دیابت نوع ۲ یک بیماری است که در آن بدن نمی‌تواند به درستی از قند (گلوکز) استفاده کند. قند، سوخت اصلی بدن ماست. در حالت عادی، هورمونی به نام انسولین کمک می‌کند تا قند از خون وارد سلول‌ها شود و به عنوان انرژی مصرف گردد. اما در دیابت نوع ۲، یا بدن به اندازه کافی انسولین تولید نمی‌کند، یا سلول‌ها به درستی به آن پاسخ نمی‌دهند (مقاومت به انسولین). در نتیجه، قند در خون انباشته شده و سطح آن بالا می‌رود.
این بیماری اگر کنترل نشود، می‌تواند به تدریج به قلب، کلیه‌ها، چشم‌ها و اعصاب آسیب برساند.
**خبر خوب این است که می‌توان از دیابت نوع ۲ پیشگیری کرد.** حتی تغییرات کوچک در سبک زندگی می‌تواند خطر ابتلا به این بیماری را به شدت کاهش دهد. در ادامه به راه‌های مهم برای پیشگیری می‌پردازیم:
**۱. تغذیه سالم داشته باشید:**
* مصرف قند و شیرینی‌جات، نان‌های سفید و برنج سفید را کم کنید.
* به جای آن، از نان سبوس‌دار، غلات کامل، میوه‌ها و سبزیجات تازه استفاده کنید.
* مصرف چربی‌های سالم مانند آجیل، ماهی و روغن زیتون را فراموش نکنید.
**۲. تحرک بدنی منظم:**
* سعی کنید در بیشتر روزهای هفته، حداقل ۳۰ دقیقه فعالیت بدنی داشته باشید. حتی پیاده‌روی تند نیز بسیار مؤثر است.
* ورزش کمک می‌کند سلول‌ها به انسولین حساس‌تر شوند و قند خون بهتر کنترل شود.
**۳. حفظ وزن مناسب:**
* داشتن وزن متعادل، به ویژه کاهش چربی‌های دور شکم، یکی از کلیدی‌ترین راه‌ها برای کاهش خطر دیابت است.
**۴. انجام چکاپ دوره‌ای:**
* اگر سابقه خانوادگی دیابت دارید یا اضافه وزن دارید، حتماً به طور منظم قند خون خود را چک کنید. تشخیص زودهنگام بسیار مهم است.
به یاد داشته باشید، دیابت نوع ۲ سرنوشت اجتناب‌ناپذیری نیست. با انتخاب‌های هوشمندانه در زندگی، می‌توانیم سلامت خود را حفظ کنیم.
دیابت نوع 2 چیست؟
دیابت نوع ۲ یک بیماری مزمن است که روی نحوه استفاده بدن از قند خون (گلوکز) تأثیر می‌گذارد. در گذشته به این بیماری، دیابت بزرگسالان یا دیابت غیر وابسته به انسولین می‌گفتند.
در این حالت، بدن نمی‌تواند به خوبی از قند به عنوان سوخت استفاده کند. در نتیجه، این قند به جای تبدیل شدن به انرژی، در خون انباشته می‌شود و سطح آن بالا می‌رود. این اتفاق باعث بروز مشکلات و نشانه‌های مختلفی در بدن می‌شود.
نشانه های دیابت نوع 2
افرادی که به دیابت نوع دو مبتلا هستند، معمولاً مجموعه‌ای از نشانه‌ها را تجربه می‌کنند. نشانه‌های اصلی دیابت شامل موارد زیر است:
– تکرر ادرار
– احساس تشنگی زیاد
– احساس گرسنگی بیش از حد
– کاهش وزن ناخواسته
علاوه بر این، نشانه‌های دیگری نیز ممکن است مشاهده شود که در تشخیص بیماری کمک می‌کنند، مانند:
– تاری دید
– خارش پوست
– گزگز یا بی‌حسی دست و پا
– عفونت‌های مکرر واژینال در زنان
– احساس خستگی مداوم
بسیاری از افراد در سال‌های ابتدایی بیماری، هیچ نشانه‌ی واضحی ندارند و بیماری آن‌ها تنها در چکاپ‌های معمولی یا آزمایش خون تشخیص داده می‌شود. در موارد نادر نیز ممکن است فرد دچار وضعیت خطرناکی به نام کمای غیرکتونی هایپروسمولار شود که در آن قند خون بسیار بالا رفته و با کاهش هوشیاری و افت فشار خون همراه است.
با این حال، گاهی دیابت نوع دو بدون هیچ علامتی بروز می‌کند. در چنین شرایطی، فرد ممکن است ماه‌ها یا حتی سال‌ها بدون آگاهی از بیماری خود به زندگی ادامه دهد. پیشرفت دیابت معمولاً آنقدر تدریجی است که ممکن است نشانه‌های آن به راحتی شناسایی نشوند. به همین دلیل، بسیاری از افراد تا سال‌ها از وجود این بیماری در خود بی‌خبر می‌مانند.
