در دین اسلام، برای هر کاری روش درست و پسندیده‌ای وجود دارد. این روش‌ها به ما کمک می‌کنند تا زندگی بهتری داشته باشیم و رضایت خداوند را به دست آوریم.
یکی از این موضوعات مهم، روش صحیح خرج کردن پول و استفاده از نعمت‌های الهی است. اسلام به ما می‌آموزد که در مصرف کردن، باید میانه‌رو باشیم. این یعنی نه آنقری اسراف و ولخرجی کنیم که مالمان را بیهوده هدر دهیم، و نه آنقدر سخت‌گیری کنیم که حتی چیزهای لازم و مفید را هم از خودمان دریغ کنیم.
خداوند در قرآن می‌فرماید:
**«وَلاَ تُبَذِّرْ تَبْذِيرًا، إِنَّ الْمُبَذِّرِينَ كَانُوا إِخْوَانَ الشَّيَاطِينِ»**
(اسراء: ۲۶-۲۷)
این آیه به ما هشدار می‌دهد که اسراف‌کاران، برادران شیطان‌ها هستند. بنابراین، باید مراقب باشیم که چگونه از نعمت‌هایی که خدا به ما داده استفاده می‌کنیم.
میانه‌روی در مصرف، فقط مربوط به پول نیست، بلکه شامل استفاده از آب، برق، غذا و همه نعمت‌های دیگر نیز می‌شود. مثلاً حتی اگر پولدار باشیم، نباید آب را بی‌جهت هدر دهیم یا بیش از نیازمان غذا بخریم و آن را دور بریزیم.
پس به طور خلاصه، روش صحیح مصرف از نگاه اسلام این است: “میانه‌روی کنیم؛ نه اسراف، نه سخت‌گیری.” با رعایت این اصل، هم زندگی ما نظم و برکت پیدا می‌کند و هم باعث خوشنودی پروردگار می‌شویم.
در این بخش، با شیوهٔ درست استفاده از نعمت‌ها از دیدگاه دینی، بر اساس کتاب «پیام‌های آسمان» پایهٔ هشتم آشنا خواهید شد. در ادامه با ما همراه باشید.
روش صحیح و درست مصرف از نظر اسلام کدام است؟
دین اسلام راهنمایی برای زندگی متعادل و میانه‌رو است. روش درست این است که نه بیش از حد لازم خرج کنیم و ریخت و پاش کنیم، و نه آن قدر کم مصرف کنیم که زندگی برمان سخت و دشوار شود. همه چیز باید به اندازه و در حد تعادل باشد.
♦ امام علی علیه السلام می‌فرمایند: فرد نادان را فقط در دو حالت می‌بینی: یا بیش از حد لازم عمل می‌کند و زیاده‌روی می‌نماید، یا کمتر از حد لازم انجام می‌دهد و کوتاهی می‌کند.
♦ خداوند مهربان در قرآن کریم می‌فرماید: کلُوا واشربوا و لا تسرفوا؛ یعنی بخورید و بیاشامید ولی اسراف نکنید.
♦ اسراف و زیاده‌روی از گناهان بزرگ به شمار می‌رود. اسراف یعنی بیشتر از نیازمان مصرف کنیم و دارایی‌مان را بیهوده هدر دهیم.
مصرف گرایی چیست؟
یک نمونه رایج از زیاده‌روی در خرج کردن، رفتار مصرف‌گرایانه است. این یعنی فرد تمایل دارد کالاهایی بخرد که بیش از نیازش است و بیشتر از حد معمول مصرف می‌کند.
دلایل مختلفی برای مصرف‌گرایی وجود دارد؛ از جمله پیروی از مد، یعنی علاقه به خرید هر چیزی که جدید و رایج شده، مقایسه کردن خود با دیگران، تمایل به جلب توجه و دیده شدن، و همچنین برنامه‌ریزی نادرست برای مدیریت هزینه‌های زندگی.
برخی از نمونه های اسراف
در ادامه به برخی از کارهای روزمره که باعث اسراف می‌شوند اشاره می‌کنیم:
◊ باز گذاشتن شیر آب و مشغول شدن به کار دیگری، در حالی که آب بی‌دلیل هدر می‌رود.
◊ خرید لباس‌های بسیار زیاد و تکراری، بدون اینکه از آن‌ها استفاده کنیم.
◊ قرار دادن مقدار زیادی غذا روی سفره و دور ریختن باقی‌مانده‌ی آن.
◊ روشن نگه داشتن چراغ‌های خانه بیش از مقدار لازم.
◊ پرداخت پول برای ثبت‌نام در کلاس‌های مختلف و رها کردن آن‌ها پس از مدت کوتاه. (این کار نیز نوعی اسراف است)
حدیث درباره اسراف
امام صادق علیه السلام می‌فرمایند:
اگر کسی از رود فرات آب گوارایی بردارد و پس از نوشیدن، باقی‌مانده آن را بریزد، کارش اسراف است.
همچنین می‌فرمایند:
اسراف‌کننده سه نشانه دارد: چیزهایی می‌خرد، می‌پوشد و می‌خورد که با جایگاه و شأن او سازگار نیست.
امام صادق علیه السلام در جای دیگری فرموده‌اند:
مؤمن واقعی هرگز اسراف و زیاده‌روی نمی‌کند، بلکه همواره میانه‌روی را پیشه خود می‌سازد.
ایشان به عبید فرمودند:
اسراف و زیاده‌روی، باعث فقر و تنگدستی می‌شود و میانه‌روی، سبب ثروت و بی‌نیازی می‌گردد.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم نیز فرمودند:
هرکس در زندگی میانه‌روی کند، خداوند به او روزی می‌رساند و هرکس اسراف کند، خدا او را محروم می‌سازد.
اختصاصی-مدیر تولز
بیشتر بدانید: درباره اسراف و انواع آن