ورزش فوتسال، یک بازی فوتبال درون سالنی است که در زمینی کوچک‌تر و معمولاً در سالن سرپوشیده انجام می‌شود. این ورزش پرسرعت و مهیج، با توپ کوچک‌تری نسبت به فوتبال معمولی بازی می‌شود و هر تیم تنها پنج بازیکن (شامل دروازهبان) در زمین دارد.
تاریخچه فوتسال به دهه ۱۹۳۰ میلادی بازمی‌گردد. این ورزش برای اولین بار در کشور اروگوئه و توسط یک معلم ورزش به نام «خوان کارلوس سریانی» ابداع شد. او می‌خواست یک بازی فوتبال مناسب برای سالن ایجاد کند که دانش‌آموزان بتوانند در هر آب و هوایی و در فضای محدود آن را تمرین کنند. این ایده به سرعت در سراسر آمریکای جنوبی محبوب شد.
در ابتدا قوانین یکپارچه‌ای برای این بازی وجود نداشت، اما به مرور زمان و با گسترش آن، نیاز به قانون‌مند کردنش احساس شد. در نهایت در سال ۱۹۷۱، فدراسیون بین‌المللی فوتسال (FIFUSA) تأسیس شد تا به طور رسمی بر این ورزش نظارت کند. محبوبیت فوتسال به حدی رسید که در نهایت فیفا (سازمان جهانی فوتبال) مسئولیت برگزاری مسابقات قهرمانی جهان این رشته را بر عهده گرفت.
امروزه فوتسال نه تنها به عنوان یک ورزش حرفه‌ای و جذاب برای تماشاگران شناخته می‌شود، بلکه به عنوان یک ابزار عالی برای تقویت مهارت‌های فردی، سرعت عمل و تکنیک بازیکنان فوتبال نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
فوتسال یک بازی شبیه به فوتبال است که در داخل سالن انجام می‌شود. این ورزش معمولاً روی زمینی به اندازه زمین بسکتبال و در فضای بسته یا حتی فضای باز بدون دیوار برگزار می‌گردد. در ادامه بیشتر با این ورزش آشنا خواهید شد. همچنان با ما همراه بمانید.
ورزش فوتسال چیست؟
فوتسال نام جهانی این ورزش است. این کلمه از زبان اسپانیایی گرفته شده و ترکیبی از دو واژه‌ی “FUTbol” به مفهوم فوتبال و “SALA” به معنای فضای داخلی یا سالن می‌باشد.
خلاصه بازی ورزش فوتسال
سازمان اصلی و مسئول این رشته ورزشی در جهان، فیفا و AMF هستند.
این بازی با نام **فوتبال سالنی** نیز شناخته می‌شود.
اولین بار در سال ۱۹۳۰ در کشور اروگوئه برگزار شد.
هر تیم از ۵ بازیکن تشکیل می‌شود.
مسابقات آن به صورت جداگانه برای آقایان و بانوان برگزار می‌گردد.
فوتسال در دسته ورزش‌های تیمی و با استفاده از توپ قرار دارد.
تجهیز اصلی آن، توپ مخصوص فوتسال است.
این بازی در سالن سرپوشیده مخصوص فوتسال انجام می‌شود.
مدت بازی فوتسال
یک مسابقه فوتسال از دو نیمه ۲۰ دقیقه‌ای تشکیل شده و بین دو نیمه، یک استراحت ۱۵ دقیقه‌ای وجود دارد. هر تیم اجازه دارد در طول هر نیمه، یک بار درخواست وقت استراحت (تایم‌اوت) بدهد. البته در بازی‌های حذفی، در وقت‌های اضافی دیگر تایم‌اوتی به تیم‌ها داده نمی‌شود.
اگر در طول بازی، ضربه پنالتی یا یک ضربه آزاد ویژه (که به آن پنالتی دوم یا خطای پنجم می‌گویند) awarded شود و زمان اصلی بازی به پایان برسد، برای اجرای این ضربه به زمان مسابقه اضافه می‌شود.
در مسابقاتی که حتماً باید برنده مشخص شود، اگر پس از پایان وقت قانونی نتیجه مساوی باشد، دو وقت اضافه ۵ دقیقه‌ای برگزار می‌گردد. در طول این دو وقت اضافه، هیچ تایم‌اوتی به تیم‌ها تعلق نمی‌گیرد.
تاریخچه ورزش فوتسال
فوتسال برای اولین بار در شهر مونته‌ویدئو، پایتخت اروگوئه به وجود آمد. در سال ۱۹۳۰، مردی به نام ژوان کارلوس سریانی، یک مسابقه فوتبال با تیم‌های پنج‌نفره برای جوانان در انجمن YMCA طراحی کرد. این ورزش خیلی زود در کشورهای آمریکای جنوبی و به ویژه برزیل مورد استقبال قرار گرفت.
