ساکسفون یکی از سازهای بادی مهم است. در این نوشته میخواهیم تاریخچه این ساز را با هم مرور کنیم. تا پایان این مطلب همراه ما باشید.
ساکسوفون (به فرانسوی: saxophone) سازی است که معمولاً از جنس برنج ساخته میشود و دارای یک قمیش یا نی است که شبیه به قمیش کلارینت عمل میکند. مانند کلارینت، روی بدنه ساکسفون سوراخهایی وجود دارد که نوازنده با کمک یک سیستم کلید، آنها را باز یا بسته میکند.
با فشار دادن یا رها کردن کلیدها، صفحهای روی سوراخها قرار میگیرد یا از روی آن برداشته میشود و به این ترتیب صدا تولید میشود. این ساز را آدولف ساکس در دهه ۱۸۴۰ میلادی ساخت و به همین دلیل نام ساکسفون را برای آن انتخاب کردند. ساکسفون در دسته سازهای بادی چوبی و تکزبانه جای میگیرد.
تاریخچه ساز ساکسفون
اگرچه بیشتر سازهای امروزی حاصل تغییرات تدریجی و تکامل نمونههای اولیه در طول سالهای بسیار هستند و نمیتوان مخترع مشخصی برای آنها معرفی کرد، اما ساکسیفون استثناست. این ساز توسط فردی به نام آدولف ساکس (Adolphe Sax) اختراع شد و نام خود را از او گرفته است.
آدولف که یک سازندهی ساز بود، تا پیش از بیست سالگی یک کلارینت و دو فلوت از جنس عاج ساخته بود. او با طراحی یک سیستم کاملاً جدید برای کلارینت، آن را بهتر کرد. همچنین باس کلارینت را دوباره طراحی و بازسازی نمود و به ساز کورنت، دریچههای پیستونی اضافه کرد. هدف او خلق خانوادهای از سازهای بادی بود که از همه قویتر و بهترین باشند.
در همین سالها، او چندین کلارینت، فلوت و دیگر سازهای موسیقی با کیفیت عالی ابداع کرد. بسیاری نیز او را مخترع ساز امروزیِ ترومپت میدانند. سرانجام در سال ۱۸۴۱ میلادی، اولین نمونهی قابل استفاده از ساکسیفون را ساخت.
وقتی آدولف ساکس تصمیم به ساختن ساکسیفون گرفت، به دنبال سازی بود که بتواند صدای سازهای بادی چوبی ارکستر را با سازهای بادی برنجی درهم بیامیزد. ساز جدید او هم کیفیت صدای گرم و نرم سازهای چوبی را داشت و هم قدرت و نفوذ صدای سازهای برنجی.
اولین ساکسیفون ساخت Adolphe Sax
اولین سازی که آدولف ساکس ساخت، یک ساکسیفون باس با اندازهای بزرگ بود. از آنجا که شکل این ساز مخروطی بود، ساختن آن از فلز برنج آسانتر از چوب به نظر میرسید. او در تاریخ ۲۰ مارس ۱۸۴۶ اختراع خود را به ثبت رساند. مدلهای کوچکتر ساکسیفون مانند آلتو و تنور، کمی بعدتر ساخته شدند.
اگرچه اغلب ساکسیفونها، چه در گذشته و چه امروز، از جنس برنج ساخته میشوند، اما در دستهبندی سازهای بادی چوبی قرار میگیرند. دلیل این موضوع شیوه تولید صداست: برخلاف سازهای بادی برنجی که صدا از لرزش لبهای نوازنده در دهانه ساز ایجاد میشود، در ساکسیفون این لرزش قمیش یا زبانه چوبی است که صدا را به وجود میآورد.
به خاطر صدای رسا و باشکوه این ساز، از آن در مراسم رسمی، رژههای نظامی و آیینهای مرتبط با ارتش استفاده زیادی میشود. صدای ساکسیفون حسی حماسی و میهنی به فضا میبخشد و به همین دلیل حضور پررنگی در چنین مناسبتهایی دارد.