موتور برق وسیلهای است که برق موقت تولید میکند. تقریباً همه انواع آن به یک شکل کار میکنند. در این دستگاهها، با سوزاندن سوختی مثل بنزین یا گازوئیل، یک ژنراتور به چرخش درمیآید. این حرکت مکانیکی سپس به انرژی برق تبدیل میشود. در این راهنمای کامل، روش انتخاب و مراقبت از مدلهای مختلف موتور برق را به شما آموزش میدهیم.رونیکس را بخوانید.
انواع موتور برقها چگونه کار میکنند و چه ویژگیهایی دارند؟
موتور برقهای قابل حمل، که به آنها ژنراتور پرتابل هم میگویند، یک منبع برق موقتی و قابل اطمینان هستند. این دستگاهها در موقعیتهای مختلفی به کار میآیند. مثلاً وقتی برق شهر برای مدت طولانی قطع میشود، یا وقتی به برق در مکانهایی مثل خانه باغ، چادر کمپینگ، پروژههای موقت ساختمانی و برنامههای در فضای باز نیاز دارید.
برای درک نحوه کار موتور برق و دلیل تنوع مدلهای آن، بهتر است نگاهی به بخشهای اصلی داخل آن بیندازیم. شاید از بیرون پیچیده به نظر برسند، اما اجزای کلیدی آنها تقریباً در همه مدلها یکسان است و شامل این موارد میشود:
* موتور
* دینام (سر ژنراتور)
* باک سوخت
* صفحه کنترل
* سیستمهای حفاظتی
کارکرد کلی یک موتور برق را میتوان در چهار گام ساده توصیف کرد:
1. ابتدا باک دستگاه را از سوخت پر میکنید. نوع سوخت یکی از اصلیترین معیارهای دستهبندی ژنراتورهاست. بنزین و گازوئیل رایجترین سوختها هستند، اما برخی مدلها نیز از گاز استفاده میکنند.
2. پس از سوختگیری، دستگاه را روشن میکنید. با این کار سوخت به موتور میرسد، مشتعل میشود و موتور را به کار میاندازد.
3. انرژی حرکتی ایجاد شده توسط موتور، به دینام منتقل میشود. کار دینام این است که این انرژی مکانیکی را به انرژی الکتریکی تبدیل کند.
4. در مرحله آخر، برق تولید شده تنظیم میشود تا به ولتاژ استاندارد ۲۲۰ ولت برسد و از طریق پریزهای روی بدنه دستگاه در دسترس قرار گیرد. حالا میتوانید وسایل برقی خود را به آن وصل کرده و استفاده کنید.
در ادامه، به جزئیات بیشتری درباره موتور برقها خواهیم پرداخت.
معرفی انواع موتور برقها و ویژگیهای آنها براساس نوع سوخت
نوع سوخت مصرفی موتوربرقها موضوع مهمی برای خریداران و استفادهکنندگان است. به همین دلیل، یکی از روشهای رایج برای دستهبندی این دستگاهها، توجه به سوخت آنها میباشد. در ادامه به معرفی موتوربرق و انواع مختلف آن میپردازیم.
1.موتور برق بنزینی
بنزین پرکاربردترین سوخت برای موتور برقهاست. بنزین بدون سرب، آلودگی کمتری ایجاد میکند و پیدا کردن و خرید آن نیز آسانتر است. موتور برقهای بنزینی سبکوزن هستند، به راحتی روشن میشوند و برای کارهای مختلفی قابل استفادهاند. اگر برق خانه یا محل کارتان قطع شود، یک موتور برق بنزینی میتواند برق مورد نیاز شما را تأمین کند. در مقالهای با عنوان «راهنمای خرید موتور برق بنزینی» به طور کامل درباره این نوع موتور برق و نحوه استفاده از آن صحبت کردهایم.
2.موتور برق دیزلی (گازوئیلی)
نوع دوم از موتورهای برق، ژنراتورهای دیزلی نام دارند. سوخت اصلی این دستگاهها گازوئیل است. موتور برقهای دیزلی عمدتاً در فضاهای صنعتی مورد استفاده قرار میگیرند. سه برتری مهم این نوع موتوربرقها عبارتند از: هزینه سوخت پایینتر، بازدهی بیشتر و دوام بالاتر. در واقع، ژنراتورهای دیزلی با مصرف سوخت کمتر، برق بیشتری تولید میکنند؛ اما در مقایسه با ژنراتورهای بنزینی سنگینتر هستند. به همین دلیل برای مصارف خانگی یا مواقعی که نیاز به جابهجایی آسان داریم، موتور برق گازوئیلی انتخاب مناسبی نیست. با این حال، این مدلها برای کاربردهای صنعتی و کارگاهها گزینههای ایدهآلی به شمار میروند. برای آگاهی از جزئیات بیشتر درباره تفاوت این دو نوع، میتوانید مقاله «مقایسه موتور برق دیزلی با بنزینی» را مطالعه کنید.