بسیاری از بازیکنان معروف و ماهر فوتبال برزیل، با یادگیری و تمرین در زمین‌های فوتسال، توانستند مهارت‌های خود را در فوتبال بهبود بخشند و به ستاره‌های بزرگی تبدیل شوند.
بازیکنانی مانند پله، زیکو، به‌به‌تو و رونالدو و دیگر ستاره‌های برزیلی، بخش زیادی از توانایی‌های خود را با بازی کردن در فوتسال به دست آوردند. از آن زمان، برزیل توانست به مرکز اصلی فوتسال در جهان تبدیل شود و امروز مسابقات این ورزش با پشتیبانی فیفا در سرتاسر دنیا برگزار می‌شود.
نخستین مسابقه بین‌المللی فوتسال در سال ۱۹۶۵ انجام شد و در آن پاراگوئه برنده اولین جام قهرمانی آمریکای جنوبی شد. پس از آن تا سال ۱۹۷۹، شش دوره دیگر از این رقابت‌ها در آمریکای جنوبی برگزار شد که در همه آن‌ها تیم برزیل پیروز شد. برزیل تا سال ۱۹۸۰ همچنان قهرمان بلامنازع این مسابقات باقی ماند و بار دیگر در سال ۱۹۸۴ جام قهرمانی را به دست آورد.
قوانین فوتسال
⇐ قانون یکم:
بازیکنان فقط می‌توانند از ناحیه مشخص‌شده برای ورود به زمین و خروج از آن در هنگام تعویض استفاده کنند.
**ابعاد زمین بازی:**
* طول زمین: بین ۲۵ متر تا ۴۲ متر.
* عرض زمین: بین ۱۵ متر تا ۲۵ متر.
* برای مسابقات بین‌المللی:
* طول زمین: بین ۳۸ متر تا ۴۲ متر.
* عرض زمین: بین ۱۸ متر تا ۲۵ متر.
* پهنای تمام خطوط زمین ۸ سانتیمتر است.
* قطر دایره مرکز زمین ۳ متر است.
**نقاط ویژه:**
* فاصله نقطه پنالتی تا خط دروازه برای رده نونهالان ۴ متر است.
* فاصله نقطه پنالتی دوم تا خط دروازه ۱۰ متر است.
* اندازه قوس‌های گوشه زمین (محل زدن کرنر) ۲۵ سانتیمتر است.
**ابعاد دروازه:**
* فاصله بین دو تیر عمودی دروازه ۳ متر است.
* ارتفاع تیر افقی دروازه از زمین ۲ متر است.
توجه: بازیکنان در زمان تعویض باید حتماً از منطقه تعیین‌شده وارد زمین شوند یا از آن خارج گردند.
⇐ قانون دوم:
توپ بازی باید دارای اندازه‌ای باشد که دور آن بین ۶۲ تا ۶۴ سانتیمتر باشد. وزن توپ نیز باید بین ۳۹۰ تا ۴۳۰ گرم باشد که به آن توپ سایز ۴ می‌گویند.
همچنین، برای اطمینان از استاندارد بودن توپ، آزمایشی انجام می‌شود: وقتی توپ از ارتفاع ۲ متری به زمین انداخته می‌شود، باید پس از برخورد با زمین، بین ۵۵ تا ۶۵ سانتیمتر بالا بپرد.
⇐ قانون سوم:
در هر بازی، دو تیم می‌توانند شرکت کنند و هر تیم نباید بیشتر از ۵ بازیکن داشته باشد. یکی از این بازیکنان، دروازهبان است که لباس او با بقیه کاملاً متفاوت است.
برای شروع بازی، هر تیم باید حداقل ۵ بازیکن داشته باشد. اگر در طول مسابقه، به دلیل اخراج، تعداد بازیکنان یک تیم به کمتر از سه نفر برسد، بازی متوقف می‌شود.
هر تیم می‌تواند تا ۹ بازیکن ذخیره داشته باشد. تعداد تعویض‌ها نامحدود است و حتی دروازهبان نیز می‌تواند تعویض شود. (لباس دروازهبان باید با رنگ لباس سایر بازیکنان تفاوت داشته باشد.)
تعویق زمانی تمام می‌شود که بازیکن جایگزین، کاملاً وارد زمین بازی شود.
