در اجرای گروهی موسیقی، یکی از موضوعات بسیار مهم، نحوهی قرارگیری و چیدمان نوازندگان است. شاید شما هم متوجه شده باشید که در گروههای موسیقی، نوازندگان به شکل خاصی کنار هم مینشینند یا میایستند. این چینش اتفاقی نیست و دلیل آن، کمک به پخش بهتر و رساترِ صدای سازهاست. در ادامه با هم نکات کلیدی دربارهی ترکیببندی و جایگاه سازها در یک گروه موسیقی را مرور میکنیم.
مقاله خانه موسیقی ایران کجاست؟ منبع بسیار خوبی برای یادگیری بیشتر است.
ترکیب بندی و چینش سازها در گروه
چیدمان و نحوه استفاده از سازهای مختلف در کنار یکدیگر، موضوعی است که در موسیقی ایران کمتر مورد توجه قرار گرفته است. برخلاف آنچه بسیاری فکر میکنند، جایگاه نوازندگان در هنگام اجرای زنده، بر اساس سلیقه شخصی نیست، بلکه از قاعدهای به نام «چینش از بم به زیر» پیروی میکند.
برای گسترش دانش خود، به مقاله ۵ تا از اشتباهات رایج خوانندگان + راه حل سر بزنید.
انتخاب مکان مناسب برای هر ساز در سالن کنسرت، با توجه به فرکانس و زیروبمی صدای آن، بسیار مهم است. برای نمونه، ساز سنتور که از جمله سازهای زیرصدا محسوب میشود و معمولاً نقش ملودی را اجرا میکند، بهتر است در قسمتهای کناری سالن قرار گیرد. در مقابل، اگر سازهای بمصدا در جای نامناسبی قرار بگیرند، میتوانند کل فضای موسیقی را تحت تأثیر قرار دهند و بخشهای ملودی و پسزمینه اثر را کمرنگ یا حتی محو کنند.
برای گسترش دانش خود، به مقاله بیوگرافی مرتضی حنانه ، موسیقی دان به نام ایرانی سر بزنید.
برای گسترش دانش خود، مقاله بیوگرافی آندریا بوچلی را مطالعه کنید.
مقاله آرپژ به چه معناست؟ حاوی اطلاعات جامعی است.
انتخاب جایگاه ساز و نوازنده
در چیدمان سازها و جایگاه نوازندگان، باید به جهت انتشار صدای ساز هم دقت کرد. برای نمونه، صدای سنتور بیشتر به سمت بالا و پهلوها پخش میشود، در حالی که صدای تار عمدتاً به سمت روبهرو هدایت میشود. بنابراین، نحوهٔ قرارگیری سازها بستگی به عوامل مختلفی دارد؛ مثل اینکه آیا اجرا به صورت ساده است یا با ضبط صدا انجام میشود، یا اینکه معماری و آکوستیک سالن چگونه است.
در اینجا میتوانید اطلاعات کاملتری درباره آشنایی با فواصل موسیقی ایرانی بیابید.
موضوع مهم دیگر در تکمیل چیدمان، نشستن نوازندگان به شکل دایرهای است. اگرچه در اجراهای موسیقی ایرانی معمولاً نوازندگان به صورت ردیفی و خطی مینشینند، اما در اصول نوازندگی گروهی، هیچ گروه موسیقی به شکل خطی تعریف نمیشود. دلیل این امر، فراهم کردن فضایی مناسب برای برقراری ارتباط چشمی بین اعضای گروه و همچنین آسانتر کردن هماهنگی بین آنهاست.
توصیه میکنیم حتماً مقاله معرفی سازهای ابداعی حسین عیلزاده را مطالعه کنید.
معماری آکوستیک بنا
شکل و اندازه سالن کنسرت، از اولین چیزهایی است که پیش از برگزاری یک برنامه موسیقی باید به دقت بررسی شود. بر اساس اصول فیزیک، وقتی صدا در یک فضای بسته تولید میشود، امواج صوتی از منبع به سمت شنونده در مسیرهای مختلف و به شکل کروی حرکت میکنند. این امواج در مسیر خود به دیوارها و سطوح مختلف برخورد کرده و تغییر جهت میدهند. با هر برخورد، بخشی از انرژی صدا جذب مصالح به کار رفته در ساختمان میشود و در نتیجه، صدای بازتابشده ضعیفتر از صدای اصلی خواهد بود.
اطلاعات جامعتری در مورد این موضوع را در سه تار الکتریک ،اولین ساز الکتریک ایرانی پیدا کنید.
این پدیده بازتاب و از دست رفتن انرژی، تا زمانی که انرژی صدا به طور کامل در فضا پخش شود، ادامه پیدا میکند. در طراحی سالنهای مخصوص اجرای موسیقی، تمام زوایا و سطوح به گونهای محاسبه و ساخته میشوند که بازتابهای صدا به طور هماهنگ و متعادلی با هم ترکیب شوند. هدف این است که نغمههای مختلف در کنار چیدمان مناسب سازها، در نهایت به یک هارمونی زیبا و گوشنواز تبدیل شوند.
توصیه میکنیم حتماً مقاله آشنایی با مفهوم سکته یا سنکوپ در موسیقی را مطالعه کنید.
برای گسترش دانش خود، مقاله آشنایی با اصطلاح میزان در موسیقی را مطالعه کنید.
توصیه میکنیم این مطلب بیوموزیک یا زیست موسیقی چیست؟ را حتماً بخوانید.
اطلاعات جامعتری در مورد این موضوع را در آشنایی با اصطلاح تحول مقام به دستگاه پیدا کنید.