بیایید با هم نگاهی به فرآیند یادگیری از طریق مشاهده بیندازیم!
وقتی ما رفتار دیگران را تماشا میکنیم، مغز ما شروع به یادگیری میکند. این فرآیند معمولاً در چهار مرحله اصلی اتفاق میافتد:
**۱. توجه کردن**
اولین قدم این است که با دقت به رفتار فرد دیگر نگاه کنیم. هرچه بیشتر تمرکز کنیم، بهتر یاد میگیریم.
**۲. به خاطر سپردن**
در این مرحله، اطلاعاتی که دیدهایم را در ذهن خود نگه میداریم تا بعداً بتوانیم از آنها استفاده کنیم.
**۳. انجام دادن**
حالا نوبت عمل است. ما سعی میکنیم رفتاری که مشاهده کردهایم را خودمان انجام دهیم.
**۴. انگیزه داشتن**
اگر نتیجه کار خوب باشد و پاداش بگیریم، انگیزه بیشتری برای تکرار آن رفتار پیدا میکنیم.
این روش یادگیری در بسیاری از موقعیتهای زندگی روزمره ما اتفاق میافتد و به ما کمک میکند مهارتهای جدیدی کسب کنیم.

یادگیری، یک فرآیند جالب و چندبعدی است که همیشه مورد توجه انسانها بوده. یکی از مؤثرترین راهها برای یادگیری، «یادگیری از طریق مشاهده» است. در این روش، فرد با نگاه کردن به کارهای دیگران و نتیجهای که میگیرند، چیزهای تازهای یاد میگیرد و مهارت پیدا میکند. این نوع یادگیری، نقش بسیار مهمی در رشد و پیشرفت ما دارد.
از دوران کودکی تا وقتی بزرگ میشویم، بسیاری از رفتارها و تواناییهایمان را با نگاه کردن به اطرافیان و تقلید از آنها یاد میگیریم. در این نوشته، میخواهیم یادگیری مشاهدهای، مراحل مختلف و عواملی که روی آن تأثیر میگذارند را با جزئیات بیشتری بررسی کنیم.
یادگیری مشاهده ای چیست؟
یادگیری از راه مشاهده روشی است که در آن شخص با نگاه کردن به کارهای دیگران و پیامدهای آنها، چیزهای تازه میآموزد. این نوع یادگیری معمولاً با تماشا و پیروی از اطرافیان مانند پدر و مادر، معلم یا دوستان صورت میگیرد. یادگیری مشاهدهای بهویژه در دوران کودکی و هنگام یادگیری چگونگی ارتباط با دیگران نقش مهمی دارد و میتواند شامل آموختن مهارتهای ارتباطی، آداب و رسوم جامعه و عادتهای روزانه باشد.
یادگیری مشاهده ای در انسان
یادگیری از طریق مشاهده، روشی است که در آن انسانها با نگاه کردن به کارهای دیگران و پیامدهای آنها، چیزهای تازه میآموزند. این شیوه از یادگیری معمولاً این مراحل را در بر میگیرد:
مشاهده و تقلید
انسانها با نگاه کردن به کارهای دیگران و پیامدهای آن، کارهای مشابه را تکرار میکنند. این موضوع میتواند یادگیری تواناییهای تازه، روشهای برخورد در جامعه یا کارهای روزمره را شامل شود.
یادگیری اجتماعی
این روش یادگیری به شما امکان میدهد تواناییهای اجتماعی گوناگونی را فرا بگیرید. برای نمونه، شما میتوانید با نگاه کردن به رفتار دیگران، یاد بگیرید که چگونه با افراد مختلف ارتباط برقرار کنید، چگونه مشکلات و اختلافنظرها را حل کنید و چه رفتاری در موقعیتهای مختلف مناسب است.
مدلسازی
مردم میتوانند با نگاه کردن به کارهای دیگران، هم از رفتارهای خوبشان درس بگیرند و هم از رفتارهای بدشان. وقتی میبینیم کاری برای کسی نتیجهی خوبی داشته، میتوانیم از آن الگو بگیریم. همچنین، با دیدن اشتباهات دیگران میتوانیم یاد بگیریم که آن راه را نرویم و تصمیمهای بهتری در زندگی خودمان بگیریم.
تأثیر اجتماعی
یادگیری از طریق مشاهده میتواند تحت تأثیر احساسات، دلایل انجام کار و توقعاتی که جامعه از ما دارد، قرار بگیرد. این موضوع به فرد کمک میکند تا در شرایط گوناگون، بهترین رفتار را از خود نشان دهد.
این شیوه از یادگیری بهویژه در سالهای کودکی و هنگام شکلگیری رفتارهای اجتماعی، بسیار مهم است و باعث میشود فرد بتواند به خوبی با جامعهای که در آن زندگی میکند، هماهنگ شود.
مراحل یادگیری مشاهده ای
یادگیری از طریق مشاهده چند مرحله مهم دارد که به ما کمک میکنند چیزی را خوب یاد بگیریم و در خودمان تقویت کنیم. این مراحل عبارتاند از: دقت کردن، به خاطر سپردن، انجام دادن و انگیزه داشتن.
اول از همه، باید با دقت به کسی که در حال انجام یک رفتار است نگاه کنیم. اگر با حواس جمع و دقیق مشاهده نکنیم، یادگیری به خوبی انجام نمیشود.