اگر در هنگام یک تعویض، بازیکن جایگزین قبل از خروج کامل بازیکن اصلی از زمین، وارد شود، داور بازی را قطع می‌کند. (و در این حالت، اگر تیم مقابل مزیت داشته باشد، بازی قطع نمی‌شود تا آن مزیت از دست نرود.)
سپس داور به بازیکن اصلی دستور می‌دهد که زمین را ترک کند و به بازیکن جایگزین یک اخطار (کارت زرد) می‌دهد. بازی با یک ضربه آزاد غیرمستقیم به نفع تیم مقابل، از همان محلی که توپ هنگام توقف بازی قرار داشت، ادامه می‌یابد.
⇐ قانون چهارم:
وسایل بازیکنان: پوشیدن کفش مناسب برای بازیکنان الزامی است. کفش فوتسال دارای یک کف صاف در ناحیه پاشنه و انحنای مختصری در قسمت جلویی است. یکی از مدل‌های معروف و پرطرفدار این کفش‌ها، مدل F50 است. اگر بازیکنی بدون این نوع کفش وارد زمین شود، خطاکار محسوب شده و باید زمین را ترک کند. او تنها پس از تکمیل وسایل و با اجازه داور، و آن هم در زمان توقف بازی می‌تواند دوباره به زمین بازگردد.
⇐ قانون پنجم:
برای هر مسابقه، یک داور اصلی انتخاب می‌شود. اختیار او که توسط قوانین به او داده شده، از آغاز بازی تا پایان آن کامل است. هر تصمیمی که دربارهٔ رویدادهای زمین بگیرد، قطعی و نهایی است. اگر فردی برای محاسبهٔ وقت بازی حضور نداشته باشد، این وظیفه نیز بر عهدهٔ داور اصلی خواهد بود.
⇐ قانون ششم:
کمک داور (یا داور دوم) باید برای هر بازی انتخاب شود. او در کنار دوار اصلی فعالیت می‌کند و تقریباً همان اختیارات اجرایی را دارد، به جز این که همه رویدادهای قبل، در طول و پس از بازی را ثبت و گزارش می‌دهد. اگر زمان بازی تمام شده باشد، کمک داور موظف است دو دقیقه اخراج بازیکنان و وقت یک دقیقه‌ای را محاسبه کند و همچنین از درستی انجام تعویض‌های سیار اطمینان حاصل نماید. اگر کمک داور به صورت نابجا در امر داوری دخالت کند، داور اصلی باید او را از وظیفه‌اش برکنار کرده و فرد دیگری را جایگزین وی نماید و این موضوع را نیز گزارش کند.
توجه: در مواردی که بین داور اصلی و کمک داور اختلاف نظر پیش بیاید، نظر سرداور (داور اصلی) قطعی و قابل اجرا است.
⇐ قانون هفتم:
وقت‌نگهدار باید در بیرون از زمین بازی و در کنار خط وسط، در محل مخصوص تعویض بازیکنان قرار بگیرد. کارهای او شامل این موارد است:
– محاسبه و کنترل زمان دو دقیقه‌ای اخراج بازیکنان
– یادداشت کردن زمان‌های درخواست شده (تایم‌اوت)
– دادن علامت تایم‌اوت به داوران
– اعلام زمان بازی با صدای بلند به داوران
– ثبت پنج خطای اول هر تیم در هر نیمه که توسط داوران اعلام می‌شود
– نوشتن شماره گلزنان، بازیکنان اخراج‌شده، بازیکنان اخطارگرفته و زمان‌های تایم‌اوت
⇐ قانون هشتم:
مدت مسابقه شامل دو نیمهٔ ۲۰ دقیقه‌ای است و بین دو نیمه، یک استراحت ۱۵ دقیقه‌ای وجود دارد. هر تیم اجازه دارد در طول هر نیمه، یک بار درخواست وقت اضافه (تایم‌اوت) بدهد. البته در بازی‌های حذفی، در صورت رفتن به وقت اضافی، دیگر تایم‌اُتی به تیم‌ها داده نمی‌شود.
⇐ قانون نهم:
در شروع مسابقه، کسی که در قرعه‌کشی برنده می‌شود، می‌تواند زمین بازی را انتخاب کند. بازنده نیز وظیفه دارد بازی را با زدن ضربه آغاز کند. این ضربه اول به سمت زمین حریف و با علامت داور اصلی انجام می‌شود. در این لحظه، بازیکنان حریف باید حداقل ۳ متر از توپ فاصله داشته باشند. همچنین، از ضربه شروع نمیتوان مستقیم گل به ثمر رساند.
⇐ قانون دهم:
وقتی توپ به طور کامل از خط کناری یا خط دروازه – چه از روی زمین و چه از هوا – عبور کند، خارج از بازی محسوب می‌شود.
