مهدی آذر یزدی، قصه‌گوی مهربان بچه‌ها
مهدی آذر یزدی، در شهر یزد به دنیا آمد. دوران کودکی و نوجوانی سختی داشت و به دلیل مشکلات خانوادگی، نتوانست تحصیلات منظمی داشته باشد. او برای گذران زندگی، در مغازه‌های مختلفی در یزد کار کرد تا این‌که سرانجام به تهران آمد.
در تهران، شانس به او رو کرد و در یک کتابفروشی مشغول به کار شد. حضور در این کتابفروشی، دنیای تازه‌ای را به روی او گشود. او که عاشق کتاب و قصه بود، این فرصت را پیدا کرد تا با دنیای داستان‌ها و ادبیات کودکان آشنا شود. این آشنایی، جرقه‌ای در ذهن او زد؛ ایده‌ای که زندگی‌اش را برای همیشه تغییر داد.
او متوجه شد که بسیاری از قصه‌های کهن فارسی مانند داستان‌های شاهنامه یا کلیله و دمنه، برای بچه‌ها سنگین و سخت هستند. بنابراین، تصمیم گرفت این داستان‌های زیبا و پندآموز را به زبان ساده و کودکانه بازنویسی کند.
نتیجه این تصمیم، مجموعه محبوب و ماندگار «قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب» بود. این کتاب‌ها که هشت جلد دارند، شامل ساده‌نویسی داستان‌هایی از متون کهن فارسی مثل مثنوی مولوی، مرزبان‌نامه، قصه‌های قرآن و… هستند. لحن ساده و صمیمی او، این کتاب‌ها را به یکی از محبوب‌ترین آثار ادبیات کودک و نوجوان ایران تبدیل کرد.
آثار او:
* قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب (در هشت جلد)
* قصه‌های تازه از کتاب‌های کهن
* گربه‌ی ناقلا
* گربه‌ی تنبل
* مثنوی برای بچه‌ها
* مجموعه قصه‌های ساده
* و چندین کتاب دیگر
مهدی آذر یزدی که به “پدر ادبیات کودک و نوجوان ایران” معروف است، تمام عمرش را وقف نوشتن و ساده کردن قصه‌های کهن برای کودکان کرد. او هیچ‌گاه ازدواج نکرد و همیشه زندگی ساده و بی‌آلایشی داشت. این نویسنده مهربان در نهایت در تهران درگذشت، اما قصه‌هایش همواره در قلب بچه‌های ایران زنده است.
مرد تنها و دوست‌داشتنی داستان‌های کودکانه، مهدی آذر یزدی، که به او پدر ادبیات کودکان و نوجوانان ایران می‌گویند، در اسفندماه سال ۱۳۰۰ در محله خرمشاه یزد به دنیا آمد. مادرش خانه‌داری توانا و آشپزی فوق‌العاده بود و پدرش، مردی سختکوش که به شعر و شاعری علاقه‌مند بود. مهدی آذر یزدی، مانند بیشتر مردم در آن زمان، زندگی پررنج و مشقتی را پشت سر گذاشت و در میان همین دشواری‌ها رشد کرد و بالید. تنها چیزی که در آن روزها برایش به صورت یک آرزوی دست‌نیافتنی باقی ماند، داشتن کتاب و فرصت خواندنش بود.
زندگینامه مهدی آذر یزدی
از همان سال‌های بچگی شروع به کار کرد و در دوران نوجوانی در یک کارگاه جوراب‌بافی مشغول بود. درست در ابتدای جوانی، صاحب آن کارگاه تصمیم گرفت یک کتابفروشی راه‌اندازی کند و مدیریت آن را به او سپرد. همین اتفاق، دوباره عشق به کتاب را در دلش زنده کرد. در سال ۱۳۲۲ شمسی برای این که به جمع دانش‌دوستان بپیوندد، به تهران رفت و در یک چاپخانه در خیابان ناصرخسرو مشغول کار شد. با این که جوان بود و می‌توانست شغل‌های دیگری را انتخاب کند، اما انگار سرنوشت راه دیگری برایش در نظر گرفته بود.