3.موتور برق گازی
موتور برقهایی که با گاز کار میکنند، از نظر نحوه کارکرد شبیه به موتور برقهای بنزینی و دیزلی هستند؛ با این تفاوت که سوخت اصلی آنها گاز (طبیعی یا فشرده) است. این نوع موتور برقها معمولاً برای خانهها یا کسبوکارهای کوچک مناسب هستند. دو مزیت مهم آنها، قیمت کمتر سوخت و آلایندگی کمتر نسبت به برخی انواع دیگر است. اما باید توجه داشت که گاز همیشه و همهجا در دسترس نیست. به همین خاطر، مثلاً در سفرهای کمپینگ، محیطهای باز بدون دسترسی به خط لوله گاز یا برخی مغازهها، امکان استفاده از این مدل وجود ندارد.
4.موتور برق بیصدا (اینورتر یا کمصدا)
موتورهای برق معمولاً دستگاههایی پرسر و صدا هستند. به همین خاطر، استفاده از آنها در خانهها، فضاهای عمومی شهر و حتی در سفرهای طبیعتگردی چندان آسان نیست. اگر صدای زیاد این دستگاهها برای شما آزاردهنده است، بهتر است به سراغ مدلهای بیصدا یا کمصدای موتور برق بروید.
در ساخت موتور برقهای بیصدا یا سایلنت، معمولاً از موتورهایی با ابعاد کوچکتر بهره میبرند. علاوه بر این، بدنه این دستگاهها نیز غالباً از مواد پلیمری جاذب صدا ساخته میشود. این تمهیدات باعث میشود مشکل سر و صدای زیاد که در بسیاری از موتور برقها وجود دارد، برطرف شود. البته لازم به ذکر است که موتور برقهای اینورتر معمولاً قیمت بالاتری نسبت به انواع دیگر دارند و به همین دلیل کمتر در دسترس قرار میگیرند. موتور برق مسافرتی کوچک بیصدا: ۷ مدل پرفروش
5.موتور برق دوگانهسوز (بنزینی – گازی)
در میان انواع ژنراتورها، موتورهای دوگانهسوز گزینهای به صرفه و کاربردیتر به شمار میروند. این دستگاهها این قابلیت را دارند که هم با گاز و هم با بنزین کار کنند و حتی میتوان از هر دو سوخت به صورت همزمان یا جداگانه استفاده کرد. این ویژگی باعث میشود هزینههای سوخت کمتر شود و همچنین در موقعیتهای مختلف، کارایی بیشتری داشته باشید. در جایی که گاز در دسترس است، میتوانید از گاز استفاده کنید تا هزینههای شما کاهش یابد؛ اما اگر به گاز دسترسی نداشتید، میتوانید به سادگی سوخت را به بنزین تغییر دهید تا فعالیت شما متوقف نشود.
6.موتور برق خورشیدی
ژنراتور خورشیدی نوع دیگری از دستگاههای تولید برق است. در این نوع، دیگر موتورهای معمولی که با سوخت کار میکنند وجود ندارد. به جای آن، از صفحههای خورشیدی برای جمعآوری انرژی نور خورشید و تبدیل آن به برق استفاده میشود. به همین دلیل، این ژنراتورها هیچ آلودگی برای هوا ایجاد نمیکنند.
این دستگاهها برای جاهایی که آفتاب مستقیم و خوبی دارند، انتخاب مناسبی محسوب میشوند. البته قیمت اولیه آنها در مقایسه با انواع دیگر موتور برق بیشتر است؛ اما از آنجا که هزینه نگهداری کمی دارند و اصلاً سوخت مصرف نمیکنند، میتوانند گزینهای ایدهآل برای مکانهایی مانند خانهباغها، ویلاهای دور از شهر، اردوهای طبیعتگردی و موقعیتهای مشابه باشند.
