امروز در ایران، مانند همه جای دنیا، پیانو یک ساز مهم و معروف است. اما در گذشته اینطور نبود. وقتی برای اولین بار پیانو به ایران آمد، مدت زیادی طول کشید تا اولین نوازندهی پیانو در کشورمان پدیدار شود. در این نوشته از وبلاگ مدیر تولز، سفری به گذشته خواهیم داشت تا ببینیم پیانو چگونه به ایران راه یافت و نخستین نوازندگان زن و مرد ایرانی چه کسانی بودند.
توصیه میکنیم حتماً مقاله ۳ روش اصولی برای تمیز کردن پیانو را مطالعه کنید.
برای یادگیری پیشرفته، به معرفی ساز زیتر | ساختار و تاریخچه مراجعه کنید.
برای مطالعه بیشتر، به تاثیر انواع سبک موسیقی بر گیاهان | کلاسیک،راک،جاز و… سری سر بزنید.
در صورت علاقهمندی، مطلب ۶ تا از حقایق جالب درباره ساکسیفون را از دست ندهید.
ورود پیانو به ایران
داستان ورود پیانو به ایران از زمان پادشاهی ناصرالدین شاه شروع میشود. سالها قبل از آن، در سال ۱۸۰۶ میلادی، سفیر ناپلئون بناپارت یک پیانوی کوچک با پنج اکتاو به دربار فتحعلی شاه هدیه داد. این پیانو به مدت ۶۷ سال بدون استفاده، تنها به عنوان یک وسیله تزئینی در کاخ خاک میخورد. تا این که ناصرالدین شاه در سفر سال ۱۸۷۳ خود به پاریس، از یک نمایشگاه پیانو بازدید کرد و چهار پیانوی دیگر برای دربار ایران سفارش داد. این چهار پیانو کمتر از دو ماه بعد به ایران رسیدند، اما باز هم کسی نبود که بتواند آنها را بنوازد و این سازها همچنان در نقش یک وسیله دکوری باقی ماندند.
توصیه میکنیم این مطلب فرانتس لیست | پیانیستی که بتهوون پیشانیاش را بوسید! را حتماً بخوانید.
اگر به این موضوع علاقه دارید، حتماً چرا انگیزه تمرین موسیقی را از دست دادهام؟ را بخوانید.
اولین پیانیست ایرانی مرد
اولین فردی که برای نواختن پیانو تلاش کرد، رئیس دستهی موسیقی دربار به نام «محمد صادق خان» بود. او که در نواختن سنتور مهارت داشت، فکر کرد شاید بتواند از شباهتهای میان سنتور و پیانو استفاده کند و این ساز جدید را بنوازد. البته در ابتدا، نتیجهی کارش چندان جالب نبود و صدای پیانو بیشتر شبیه سنتوری به نظر میرسید که کوک نبود. همین تجربه باعث شد او متوجه شود که میتوان کوک پیانو را تغییر داد. محمد صادق خان نه تنها نخستین کسی است که در ایران پیانو نواخت، بلکه اولین کسی هم بود که پیانو را به شیوهی ایرانی کوک کرد. داریوش صفوت نیز در گفتههایش، محمد صادق خان را به عنوان نخستین پیانیست ایرانی تأیید کرده است.
اولین بانوی پیانیست ایرانی
دختر ناصرالدین شاه قاجار، به نام عصمتالدوله، نخستین زن ایرانی بود که نواختن پیانو را آموخت. مادر او تاجالدوله، همسر دوم شاه بود.
عصمتالدوله به کمک یکی از خدمتکارانش به نام تبسم، نزد محمد صادقخان آموزش پیانو را شروع کرد. وقتی ناصرالدین شاه از این موضوع باخبر شد، از دخترش خواست که شبها در حرمسرا برایش قطعاتی با پیانو اجرا کند.
تشویقهای پادشاه باعث شد او بعدها آموزش خود را نزد همسر نماینده اتریش و نیز مادام کلمانتین ادامه دهد.