بیماریها، موسیقیدرمانی به عنوان رشتهای مستقل پذیرفته شده و روشی تکمیلی در کنار درمانهای معمول پزشکی به شمار میرود.
موسیقی درمانی چیست؟
موسیقی درمانی برای افراد مبتلا به بیماری پارکینسون یا شرایطی مانند اسکیزوفرنی بسیار مفید بوده است. این روش درمانی به کاهش نشانههای افسردگی و اضطراب کمک میکند، باعث رشد خلاقیت میشود و رابطه مثبت بین بیمار و مراقبش را تقویت میکند.
موسیقی درمانی میتواند به شکل نواختن ساز برای بیمار انجام شود یا با استفاده از دستگاههای پخش موسیقی، به صورت تکنفره یا گروهی برای چند بیمار اجرا گردد.
بر اساس پژوهشها، گوش دادن به موسیقی شاد و انرژیبخش، احساس خستگی را کم میکند و نشاط و آرامش را به همراه میآورد. موسیقی ابزاری قدرتمند برای کاهش استرس است.
گوش سپردن به موسیقی — به ویژه قطعات آرام کلاسیک — میتواند آرامش عمیقی به ذهن و بدن ببخشد و تأثیرات مثبتی بر کارکردهای جسمی داشته باشد. این کار ضربان قلب و فشار خون را پایین میآورد و از ترشح هورمونهای مرتبط با استرس میکاهد.
همچنین موسیقی به شما کمک میکند احساسات پنهان خود را بهتر بشناسید، حالتی شبیه مراقبه (مدیتیشن) ایجاد میکند و از پراکندگی ذهن جلوگیری مینماید.
هر قطعه موسیقی روی افراد تأثیر متفاوتی دارد. فقط خود شخص میتواند تشخیص دهد چه نوع موسیقی را دوست دارد و در شرایط روحی مختلف کدام آهنگ برایش مناسبتر است. اگر عادت به گوش دادن به موسیقی کلاسیک ندارید، حداقل سعی کنید به ملودیهای آرام و ملایم گوش دهید.
این شیوه درمانی در بیمارستانها نیز کاربرد دارد و میتواند استرس بیماران را قبل از عمل جراحی یا انجام آزمایشهای پزشکی کاهش دهد. مطالعات نشان میدهد موسیقی درمانی اضطراب بیماران قلبی را کم میکند و به آرامش آنها پس از عمل جراحی کمک مینماید.
کمک گرفتن از موسیقی برای آرامش و کاهش فشارهای عصبی، روشی ساده و در دسترس است. گوش دادن به آهنگهای آرام و ملایم میتواند به طور طبیعی ضربان قلب را کندتر کند، تنفس را منظم نماید و تنش عضلانی را کاهش دهد. این کار مانند یک همراه همیشگی است که در لحظات دشوار، به شما کمک میکند تا ذهنتان را سازماندهی کرده و احساسات ناخوشایند را مدیریت کنید.
برای بهرهمندی از این روش، میتوانید قطعاتی را انتخاب کنید که بدون کلام باشند یا اشعار مثبت و امیدبخش داشته باشند. سازهایی مانند پیانو، فلوت یا صدای طبیعت اغلب اثرات آرامشبخش قویتری دارند. مهم این است که به موسیقیای گوش دهید که با حال و هوای شما سازگار باشد و احساس امنیت و آرامش را در شما ایجاد کند.
سعی کنید در یک محیط ساکت و راحت قرار بگیرید، چشمانتان را ببندید و تمام توجه خود را به ملودی و نتها معطوف کنید. اجازه دهید موسیقی شما را در بر بگیرد و کمکم از افکار آشفته دور شوید. حتی میتوانید این کار را به یک عادت روزانه تبدیل کنید، مثلاً چند دقیقه قبل از خواب یا در هنگام استراحت.
به خاطر داشته باشید که موسیقی درمانی جایگزین مراجعه به پزشک یا روانشناس در موارد جدی نیست، اما میتواند به عنوان یک روش مکمل و کمکی، نقش مؤثری در بهبود سلامت روان و کاهش استرس روزمره ایفا کند.
سایر فواید بالقوهی گوش دادن به موسیقی چیست؟
۱ – بهبود عملکرد ادراک و شناخت
پخش موسیقی به عنوان صدای پسزمینه، وقتی که شخص مشغول انجام کار دیگری است و حواسش به آن کار است، میتواند به او کمک کند تا در کارهایی که نیاز به فکر و درک دارند، بهتر عمل کند.
۲ – کاهش استرس
موسیقی میتواند در کم کردن و کنترل استرس نقش مفیدی داشته باشد. وقتی به آهنگهای ملایم و آرام گوش میدهیم، میتوانیم بهتر با فشارهای روانی مقابله کنیم و این موضوع از نظر علمی نیز تایید شده است.
در یک بررسی، عدهای به موسیقی ملایم گوش دادند، گروهی دیگر به صدای ملایم آب و بقیه در سکوت قرار گرفتند. نتیجه این آزمایش نشان داد که گوش دادن به موسیقی، بهویژه بر واکنش بدن به استرس و بخشی از سیستم عصبی که به صورت ناخودآکار عمل میکند، اثر میگذارد.
کسانی که قبل از مواجهه با موقعیت استرسزا، موسیقی آرام شنیده بودند، توانستند پس از آن، حال روحی خود را سریعتر به حالت عادی بازگردانند.
۳ – تقویت حافظه
بسیاری از دانشآموزان و دانشجویان دوست دارند در زمان درس خواندن به آهنگ گوش دهند. اما آیا این کار درست است؟ پژوهشها میگویند این موضوع میتواند خوب باشد، ولی به چند چیز بستگی دارد. نوع موسیقی، اینکه چقدر از شنیدن آن لذت میبرید و حتی میزان آشنایی و دانش شما نسبت به آن موسیقی، همه در این موضوع تأثیرگذار هستند.
۴ – کمک به مدیریت درد
تحقیقات علمی ثابت کردهاند که گوش دادن به موسیقی میتواند به کاهش درد کمک کند. بهعنوان مثال، در یک بررسی روی افراد مبتلا به بیماری فیبرومیالژیا مشخص شد کسانی که فقط به مدت یک ساعت موسیقی گوش داده بودند، احساس درد در آنها به میزان چشمگیری کمتر شده بود.
همچنین یک مطالعه در سال ۲۰۱۵ گزارش داد بیمارانی که قبل از عمل، در طول عمل و پس از آن به موسیقی گوش داده بودند، در مقایسه با بیمارانی که موسیقی گوش نداده بودند، هم درد کمتری داشتند و هم احساس اضطراب در آنها کاهش یافته بود.