تشخیص دیابت نوع 2
سازمان بهداشت جهانی، بیماری دیابت را به دو نوع اصلی ۱ و ۲ تقسیم می‌کند. تشخیص این بیماری معمولاً زمانی صورت می‌گیرد که سطح گلوکز (قند) خون فرد بالا باشد و نشانه‌های بیماری نیز وجود داشته باشد. اگر علائمی دیده نشود، باید آزمایش در دو نوبت تکرار شود. بر اساس معیارهای جهانی، فرد دیابتی محسوب می‌شود اگر:
– قند خون ناشتا او برابر یا بیشتر از ۷ میلی‌مول بر لیتر (۱۲۶ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر) باشد،
– یا دو ساعت پس از نوشیدن محلول قند، قند خونش از ۱۱.۱ میلی‌مول بر لیتر (۲۰۰ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر) بالاتر برود،
– یا در یک آزمایش تصادفی، قند خونش بیشتر از ۱۱.۱ میلی‌مول بر لیتر (۲۰۰ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر) باشد و همزمان نشانه‌های آشکار دیابت را داشته باشد.
روش دیگر تشخیص، آزمایش هموگلوبین گلیکوزیله (HbA1c) است که اگر نتیجه آن بیشتر از ۶.۵٪ باشد، می‌توان دیابت را تأیید کرد.
در سال ۲۰۰۹، گروهی از کارشناسان بین‌المللی از انجمن دیابت آمریکا، فدراسیون بین‌المللی دیابت و انجمن اروپایی تحقیقات دیابت، پیشنهاد کردند که از عدد ۶.۵٪ هموگلوبین A1c به عنوان مرز تشخیص دیابت استفاده شود. این پیشنهاد یک سال بعد توسط انجمن دیابت آمریکا نیز پذیرفته شد. معمولاً آزمایش مثبت باید دوباره تکرار شود، مگر اینکه فرد نشانه‌های واضح بیماری و قند خون بسیار بالا داشته باشد.
این اعداد و معیارهای تشخیصی بر اساس پژوهش‌هایی تعیین شده‌اند که رابطه بین نتایج آزمایش‌های مختلف (مانند قند ناشتا، تست تحمل گلوکز و HbA1c) و بروز مشکلات سلامتی مانند آسیب چشمی را بررسی کرده‌اند. معمولاً اندازه‌گیری قند خون ناشتا یا قند خون معمولی به دلیل سادگی، بر تست تحمل گلوکز اولویت دارد.
آزمایش هموگلوبین A1c مزایای خاص خود را دارد؛ برای مثال نیاز به ناشتا بودن ندارد و نتیجه آن پایدارتر است. با این حال، هزینه این آزمایش از آزمایش معمولی قند خون بیشتر است. جالب است بدانید تخمین زده می‌شود حدود ۲۰٪ از افراد مبتلا به دیابت در آمریکا از بیماری خود خبر ندارند.
دیابت نوع ۲ با افزایش قند خون در شرایطی رخ می‌دهد که بدن به انسولین مقاوم شده و به اندازه کافی انسولین ترشح نمی‌کند. این نوع دیابت با نوع ۱ تفاوت دارد؛ در نوع ۱، سلول‌های تولیدکننده انسولین در لوزالمعده از بین رفته و بدن با کمبود کامل انسولین روبرو است. نوع دیگری از دیابت هم وجود دارد که مخصوص دوران بارداری است و به آن دیابت بارداری می‌گویند.
به طور معمول، پزشکان بر اساس شرایط بیمار، نوع دیابت (۱ یا ۲) را تشخیص می‌دهند. اگر در تشخیص شک وجود داشته باشد، از آزمایش پادتن برای تأیید دیابت نوع ۱ و از آزمایش پپتید C برای تشخیص دیابت نوع ۲ استفاده می‌شود.
پیشگیری از دیابت نوع 2
برای پیشگیری یا به تأخیر انداختن دیابت نوع ۲، می‌توانید این راه‌های ساده را دنبال کنید:
۱. تغذیه سالم با فیبر بالا
۲. کاهش وزن
۳. فعالیت بدنی منظم
۴. ترک سیگار
تحقیقات نشان می‌دهد که تغییر سبک زندگی می‌تواند خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را بیش از نصف کاهش دهد. ورزش کردن، حتی بدون کاهش وزن، فواید زیادی برای سلامتی دارد.
اگرچه تغییر رژیم غذایی به تنهایی ممکن است اثر چندانی نداشته باشد، اما خوردن سبزیجات برگ‌دار و کم کردن نوشیدنی‌های شیرین می‌تواند بسیار مفید باشد.
برای افرادی که در مرحله پیش‌دیابت هستند، ترکیب رژیم غذایی و ورزش — چه به تنهایی و چه همراه با داروهایی مانند متفورمین — می‌تواند از پیشرفت بیماری جلوگیری کند. در بسیاری از موارد، تغییر سبک زندگی حتی از مصرف دارو هم مؤثرتر است.
درباره ی دیابت چقدر می دانید؟