دستهبندی موتور برقها براساس کاربرد
موتورهای برق را میتوان بر اساس کاری که انجام میدهند نیز دستهبندی کرد. بر این اساس، انواع موتور برق در گروههای زیر جای میگیرند:
1.موتور برق خانگی
وقتی برق قطع میشود، داشتن یک موتور برق در خانه میتواند بسیار مفید باشد. انواع مختلفی از این دستگاهها با نام موتور برق خانگی در بازار وجود دارد. اما پیش از خرید، بهتر است چند نکته مهم را بررسی کنید:
**توان مورد نیاز:** موتور برق خانگی معمولاً به عنوان منبع برق کمکی و موقت استفاده میشود. قبل از خرید، فکر کنید که در زمان قطعی برق، حتماً باید چه وسایلی روشن بمانند. معمولاً روشنایی خانه، یخچال و فریزر و وسایل گرمایشی یا سرمایشی اولویت دارند. با جمعزدن توان مصرفی این وسایل، میتوانید حداقل توان خروجی موتور برق مورد نیاز خود را محاسبه کنید.
**میزان سوخت مصرفی:** بهتر است مدلی را انتخاب کنید که سوخت کمتری مصرف میکند.
**سبکی و حمل آسان:** موتور برقهای خانگی معمولاً سبکتر از انواع صنعتی هستند. چون ممکن است نیاز به جابهجایی داشته باشید، به وزن و قابلیت حمل راحت دستگاه هم توجه کنید.
**میزان صدای تولیدی:** موتور برقهای اینورتر معمولاً بیصداتر هستند و اگر در آپارتمان زندگی میکنید، انتخاب بهتری محسوب میشوند.
برای آشنایی بیشتر با انواع و مشخصات این دستگاهها، میتوانید به مقاله «معرفی بهترین موتور برق خانگی» مراجعه کنید.
2.موتور برق صنعتی
در کارخانهها و فعالیتهای صنعتی، معمولاً از موتوربرقهای دیزلی یا انواعی که با دو نوع سوخت کار میکنند استفاده میشود. این موتوربرقها سوخت کمتری مصرف میکنند و هزینه سوخت آنها نیز مناسبتر است. همچنین موتوربرقهای صنعتی در دو گروه اصلی تکفاز و سهفاز ساخته میشوند. نوع تکفاز بیشتر برای کارگاههای کوچک یا استفادههای سبکتر مناسب است. در مقابل، موتوربرقهای سهفاز برای مصارف صنعتی بزرگ و سنگین طراحی شدهاند و قدرت و بازدهی بالاتری ارائه میدهند.
هنگام انتخاب یک موتور برق صنعتی، به چند نکته کلیدی توجه کنید: قیمت اولیه، قدرت و ظرفیت خروجی، هزینه سوخت مورد نیاز و همچنین روش نگهداری و هزینههای مرتبط با آن.
علاوه بر این، اگر به دنبال موتوری با صدای کم برای استفادههای صنعتی هستید، پیشنهاد میشود مدلهای دیزلی را در نظر بگیرید. این نوع موتورها معمولاً با سروصدای کمتری کار میکنند.
3.موتور برق کشاورزی
در بخش کشاورزی و نگهداری از دامها نیز بهکارگیری موتور برق رواج دارد. این موضوع به ویژه در جایی اهمیت پیدا میکند که دسترسی به شبکه برق سراسری وجود ندارد. اغلب، موتوربرقهای مورد استفاده در این زمینه از نوع دیزلی هستند. با این حال، اگر امکان اتصال به خط گاز فراهم باشد، میتوان از موتوربرقهای گازسوز یا مدلهای دوگانهسوز نیز بهره برد.هنگام انتخاب موتوربرق مناسب برای فعالیتهای کشاورزی، توجه به معیارهایی مانند قدرت خروجی، سطح صدای پایین، میزان آلودگی هوا و مصرف سوخت آن بسیار مهم است.