اگر توپ به سقف سالن برخورد کند، اوت اعلام می‌شود و بازی با پرتاب توپ از روی خط کناری، از نزدیک‌ترین نقطه به محل برخورد، توسط بازیکن تیم حریف ادامه می‌یابد.
⇐ قانون یازدهم:
گل زمانی به دست می‌آید که تمام توپ از خط دروازه و از بین دو تیر عمودی و تیر افقی عبور کند. این اتفاق فقط در صورتی گل محسوب می‌شود که بازیکن مهاجم، توپ را با دست، بازو یا به وسیله پرتاب کردن، حمل کردن یا هل دادن، حرکت نداده باشد.
⇐ قانون دوازدهم:
اگر بازیکنی به طور تصادفی، از روی بی‌دقتی، یا با استفاده از نیروی بیش از حد، هر یک از یازده خطای زیر را مرتکب شود، یک ضربهٔ آزاد مستقیم (و اگر این خطا داخل محوطهٔ جریمه باشد، یک ضربهٔ پنالتی) به نفع تیم مقابل اعلام می‌شود:
* لگد زدن
* پشت‌پا زدن
* پریدن روی حریف
* تنهٔ شدید و خطرناک
* تنه زدن از پشت به حریف
* تف انداختن
* زدن حریف
* گرفتن حریف
* هل دادن حریف
* حمله کردن با شانه به حریف
* تکل کردن
**هفت خطایی که باعث اخطار می‌شوند:**
1. انجام دادن رفتار غیرورزشی
2. اعتراض به تصمیم داور با حرف یا عمل
3. نقض مکرر قوانین بازی
4. به تأخیر انداختن شروع مجدد بازی
5. رعایت نکردن فاصلهٔ قانونی در هنگام ضربهٔ آزاد یا ضربهٔ کرنر
6. ورود به زمین بازی بدون اجازهٔ داور
7. ترک زمین بازی بدون اجازهٔ داور
**هفت خطایی که باعث اخراج می‌شوند:**
1. مرتکب شدن خطای شدید
2. انجام دادن برخورد خشن
3. تف انداختن روی حریف یا هر شخص دیگر
4. محروم کردن عمدی حریف از یک موقعیت گل با لمس توپ با دست
5. گرفتن یک موقعیت آشکار گل از حریف با انجام یک خطای punished by a direct free kick
6. به زبان آوردن کلمات توهین‌آمیز
7. دریافت اخطار دوم در یک مسابقه
**توجه مهم:** بازیکنی که اخراج می‌شود باید توسط داور به رختکن هدایت شود. پس از گذشت ۲ دقیقه، تیم می‌تواند یک بازیکن جایگزین را به زمین بفرستد. همچنین، اگر قبل از تمام شدن ۲ دقیقه، گلی توسط هر یک از دو تیم به ثمر برسد، تیم می‌تواند بازی را با ۵ بازیکن ادامه دهد. البته بازیکن اخراجی اجازهٔ بازگشت به بازی را ندارد.
**توجه بسیار مهم:** طبق قانون جدیدی که از سوی فیفا و AMF منتشر شده، تیمی که یک بازیکنش اخراج می‌شود، می‌تواند بلافاصله و با واگذاری یک ضربهٔ پنالتی به تیم مقابل، دوباره تیم خود را به حالت کامل پنج‌نفره درآورد. این کار بدون در نظر گرفتن نتیجهٔ ضربهٔ پنالتی (گل شدن یا نشدن آن) انجام می‌پذیرد. البته اگر اخراج بازیکن دقیقاً به دلیل دادن پنالتی باشد، نمیتوان از این قانون استفاده کرد.
⇐ قانون سیزدهم:
ضربه آزاد به دو نوع تقسیم می‌شود: مستقیم و غیرمستقیم. در ضربه آزاد مستقیم، بازیکن می‌تواند توپ را مستقیماً به درون دروازه حریف شوت کند و گل به ثمر برساند.
⇐ قانون چهاردهم:
مجموع خطاها: وقتی تعداد خطاهای یک تیم در هر نیمه از بازی به ۵ برسد (خطاهایی که ضربه آزاد مستقیم دارند)، از خطای ششم به بعد، اگر خطای دیگری از این نوع انجام دهد، یک ضربه آزاد مستقیم به تیم مقابل اهدا می‌شود.
این ضربه از نقطه پنالتی دوم (یا از محلی که خطا در آن اتفاق افتاده، اگر بین نقطه پنالتی دوم و دروازه حریف باشد) زده می‌شود و در این حالت دیوار دفاعی تشکیل نمی‌شود. بازیکنان هر دو تیم باید فاصله ۵ متری از توپ را حفظ کنند (این فاصله نسبت به نقطه پنالتی دوم سنجیده می‌شود).
