تحقیق در مورد دستگاه گردش خون + عکس

بدن ما برای زنده ماندن به یک سیستم حمل و نقل داخلی نیاز دارد. این سیستم، دستگاه گردش خون نام دارد که مانند یک شبکه از جاده‌های کوچک و بزرگ است. کار این دستگاه، رساندن مواد غذایی و اکسیژن به تمام سلول‌های بدن و همچنین جمع‌آوری مواد زائد از آن‌هاست.

دستگاه گردش خون ما به دو شکل اصلی کار می‌کند:

**۱. گردش خون کوچک (گردش ریوی)**
این مسیر، یک سفر کوتاه از قلب به ریه‌ها و بازگشت به قلب است. خون در این سفر، اکسیژن تازه از ریه‌ها می‌گیرد و دی‌اکسید کربن (که یک ماده زائد است) را به ریه‌ها تحویل می‌دهد تا بیرون رانده شود.

**۲. گردش خون بزرگ (گردش سیستمیک)**
پس از اینکه خون در ریه‌ها اکسیژن لازم را گرفت، دوباره به قلب بازمی‌گردد. حالا قلب این خون پراکسیژن و تمیز را با قدرت به تمام نقاط بدن—از نوک انگشتان پا تا مغز—پمپاژ می‌کند. این مسیر طولانی، گردش خون بزرگ نام دارد.

موتور این سیستم، “قلب” شماست که مانند یک پمپ قدرتمند بدون توقف خون را به حرکت درمی‌آورد. رگ‌ها نیز لوله‌هایی هستند که این خون را در سراسر بدن جابه‌جا می‌کنند.

دستگاه گردش خون چیست؟

دستگاه گردش خون، یکی از سیستم‌های مهم بدن است که وظیفه دارد خون را در سراسر بدن به حرکت درآورد. هدف اصلی آن، رساندن مواد غذایی مانند اسیدهای آمینه و مواد معدنی، و همچنین گازهای ضروری مثل اکسیژن به سلول‌ها و نیز دور کردن مواد زائدی است که از فعالیت سلول‌ها تولید می‌شوند.

به طور کلی، گردش خون در بدن دو مسیر اصلی دارد:
اول **گردش ریوی**، که در آن خون از قلب به شش‌ها فرستاده می‌شود و در آنجا اکسیژن دریافت می‌کند.
دوم **گردش عمومی** (که تمام بدن به جز بخش مربوط به تبادل گاز در شش‌ها را شامل می‌شود)، که در طی آن، خونِ غنی از اکسیژن و مواد مغذی از قلب به تمام سلول‌های بدن پمپاژ می‌شود.

این دستگاه شامل تمام رگ‌های خونی بدن به جز رگ‌های لنفاوی است و یک سیستم بسته محسوب می‌شود. به این معنا که سلول‌های خون و دیگر اجزای آن، معمولاً از داخل رگ‌ها خارج نمی‌شوند. جالب است بدانید که در بسیاری از جانوران بی‌مهره، سیستم گردش خون از نوع باز است.

دستگاه گردش خون از دو بخش اصلی تشکیل شده: قلب و رگ‌ها. قلب در نقش یک پمپ قدرتمند، خون را به داخل رگ‌ها می‌فرستد. رگ‌ها نیز مانند لوله‌هایی عمل می‌کنند که این خون را به همه‌ی بخش‌های بدن می‌رسانند.

انواع رگ ها

رگ‌های بدن به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

**سرخرگ:** این رگ‌ها خون را از قلب به سایر قسمت‌های بدن می‌برند. دیواره‌ی سرخرگ‌ها ضخیم و ماهیچه‌ای است.

**سیاهرگ:** این رگ‌ها خون را از اندام‌های مختلف جمع‌آوری کرده و به قلب بازمی‌گردانند. دیواره‌ی سیاهرگ‌ها نازک‌تر است. رگ‌ها در سراسر بدن گسترده شده‌اند و خون را به جریان می‌اندازند. خون، غذا و اکسیژن مورد نیاز سلول‌ها را فراهم می‌کند و مواد زائد و دفعی را از آن‌ها دور می‌کند. اگر رگ‌ها یا خونی در آن‌ها وجود نداشته باشد، سلول‌ها نمی‌توانند تغذیه کنند و به سرعت از بین خواهند رفت.

**مویرگ:** هنگامی که یک سرخرگ وارد یک اندام می‌شود، مانند شاخه‌های یک درخت به رگ‌های بسیار باریک و ظریفی تقسیم می‌شود که به آن‌ها مویرگ می‌گویند. دیواره‌ی مویرگ‌ها بسیار نازک است. کار مویرگ‌ها این است که خون را در میان سلول‌ها پخش کنند. آن‌ها غذا و اکسیژن را به سلول‌ها می‌رسانند و در مقابل، مواد دفعی و دی‌اکسید کربن را از سلول‌ها دریافت می‌کنند. رگ‌های بدن می‌توانند گشاد یا تنگ شوند. برای مثال، وقتی ماهیچه‌ها فعالیت می‌کنند، به مواد غذایی بیشتری نیاز دارند. در این حالت، رگ‌ها گشاد می‌شوند تا خون بیشتری را به سمت ماهیچه‌ها بفرستند.

نقش قلب در دستگاه گردش خون

قلب یکی از مهم‌ترین بخش‌های سیستم گردش خون در بدن انسان است که با تپش خود، خون را درون رگ‌ها به جریان می‌اندازد. به جز ماهی‌ها که سیستم گردش خون ساده‌ای دارند، سایر جانوران مهره‌دار دارای دو نوع گردش خون هستند.

