بیماری وبا یک عفونت باکتریایی است که معمولاً از طریق آب یا غذای آلوده منتقل می‌شود. این بیماری می‌تواند به سرعت باعث اسهال شدید و کم آبی خطرناک بدن شود.
**علائم اصلی بیماری وبا:**
* **اسهال آبکی شدید:** اسهال به صورتی است که ظاهری شبیه آب برنج دارد و دفعات آن بسیار زیاد است.
* **استفراغ:** حالت تهوع و استفراغ، به ویژه در مراحل اولیه بیماری.
* **گرفتگی عضلات:** به دلیل از دست دادن سریع نمک و مایعات بدن.
* **ضعف و بی‌حالی شدید:** احساس ضعف غیرعادی و کمبود انرژی.
* **کم آبی بدن:** این مورد خطرناک‌ترین علامت است و می‌تواند خود را با نشانه‌های زیر نشان دهد:
* خشکی شدید دهان و احساس تشنگی مفرط
* گود افتادن چشم‌ها
* کاهش elasticity پوست (وقتی پوست را فشار می‌دهید، به آرامی به حالت اول برنمی‌گردد)
* کاهش ادرار
* ضربان قلب سریع و کاهش فشار خون
در صورت مشاهده این علائم، به ویژه اسهال شدید و آبکی، باید فوراً به دنبال کمک پزشکی بود زیرا کم آبی بدن می‌تواند در مدت زمان کوتاهی زندگی فرد را تهدید کند. درمان اصلی وبا، جبران سریع مایعات و الکترولیت‌های از دست رفته بدن است.
وبا چیست؟
وبا یک بیماری عفونی جدی است که دستگاه گوارش را درگیر می‌کند. این بیماری توسط باکتری به نام «ویبریو کلرا» ایجاد می‌شود. این باکتری بیشتر در آب‌های کثیف و آلوده زندگی می‌کند و وقتی فردی از این آب بنوشد یا غذایی که با آن آب در تماس بوده را مصرف کند، باکتری وارد بدن او می‌شود.
بعد از ورود به معده و روده، این میکروب شروع به زیاد شدن می‌کند و ماده سمی تولید می‌نماید که باعث می‌شود دیواره روده مقدار زیادی آب و املاح بدن را دفع کند. در نتیجه، فرد مبتلا به اسهال آبکی بسیار شدید می‌شود.
وقتی مدفوع فرد بیمار در محیط پخش شود، می‌تواند آب و غذاهای دیگر را نیز آلوده کند. به همین دلیل، اصلی‌ترین راه سرایت وبا، استفاده از آبی است که با مدفوع انسان آلوده شده است. افراد مبتلا معمولاً اسهال شدید می‌گیرند و بدنشان با کمبود آب مواجه می‌شود. درمان این بیماری نیز عمدتاً بر پایه جبران سریع آب و املاح از دست رفته است که می‌تواند به صورت نوشیدنی‌های مخصوص یا سرم انجام شود.
نشانه‌های ابتلا به وبا
نشانه‌های این بیماری معمولاً به طور ناگهانی خود را نشان می‌دهند. در شروع، ممکن است فرد دچار اسهال خفیف و بدون درد شود، اما رفته‌رفته این اسهال شدیدتر شده و به شکل مایعی شفاف و شبیه “آب برنج” درمی‌آید. گاهی هم همراه با اسهال، حالت تهوع و استفراغ پیش می‌آید که این موضوع باعث می‌شود بدن آب و مواد لازم خود را با سرعت بیشتری از دست بدهد. این علائم گاهی در عرض چند ساعت می‌توانند شرایط را بسیار خطرناک کنند. اگر به سرعت آب و املاح از دست رفته جبران نشود، احتمال مرگ فرد وجود دارد.
مدت زمان پنهان‌ماندن بیماری از چند ساعت تا پنج روز متغیر است، اما در بیشتر موارد در یکی دو روز اول، علائم ظاهر می‌شوند. به محض مشاهده اسهال شدید، باید فوری از محلول ORS (نمک‌های خوراکی) استفاده کرد و بیمار را بدون معطلی به مرکز درمانی رساند.
روش‌های انتقال بیماری وبا
بیماری وبا از دو راه اصلی منتقل می‌شود: مستقیم و غیرمستقیم.
**راه مستقیم:**
این روش معمولاً وقتی اتفاق می‌افتد که فردی با خود بیمار یا چیزهایی که به ترشحات بدن او آلوده شده‌اند، تماس پیدا کند. این موارد می‌توانند شامل دست‌ها، لباس‌ها، ملحفه‌ها، ظروف غذا و حتی حوله باشد. در واقع، تماس نزدیک با فرد بیمار یا چیزهایی که او دفع کرده، یکی از شایع‌ترین راه‌های سرایت این بیماری است.
**راه غیرمستقیم:**
در این روش، فرد معمولاً با خوردن یا نوشیدن چیزی آلوده، بیمار می‌شود. نوشیدن آب آلوده، خوردن سبزی و میوه‌های نشسته، یا مصرف غذایی که با دست کثیف درست شده یا حشرات روی آن نشسته‌اند، از دلایل رایج هستند. شیر و بستنی‌هایی که از جای مطمئنی تهیه نشده‌اند نیز می‌توانند باعث بیماری شوند. حتی دادن شیشه شیر به نوزاد به جای شیر مادر، اگر به خوبی تمیز و ضدعفونی نشود، می‌تواند خطرناک باشد و باعث ابتلای نوزاد شود.