توجه:
اگر خطای ششم پشت نقطه پنالتی دوم اتفاق بیفتد، ضربه حتماً از خود نقطه پنالتی دوم زده می‌شود و زننده ضربه حق پاس دادن توپ را ندارد.
⇐ قانون پانزدهم:
ضربه پنالتی از نقطه مشخصی درون محوطه جریمه شلیک می‌شود. بازیکنی که این ضربه را اجرا می‌کند باید از قبل مشخص باشد. توپ باید حتماً به سمت جلو و به طرف دروازه تیم مقابل زده شود.
⇐ قانون شانزدهم:
ضربه اوت: وقتی تمام توپ از خط کناری زمین (خط طولی) عبور کند – چه از روی زمین و چه از هوا – بازی با یک ضربه اوت ادامه می‌یابد. توپ باید از همان نقطهای که خارج شده، توسط بازیکن تیم مقابل و با پا به داخل زمین زده شود.
بازیکنی که ضربه را میزند، باید توپ را ساکن روی خط کناری یا در قسمت خارج از زمین قرار دهد. بازیکنان تیم حریف نیز باید حداقل ۳ متر از محل اجرای ضربه فاصله بگیرند.
از ضربه اوت نمیتوان مستقیماً گل زد. اگر پس از زدن ضربه، توپ به بازیکن دیگری (از هر تیمی)، دروازهبان یا حتی داور برخورد کند و سپس وارد دروازه شود، گل صحیح محسوب خواهد شد.
⇐ قانون هفدهم:
پرتاب اوت توسط دروازهبان انجام می‌شود. این عمل زمانی اتفاق می‌افتد که دروازهبان توپ را با دست، از داخل محوطه جریمه به بیرون از آن پرتاب کند. در این حالت، قانون ۴ ثانیه برای پرتاب اوت وجود ندارد.
اگر پس از پرتاب اوت، یکی از بازیکنان مدافع (هم‌تیمی دروازهبان) توپ را با دست لمس کند یا آن را تحت کنترل بگیرد، یک ضربه آزاد غیرمستقیم برای تیم حریف از نقطه ۶ متری محوطه جریمه awarded می‌شود. همچنین، از پرتاب اوت نمیتوان مستقیماً گل به ثمر رساند، مگر اینکه توپ قبل از وارد شدن به دروازه، با زمین بازی یا یکی از بازیکنان تماس پیدا کند.
⇐ قانون هجدهم:
ضربه کرنر یکی از موقعیت‌های مهم در بازی است و حتی می‌توان از آن مستقیماً یک گل به ثمر رساند. برای اجرای این ضربه، بازیکن فقط ۴ ثانیه وقت دارد. اگر کرنر به شکل درست زده نشود، داور دستور تکرار آن را می‌دهد. همچنین هنگام زدن سایر خطاها، توپ باید کاملاً بی‌حرکت روی زمین قرار گرفته باشد.
برنده قرعه‌کشی سکه، می‌تواند انتخاب کند که زمین را بردارد، ضربه پنالتی را بزند یا رنگ پیراهن تیمش را انتخاب کند. یک تیم فقط وقتی می‌تواند وقت استراحت درخواست کند که صاحب توپ باشد؛ مانند مواقعی که ضربه کرنر، پرتاب اوت و موارد مشابه دارد.
دروازهبان اجازه دارد در زمین حریف بیش از ۴ ثانیه توپ را در اختیار داشته باشد. اما نباید در جریان بازی، توپ را مستقیماً با دست وارد دروازه تیم مقابل کند. پاس عقب فقط زمانی محسوب می‌شود که توپ با قسمت مچ پا به پایین و فقط با ناحیه کفش زده شود. همچنین هنگام پرتاب اوت، نباید هیچ قسمتی از پای بازیکن روی خط قرار بگیرد.
⇐ قانون نوزدهم:
دروازهبان فقط می‌تواند توپ را به مدت چهار ثانیه در دستان خود نگه دارد. اگر بیشتر از این زمان توپ را نزد خود حفظ کند، مرتکب خطا شده است. این در حالی است که سایر بازیکنان زمین می‌توانند توپ را تا یک دقیقه کنترل کنند.
برخی از کشورهایی که تیم‌های قدرتمند و مطرحی در این ورزش دارند عبارتند از: ایران، برزیل، اسپانیا، ایتالیا، روسیه، اوکراین و آرژانتین.
**پیشنهاد: یک راهنمای کامل برای شناخت ورزش فوتبال**