در گردش خون ساده، خونی که دی‌اکسیدکربن زیادی دارد به قلب می‌رسد. سپس قلب آن را به آبشش‌ها پمپ می‌کند و پس از تبادل گازها، این خون بدون آنکه دوباره به قلب برگردد، به سمت بخش‌های مختلف بدن می‌رود. اما در گردش خون دوگانه، خونی که غلظت دی‌اکسیدکربن آن بالاست، ابتدا از قلب به شش‌ها فرستاده می‌شود و در آنجا اکسیژن دریافت کرده و دی‌اکسیدکربن را آزاد می‌کند. سپس این خون دوباره به قلب بازمی‌گردد و پس از آن، در مسیر اصلی گردش خون به تمام اندام‌ها و بافت‌های بدن فرستاده می‌شود.

قلب در خزندگان، پرندگان و پستانداران از چهار بخش تشکیل شده است: دو بخش بالایی به نام دهلیز و دو بخش پایینی به نام بطن. خون از قسمت راست قلب به شش‌ها فرستاده می‌شود که به این مسیر، گردش خون کوچک یا گردش ششی می‌گویند. سپس خونی که از شش‌ها بازمی‌گردد، وارد قسمت چپ قلب می‌شود و از آنجا به تمام بدن فرستاده می‌شود؛ این مسیر نیز گردش خون بزرگ یا گردش عمومی نام دارد.

دریچه های قلب

دریچه سه لختی: این دریچه در میان دهلیز راست و بطن راست قرار دارد. وقتی بطن‌ها منقبض می‌شوند، این دریچه بسته شده و مانع از بازگشت خون به سمت دهلیز راست می‌شود.

دریچه دولختی: این دریچه بین دهلیز چپ و بطن چپ واقع شده است. در زمان انقباض بطن‌ها، این دریچه نیز بسته می‌شود و از برگشت خون به داخل دهلیز چپ جلوگیری می‌کند.

انواع دستگاه گردش خون در جانوران

در بدن برخی از جانداران، خون فقط درون رگ‌های مشخصی جریان ندارد. در این حالت، خون مستقیماً با سلول‌های بدن تماس پیدا می‌کند. به این نوع، گردش خون باز می‌گویند. برای مثال، حشرات این گونه‌اند و مویرگ ندارند.

اما در بدن بعضی دیگر از جانداران، خون همواره درون شبکه‌ای از رگ‌ها در حرکت است و از طریق مویرگ‌ها به سلول‌ها می‌رسد. این نوع، گردش خون بسته نام دارد. کرم خاکی نمونه‌ای از این دسته است.

انواع دستگاه گردش خون در مهره داران

در بدن موجودات زنده، دو نوع گردش خون اصلی وجود دارد:

۱. گردش خون ساده: در این حالت، خون فقط از یک مسیر و توسط یک رگ بزرگ از قلب خارج می‌شود و به بدن می‌رود. مانند ماهی‌ها.

۲. گردش خون دوگانه: در این نوع، خون از دو مسیر متفاوت و توسط دو رگ بزرگ از قلب خارج می‌شود. این سیستم در همه مهره‌داران به جز ماهی‌ها دیده می‌شود.

انواع گردش خون در انسان

دستگاه گردش خون بدن ما از دو مسیر اصلی تشکیل شده است:

**مسیر گردش کوچک خون**

سیاهرگ‌ها، خون را از همه جای بدن جمع‌آوری کرده و به دهلیز راست قلب می‌رسانند. با هر بار تپش، دهلیز راست منقبض می‌شود و خون را از طریق یک دریچه، به بطن راست می‌فرستد. سپس بطن راست با قدرت منقبض شده و خون را به سرخرگی که به سمت ریه‌ها می‌رود، پمپ می‌کند. کار اصلی در ریه‌ها انجام می‌شود: در اینجا، دی‌اکسید کربن موجود در خون با اکسیژن تازه‌ای که نفس می‌کشیم، جایگزین می‌شود. در نتیجه، خونی که از ریه‌ها خارج می‌شود، پر از اکسیژن و پاک از دی‌اکسید کربن است. این خونِ تازه و تمیز، از طریق سیاهرگ‌های ریه، به دهلیز چپ قلب بازمی‌گردد. به این سفر کامل خون، از بطن راست به ریه‌ها و سپس بازگشت آن به دهلیز چپ، “گردش کوچک خون” می‌گویند.

**مسیر گردش بزرگ خون**

خون پراکسیژنی که به دهلیز چپ رسیده، با انقباض این دهلیز، از طریق یک دریچه دیگر وارد بطن چپ می‌شود. بطن چپ قوی‌ترین حفره قلب است و با انقباض خود، خون را با فشار به بزرگ‌ترین سرخرگ بدن (آئورت) می‌فرستد. سرخرگ آئورت و شاخه‌های آن، این خونِ مملو از مواد غذایی و اکسیژن را به تک‌تک سلول‌های بدن می‌رسانند. خون در مویرگ‌ها، اکسیژن و غذا را به سلول‌ها داده و در عوض، مواد زائد و دی‌اکسید کربن را از آن‌ها تحویل می‌گیرد. خونی که اکنون حاوی مواد دفعی است، وارد سیاهرگ‌ها شده و در نهایت، به دهلیز راست قلب بازمی‌گردد. به این سفر طولانی خون از بطن چپ به تمام بدن و بازگشتش به دهلیز راست، “گردش بزرگ خون” گفته می‌شود.

دستگاه گوارش انسان