برای کسانی که تازه میخواهند یادگیری سازهای سنتی مثل تار یا سهتار را شروع کنند، این پرسشها معمولاً پیش میآید: “از کدام ساز شروع کنیم؟ تار یا سهتار؟ کدام یک سادهتر است؟ و انتخاب بهتری کدام است؟” در این نوشته از وبلاگ مدیر تولز، میخواهیم به این پرسشها پاسخ دهیم.
تار بهتر است یا سه تار؟
باید در نظر داشته باشید که هر ساز موسیقی در سبک و جایگاه خود ارزشمند است و هیچ سازی به خودی خود برتر از دیگری نیست. این که سازی را بهتر از ساز دیگری بدانیم، چندان درست نیست؛ چرا که انتخاب ساز بیش از هر چیز به سلیقه و علاقه شخصی بستگی دارد. علاقه و پشتکار، دو عامل کلیدی در یادگیری هر نوع موسیقی هستند.
(تار که یاد گرفته شود، می توان با آن سه تار هم نواخت) شاید این موضوع عجیب به نظر برسد، اما اگر بر نواختن تار مسلط شوید، میتوانید تقریباً همه قطعات موسیقی ایرانی و حتی غربی را اجرا کنید. دلیل این امر آن است که تار و سهتار از نظر جای پردهها و تکنیکهای دست چپ، شباهت زیادی به هم دارند. به همین خاطر، کتابهای آموزشی آنها نیز اغلب مشترک است و معمولاً مدرسانی که تار آموزش میدهند، سهتار را نیز تدریس میکنند و کمتر پیش میآید که معلمی تنها یکی از این دو ساز را بلد باشد. با این حال، تار و سهتار در کنار شباهتهای فراوان، هر کدام ویژگیهای منحصربهفرد خود را نیز دارند که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد.
سه ویژگی ساز تار:
تار و سهتار هر دو سازهای اصیل ایرانی هستند و در گروه سازهای زهی قرار میگیرند. شیوه نواختن این دو ساز بسیار به هم شبیه است. روش تولید صدا و جایگاه نتها روی دستهٔ هر دو ساز نیز یکسان است.
ساز تار شش سیم دارد که به صورت جفت و کنار هم قرار گرفتهاند. هر دو سیمی که در یک جفت هستند، صدای یکسانی تولید میکنند و با هم کوک میشوند. بنابراین میتوان گفت تار در واقع سه جفت سیم دارد که برای نواختن در دستگاههای مختلف موسیقی ایرانی، به شیوههای گوناگونی کوک میشود.
نوازندگی تار با یک مضراب فلزی انجام میشود که با زاویهای مشخص به سیمها ضربه میزند. این مضراب معمولاً از جنس برنج است و با کمک مقداری موم، بین انگشتان نوازنده ثابت نگه داشته میشود.
سه ویژگی ساز سه تار:
سهتار سازی است با اندازهای کوچکتر از تار. کاسهی آن نیز کوچکتر و دستهاش باریکتر است.
این ساز در ابتدا سه سیم داشت، اما به مرور زمان یک سیم به آن اضافه شد و اکنون چهار سیم دارد.
نواختن سهتار معمولاً با ناخن انگشت سبابه انجام میشود. این شیوهی نوازندگی، هم صدایی نرمتر و آرامتر به ساز میدهد و هم اجرای آن را سادهتر میکند.
کلاس تار ، کلاس سه تار
با توجه به صحبتهای قبل، مهمترین عامل برای انتخاب مسیر درست، علاقه شخصی شماست. اگر به نواختن تار یا سهتار علاقه دارید، مدیر تولز خوشحال است که با کمک برترین استادان این حوزه، راه یادگیری را برای شما آسان کند و بهترین تجربه آموزشی را در اختیارتان قرار دهد.