موسیقی همواره جایگاه ویژهای در زندگی ایرانیان داشته و به نوعی با فرهنگ این سرزمین درآمیخته است. در میان دورههای تاریخی، عصر هخامنشیان از زمانهایی است که موسیقی در آن بسیار گرامی داشته میشد. در این نوشته از وبلاگ مدیر تولز، بیشتر درباره اهمیت موسیقی در دوران هخامنشیان میخوانید.
جایگاه موسیقی در دوران هخامنشیان
موسیقی یکی از پدیدههای هنری در زندگی انسانهاست که از گذشتههای دور تأثیر زیادی بر جوامع بشری گذاشته است. ابزارها و سازهای موسیقی در هر دورهای به شکلهای گوناگونی دیده میشوند. بر اساس شواهد بهدستآمده از کاوشهای باستانی، سنگنگارهها و حکاکیهای قدیمی، میتوان فهمید که هنر موسیقی از دیرباز با فرهنگ و تمدن ایران پیوند عمیقی داشته است.
اگر به این موضوع علاقه دارید، حتماً بیوگرافی لئونارد کوهن را بخوانید.
از هردوت نقل است که در دوران امپراتوری هخامنشی که به «امپراتوری پارسی» نیز معروف است، موسیقی نقش مهمی بهخصوص در محاکم دادگاهی داشتهاست. او میگوید که وجود موسیقی برای مراسم مذهبی پرستش خداوند، بسیار ضروری بودهاست.
برای یادگیری پیشرفته، به آشنایی با طریقه کوک کردن سیم های تار مراجعه کنید.
هنر موسیقی در ایران قدمتی به درازای تاریخ کهن این سرزمین دارد. در ایران باستان، هنگام طلوع و غروب آفتاب، گروهی از افراد طبل و کرنا مینواختند.
در آن دوره سه گونه موسیقی آیینی، بزمی و رزمی رواج داشت. علاوه بر این، در جشنها و روزهای مهم ملی و تاریخی، صدای موسیقی ایرانی به گوش میرسید.
هفت دوره در دوران باستان
تاریخ موسیقی در ایران باستان را میتوان به هفت دوره اصلی تقسیم کرد:
۱. دوره پیشدادیان (۳۵۶۹ تا ۱۱۲۸ پیش از میلاد) به مدت ۲۴۴۱ سال
۲. دوره کیانیان (۱۱۲۸ تا ۷۰۸ پیش از میلاد) به مدت ۴۲۰ سال
۳. دوره مادها (۷۰۸ تا ۵۵۰ پیش از میلاد) به مدت ۱۵۸ سال
۴. دوره هخامنشیان (۵۵۰ تا ۱۸۷ پیش از میلاد) به مدت ۲۲۰ سال
۵. دوره سلوکیان (۳۳۰ تا ۱۸۷ پیش از میلاد) به مدت ۱۴۳ سال
۶. دوره اشکانیان (پارتها) (۲۴۹ پیش از میلاد تا ۲۲۶ پس از میلاد) به مدت ۴۷۵ سال
۷. دوره ساسانیان (۲۴۹ تا ۶۴۶ پس از میلاد) به مدت ۴۲۰ سال
این موضوع را بهتر بشناسید با مطالعه پوئم سمفونی «تختی» بیانگر زندگی جهان پهلوان تختی.
خنیای باستانی ایرانی
اصطلاح «خنیای باستانی ایرانی» به دورانی پس از حکومت هخامنشیان اشاره دارد. در آن زمان، سه گونه موسیقی رواج داشت: موسیقی جنگ، موسیقی جشن و موسیقی آیینی. موسیقی جنگ معمولاً در میدان نبرد و هنگام جنگهای هخامنشیان نواخته میشد.
یکی از هفت خط و زبانی که مردم عادی در آن دوره با آن آشنا بودند، به احتمال زیاد مربوط به موسیقی بوده است و ترانههایی مانند سوگ سیاوش با آن زبان خوانده میشد. با این حال، اطلاعات دقیقی از جزئیات این دوره در دسترس نیست.
البته سرودهای دینی گاتها به شکلی آهنگین و به صورت آواز خوانده میشدند، ولی در آیین کهن ایرانی، موسیقی جایگاه ویژهای نداشت. در مقابل، موسیقی غیرمذهبی در قالب رقص و آواز میان مردم رواج داشت.