مقایسه انواع موتور برق بنزینی و دیگر مدلها
موتور برقهای بنزینی نسبت به انواع دیگر، کاربرد بیشتری دارند و معمولاً برای مقایسه انتخاب میشوند. بزرگترین نقطه قوت این ژنراتورها، سوخترسانی آسان و سریع به آنهاست. اگر کارت سوخت داشته باشید، میتوانید بدون دردسر سوخت مورد نیاز موتور برق خود را تهیه کنید. اما برای مثال، تهیه سوختهایی مانند گازوئیل اغلب با دشواری همراه است. علاوه بر این، در بسیاری از مناطق صنعتی، باغها و مزارع، دسترسی به گاز طبیعی نیز محدود میباشد. در جدول زیر، ژنراتورهای بنزینی با جزئیات بیشتر در کنار سایر مدلها مقایسه شدهاند:
| مناسب برای | میزان سروصدای تولیدی | میزان آلودگی هوا | میزان توان خروجی | هزینه سوخت | قیمت خرید | نوع موتور برق |
| مصارف خانگی در مواقع اضطراری؛ استفاده در محیطهای کارگاهی |
زیاد | متوسط | دارای توانهای مختلف | نسبتاً بالا | متوسط | موتور برق بنزینی |
| مصارف صنعتی و کشاورزی؛ استفاده در طولانیمدت |
کمتر از مدلهای بنزینی | زیاد | بالا | پایینتر از ژنراتورهای بنزینی | بالا | موتور برق گازوئیلی |
| مصارف تجاری و خانگی؛ مکانهای عمومی |
کم | کم | متوسط | پایین | متوسط و گرانقیمت | موتور برق گازی |
| مصارف خانگی؛ ویلاها؛ کمپینگ |
بسیار کم (بیصدا) | کم | کم تا متوسط | دارای مدلهای متنوع | بالاتر از دیگر مدلها | موتور برق اینورتر |
| مکانهای دورافتاده؛ مصارف خانگی؛ کاهش هزینههای سوخت |
متوسط | متوسط | دارای توانهای متنوع | کمتر از مدلهای بنزینی | بالا | موتور برق دوگانهسوز |
| مصارف خانگی؛ مکانهای دورافتاده |
بیصدا | صفر | کم تا متوسط | صفر | بالا | موتور برق خورشیدی |
چگونه موتور برق مناسب نیاز خود را انتخاب کنیم؟
با توجه به گزینههای مختلفی که در بازار وجود دارد، بهتر است ابتدا نیاز اصلی خود را مشخص کنید تا بتوانید مناسبترین گزینه را انتخاب نمایید. هنگام خرید یک موتور برق، توجه به چند نکته کلیدی مهم است:
**نوع سوخت:** موتورهای بنزینی رایجترین نوع هستند و سوخت آنها به راحتی در دسترس است. اما در فضاهای کاری و صنعتی، معمولاً موتورهایی که با گازوئیل، گاز یا هر دو کار میکنند، گزینههای مناسبتری به شمار میروند.
**میزان سر و صدا:** موتورهای برق معمولاً صداهای قابل توجهی تولید میکنند. اگر به دنبال مدل کمصداتری هستید، میتوانید موتورهای اینورتر را انتخاب کنید. موتورهای خورشیدی نیز بیصدا هستند، اما برای هر شرایطی مناسب نیستند.
**قدرت موتور:** پیش از خرید، مقدار برق مورد نیاز خود را تخمین بزنید و بر همان اساس، موتور برق با توان مناسب را انتخاب کنید.
**محل استفاده:** توجه به جایی که قرار است از موتور برق استفاده شود، در انتخاب تأثیر دارد. اگر به خط لوله گاز دسترسی دارید، موتورهای دوگانهسوز میتوانند گزینه خوبی باشند. همچنین در محیطهای صنعتی یا کشاورزی، معمولاً از موتورهای دیزلی بیشتر استفاده میشود.
**امکانات اضافی:** مواردی مانند قابلیت حمل آسان، حجم باک، تجهیزات ایمنی، نوع روشن شدن (استارتر) و ویژگیهای مشابه میتوانند در تصمیم نهایی شما مؤثر باشند.
**هزینه خرید:** قیمت موتورهای بنزینی معمولاً کمتر از سایر مدلهاست و به همین دلیل خریداران زیادی به سمت آنها میروند. اما در محیطهای صنعتی، علاوه بر قدرت خروجی، هزینههای جانبی مانند قیمت سوخت و نگهداری نیز بسیار مهم است. در چنین مواردی، موتورهای دیزلی یا دوگانهسوز اغلب انتخابهای بهینهتری هستند.