روزی داشت داستانی از کتاب انوار سهیلی می‌خواند که ایده‌ای ناگهانی به ذهنش رسید. با خواندن داستان‌های پندآموز این کتاب، تصمیم گرفت آن‌ها را به زبان ساده‌تر و روان‌تری بنویسد تا بچه‌ها هم بتوانند از آن‌ها استفاده کنند و به راحتی قصه‌ها را بخوانند. در ۳۵ سالگی، کار نوشتن کتاب برای کودکان را شروع کرد. آرزو داشت بچه‌ها کتاب‌هایی داشته باشند که مناسب سنشان باشد؛ چیزی که تا آن زمان کسی به آن توجه نکرده بود. او دوست نداشت هیچ بچه‌ای همان محرومیتی را تجربه کند که خودش در کودکی داشت. در یکی از نوشته‌هایش گفته: «نه دنبال نام بودم، نه پول. فقط می‌خواستم برای بچه‌هایی که کتاب ندارند، بنویسم.»
بزرگترین لذت زندگی مهدی آذریزدی، کتاب خواندن و کتاب نوشتن بود. عشق او به کتاب تا سن هشتادسالگی نیز ادامه داشت. او هرگز بچه‌دار نشد، اما برای همه بچه‌های ایران مانند پدری مهربان، قصه‌ها را روایت کرد.
از آثار مهدی آذریزدی
مردی که تمام زندگی‌اش با کتاب‌ها گره خورده بود و دانش و وجودش را از کتاب‌ها ساخته بود، در سال ۱۳۳۵ با نوشتن کتاب «قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب» رسماً کار نویسندگی را شروع کرد. این کتاب، مجموعه‌ای از داستان‌های کهن فارسی است که از کتاب‌های قدیمی مانند کلیله و دمنه، مرزبان‌نامه، سندبادنامه، سیاست‌نامه، گلستان، مثنوی و نوشته‌های عطار نیشابوری، بازنویسی شده است. جلد اول این مجموعه نیز از داستان‌های «انوار سهیلی» برداشت شده است.
این مجموعه تا امروز به زبان‌های اسپانیایی، ارمنی، چینی و روسی ترجمه شده و دوره هشت جلدی آن تاکنون بیش از ۶۴ بار تجدید چاپ شده است. همچنین یک انیمیشن ۲۶ قسمتی با عنوان «قصه‌های خوب، برای بچه‌های خوب» توسط مرکز پویانمایی صبا ساخته شده که در آن خود استاد داستان‌ها را برای کودکان روایت می‌کند.
مهدی آذریزدی به پاس جلد سوم «قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب» در سال ۱۳۴۵ از یونسکو لوح تقدیر دریافت کرد و جلدهای چهارم و پنجم همین کتاب نیز در سال‌های ۱۳۴۵ و ۱۳۴۶ از سوی شورای کتاب کودک به عنوان کتاب ویژه سال انتخاب شدند. نکته جالب درباره این کتاب، محبوبیت پایدار آن در طول سال‌ها در میان دوستداران کتاب است. این محبوبیت را می‌توان از حضور همیشگی کتاب در فهرست پرفروش‌های بازار کتاب در سال‌های اخیر مشاهده کرد.
از دیگر آثار او می‌توان به این کتاب‌ها اشاره کرد: قصه‌های تازه از کتاب‌های کهن، خیر و شر، حق و ناحق، ده حکایت، بچه آدم، پنج افسانه، مرد و نامرد، قصه‌ها و مثل‌ها، هشت بهشت، گربه ناقلا، شعر قند و عسل، مثنوی بچه خوب، خاله گوهر، فالگیر، مکتب‌خانه، قصه‌های ساده، خاله سوسکه، بافنده داننده، لبخند، گربه تنبل و چهل حدیث. او همچنین دو کتاب آموزشی به نام‌های «خودآموز عکاسی» و «خودآموز شطرنج» تألیف کرده است. تعداد آثار این نویسنده، چه شعر و چه نثر، به بیش از ۳۰ اثر می‌رسد.
درگذشت
به پاس تلاش‌های ارزشمند مهدی آذر یزدی در زمینه ادبیات کودکان، هجدهم تیرماه، که مصادف با روز درگذشت اوست، به عنوان «روز ملی ادبیات کودک و نوجوان» انتخاب شده است. این نویسنده و ادیب محبوب، در سال ۱۳۸۸ چشم از جهان فروبست و در زادگاهش، یزد، به خاک سپرده شد.
**زندگینامه ناصر کشاورز**