بعد از مشاهده، باید بتوانیم آنچه را دیدهایم در ذهنمان نگه داریم و وقتی لازم شد، به یاد بیاوریم. این بخش مربوط به حافظه و یادآوری جزئیات است.
این موضوع را بهتر بشناسید با مطالعه تحقیق در مورد هفت خان رستم به صورت مختصر.
برای گسترش دانش خود، به مقاله تحقیق در مورد هاگ سر بزنید.
توصیه میشود به مطالعه مقاله تحقیق در مورد درخت سپیدار ادامه دهید.
سومین مرحله این است که بتوانیم خودمان آن رفتار را انجام دهیم. یعنی بر اساس چیزی که دیدهایم، از آن تقلید کنیم و آن را اجرا کنیم.
در پایان، باید بتوانیم آن رفتار را در شرایط گوناگون و تحت تأثیر موقعیتهای مختلف زندگی به کار ببریم. این مرحله به انگیزه و شرایطی بستگی دارد که ما را برای عمل کردن تشویق میکند.
این موضوع را بهتر بشناسید با مطالعه تحقیق در مورد سوره طاها به زبان ساده.
عوامل مؤثر در یادگیری مشاهدهای
چند عامل مهم بر یادگیری از راه مشاهده تأثیر میگذارند که عبارتاند از: الگو، پاداش و پیامدهای رفتار، تجربههای گذشته، محیط زندگی و ویژگیهای شخصیتی فرد.
ویژگیهای فردی که به عنوان الگو مشاهده میشود نیز بسیار مهم است؛ مثلاً میزان تخصص، اعتبار و شباهت او به یادگیرنده میتواند در یادگیری اثر بگذارد. وقتی نتایج مثبت یک رفتار دیده میشود، انگیزه برای یادگیری و تقلید بیشتر میشود. در مقابل، وقتی رفتار الگو با نتیجه منفی همراه است، ممکن است فرد از یادگیری یا انجام آن رفتار خودداری کند.
پیشینه فرد و تجربههایی که از قبل داشته نیز در این نوع یادگیری نقش دارد. همچنین شرایط اجتماعی و فرهنگی جامعه بر چگونگی یادگیری از راه مشاهده تأثیر میگذارد.
علاوه بر این، ویژگیهای شخصی مانند میزان انگیزه، دقت و اعتماد به نفس فرد نیز در این فرآیند مهم هستند. کسی که انگیزه و اعتماد به نفس بالایی دارد، معمولاً بهتر و بیشتر از طریق مشاهده یاد میگیرد.
توصیه میشود به مطالعه مقاله تحقیق در مورد سال کبیسه ادامه دهید.
این عوامل با هم به فرد کمک میکنند تا با نگاه کردن به رفتار دیگران، چیزهای تازه بیاموزد و آنها را در زندگی خود به کار بگیرد.
خلاصه نظریه بندورا در مورد یادگیری مشاهدهای
بر پایه دیدگاه آلبرت بندورا، انسانها میتوانند تنها با نگاه کردن به کارهای دیگران و تقلید از آنها چیزهای تازه بیاموزند، بدون اینکه خودشان آن کارها را مستقیماً انجام داده باشند. در این نگاه، الگوبرداری اهمیت زیادی دارد؛ یعنی وقتی فرد رفتار کسانی را میبیند که برایش مهم یا معتبر هستند، آن رفتارها روی یادگیری او اثر میگذارند. همچنین، اگر نتیجه یک رفتار خوب یا بد باشد، احتمال اینکه فرد آن را تکرار کند، کم یا زیاد میشود.
علاوه بر این، کسی که میخواهد یاد بگیرد باید بتواند آن رفتارها را در ذهنش نگه دارد و هم انگیزه و هم توانایی انجام دادنش را داشته باشد. این نظریه نشان میدهد که یادگیری یک فرایند پویا و فعال است که از طریق ارتباط با دیگران و شرایط محیط شکل میگیرد.
مراحل یادگیری بندورا
بر اساس نظریه یادگیری آلبرت بندورا، ما از طریق مشاهده دیگران چیزهای جدیدی یاد میگیریم. این فرآیند که یادگیری مشاهدهای نام دارد، معمولاً چهار مرحله اصلی دارد:
1. **توجه:** ابتدا باید با دقت به رفتار فرد دیگر (الگو) نگاه کنیم. اگر به آن عمل توجه نکنیم، چیزی یاد نمیگیریم.
2. **به خاطر سپاری:** بعد از دیدن، باید آن رفتار را در ذهن خود نگه داریم و به خاطر بسپاریم.
3. **تولید یا بازسازی:** در این مرحله سعی میکنیم رفتاری را که دیدهایم و به خاطر سپردهایم، خودمان انجام دهیم و تکرار کنیم.
4. **انگیزه:** برای اینکه این رفتار جدید را ادامه دهیم، باید یک دلیل یا پاداشی وجود داشته باشد. این انگیزه باعث میشود آنچه را یاد گرفتهایم، در زندگی واقعی به کار ببندیم.
این مراحل به ما کمک میکنند تا با نگاه کردن به اطرافیانمان، مهارتها و اطلاعات تازهای به دست آوریم و در موقعیتهای مختلف از آنها استفاده کنیم.
چند نمونه پژوهش دانش آموزی