نکات ایمنی هنگام استفاده از موتور برق
رعایت نکات ایمنی هنگام کار با موتور برق، هم سلامت شما را تضمین میکند و هم باعث میشود دستگاه شما مدت بیشتری کار کند. برای استفاده درست و بیخطر، این موارد را همیشه به خاطر داشته باشید:
هرگز موتور برق را در فضاهای سربسته مانند اتاق یا گاراژ روشن نکنید. زیرا سوختن بنزین، گازوئیل یا گاز، هوا را آلوده کرده و ممکن است گازهای خطرناکی تولید کند.
اگر دستگاه را در فضای آزاد استفاده میکنید، حتماً یک سایبان برای آن قرار دهید تا از تابش مستقیم آفتاب و باران محفوظ بماند.
موتور برق را روی یک سطح صاف، خشک و بلند قرار دهید. مراقب باشید که رطوبت یا آب به هیچ وجه به دستگاه نرسد.
در شرایط بارانی از ژنراتور استفاده نکنید. اگر باران یا رطوبت به بدنه آن خورد، بلافاصله آن را خاموش کنید.
ژنراتورها در حین کار گرمای زیادی تولید میکنند. مطمئن شوید که فنهای خنککننده آن به خوبی کار میکنند و همیشه وضعیت خنک شدن دستگاه را چک کنید.
میزان سوخت دستگاه را به طور مرتب بررسی کنید.
در بازههای زمانی مشخص، موتور و قطعات متحرک را روغنکاری کنید.
اجزای مختلف ژنراتور را به صورت دورهای تمیز نگه دارید.
اگر موتور برق شما دود غیرعادی زیادی تولید میکند یا سر و صدای غیرمعمول دارد، فوراً آن را خاموش کرده و با یک متخصص تعمیرات تماس بگیرید.
سخن آخر
موتور برق وسیلهای است که میتواند برق تولید کند. این دستگاهها معمولاً بر اساس سوختی که مصرف میکنند، تقسیمبندی میشوند. در این نوشته به بررسی انواع آنها پرداختیم. اگر دربارهی مطالبی که گفته شد پرسشی دارید، در بخش نظرات پاسخگوی شما خواهیم بود.
سوالات متداول
آیا میتوان همه وسایل خانه را با موتور برق روشن کرد؟
بله، این امکان وجود دارد. اما وقتی قصد خرید یک موتور برق برای خانه را دارید، باید مدلی انتخاب کنید که قدرت خروجی آن از مجموع برق مصرفی وسایل شما بیشتر باشد. اگر میخواهید برای زمانهای قطعی برق از ژنراتور استفاده کنید، بهتر است ابتدا فهرستی از لوازم ضروری تهیه کرده و میزان برق مصرفی هر کدام را با هم جمع بزنید. سپس بر اساس این عدد، به سراغ خرید موتور برق مناسب بروید.
آیا موتور برقهای خانگی قابلیت کار دائم و همیشگی را دارند؟
معمولاً موتور برقهای خانگی به عنوان یک منبع برق موقت در نظر گرفته میشوند. اگر بخواهید به طور پیوسته و دائمی از آنها استفاده کنید، هزینههای سوخت و نگهداری به شدت افزایش پیدا میکند. علاوه بر این، برای استفاده طولانیمدت باید مدلهایی را انتخاب کنید که توان خروجی بسیار بالایی دارند.
آیا نصب موتور برق را میتوان شخصاً انجام داد؟
بله، معمولاً نصب و راهاندازی موتور برق کار پیچیدهای نیست. با این حال، اگر دستگاه شما گارانتی دارد، توصیه میشود برای روشن کردن اولیه با نمایندگی یا تکنسینهای شرکت سازنده هماهنگ کنید. این کار باعث میشود در آینده با مشکل خاصی روبرو نشوید.
کدام نوع موتور برق برای سفرهای کمپینگ و طبیعت مناسب است؟
برای کمپ و گردش در طبیعت، موتور برقهای بنزینی و اینورتر گزینههای مطمئنتری هستند. هنگام خرید این دستگاهها به نکاتی مانند سبکی و قابلیت حمل آسان، مصرف سوخت کم و تولید صدای پایین توجه کنید.
آیا موتور برقهای خانگی میتوانند پمپ آب را نیز راه بیندازند؟
بله، برخی از مدلهای موتور برق توان لازم برای تغذیه پمپهای آب را دارند. برای اطمینان، باید میزان برق مورد نیاز پمپ خود را با توان خروجی موتور برق مقایسه کنید تا مطمئن شوید دستگاه جوابگو است.