علائم کم‌آبی شدید ناشی از وبا
وقتی بدن به خاطر اسهال و استفراغ، آب زیادی از دست می‌دهد، نشانه‌های کم‌آبی شدید خود را نشان می‌دهند. این نشانه‌ها عبارت‌اند از:
– تپش قلب و افزایش ضربان
– کشیده شدن پوست و دیر برگشتن به حالت اول
– خشکی دهان، بینی، گلو و چشم‌ها
– پایین آمدن فشار خون
– احساس تشنگی زیاد
– انقباض و درد در ماهیچه‌های بدن
اگر این وضعیت درمان نشود، ممکن است در زمان کوتاهی باعث بروز شوک و حتی مرگ شود.
پیشگیری و درمان بیماری وبا
اگرچه برای بیماری وبا واکسن ساخته شده، اما سازمان جهانی بهداشت و مرکز کنترل بیماری‌ها اعلام کرده‌اند که این واکسن‌ها معمولاً اثر کوتاه‌مدتی دارند و نمی‌توانند ایمنی کامل و دائم ایجاد کنند. بنابراین، بهتر است به جای تکیه بر واکسن، کارهای پیشگیرانه مهم‌تری انجام دهید، مانند:
– نوشیدن آبی که جوشانده یا تصفیه شده باشد
– استفاده از آب معدنی برای آشامیدن، پخت غذا و مسواک زدن
– شستن کامل میوه‌ها و سبزیجات با آب سالم
– پاکسازی آب با جوشاندن آن به مدت حداقل یک دقیقه، یا استفاده از مواد شیمیایی یا قرص ید مخصوص
علاوه بر این، بهتر است از خوردن غذاهای خام یا نیم‌پز، به خصوص گوشت، محصولات لبنی غیرپاستوریزه، صدف خام، ماهی‌هایی که از آب‌های آلوده صید شده‌اند و میوه‌هایی که پوست آن‌ها کنده نشده، خودداری کنید.
اقدامات فوری در صورت ابتلا به وبا
اگر نشانه‌هایی مثل اسهال آبکی شدید، حالت تهوع یا استفراغ، احساس ضعف زیاد یا نشانه‌های کمبود آب بدن ظاهر شد، باید فوری کاری انجام دهید. در بیماری وبا، سرعت عمل در درمان خیلی مهم است، چون از دست رفتن آب بدن در زمان کوتاه ممکن است باعث شوک و حتی مرگ شود.
کارهای ضروری که باید سریع انجام شوند عبارت‌اند از:
۱- خوردن فوری محلول ORS: به محض شروع اسهال، باید به بیمار محلول ORS (محلول نمک و قند برای بدن) داده شود. این محلول، آب و املاحی که بدن از دست داده را جبران می‌کند. اگر ORS پیدا نشد، می‌توان تا زمان رسیدن به مرکز درمان، از مخلوط آب برنج یا آب به همراه نمک و شکر استفاده کرد.
۲- مراجعه سریع به مرکز درمانی: بیمار باید هر چه زودتر به نزدیک‌ترین مرکز بهداشتی، درمانگاه یا بیمارستان برود. اگر بیماری شدید باشد، تزریق سرم از طریق رگ لازم است و می‌تواند جان بیمار را نجات دهد.
۳- پرهیز از خوردن داروهای ضد اسهال بدون دستور پزشک: این داروها ممکن است خروج باکتری را از بدن متوقف کنند و باعث بدتر شدن بیماری شوند.
۴- آگاه کردن اطرافیان و مسئولان بهداشتی: اگر بیماری وبا تأیید شد، باید اطرافیان و مراکز بهداشتی مطلع شوند تا اقدامات لازم برای بررسی و ضدعفونی کردن آب و غذا انجام گیرد.
۵- رعایت دقیق بهداشت فردی: بیمار باید از دیگران جدا شود و وسایل شخصی او ضدعفونی گردد. همچنین شستن مرتب دست‌ها با آب و صابون بسیار ضروری است.
جمع‌بندی
وبا یک بیماری عفونی جدی است که به سرعت می‌تواند خطرناک شود. این بیماری در اثر باکتری ایجاد می‌شود که معمولاً از طریق آب یا غذای آلوده وارد بدن انسان می‌گردد. مهم‌ترین علامت آن اسهال بسیار شدید است که باعث از دست دادن زیاد آب بدن می‌شود. خبر خوب این است که می‌توان از وبا جلوگیری کرد و در صورت ابتلا نیز به راحتی درمان دارد؛ به شرطی که نکات بهداشتی را رعایت کنیم و در صورت مشاهده علائم، سریعاً برای درمان اقدام نماییم.
برای پیشگیری از این بیماری، باید از آب آشامیدنی سالم استفاده کرد، میوه و سبزیجات را به طور کامل شست، بهداشت شخصی را رعایت کرد و از خوردن غذاهای مشکوک یا خام خودداری نمود. بالا بردن آگاهی مردم، آموزش خانواده‌ها و اقدام سریع هنگام شیوع بیماری، نقش بسیار مهمی در کنترل وبا دارد.
پیشنهادی: همه چیز در مورد بیماری طاعون خیارکی
تحقیق در مورد بیماری وبا _ مدیر تولز