استاد جلال ذوالفنون، نوازنده بی بدل سه تار

وقتی صحبت از ساز سه‌تار به میان می‌آید، بی‌تردید نام استاد جلال ذوالفنون در یادها زنده می‌شود.
ایشان از چهره‌های تأثیرگذار و سرشناس در هنر سه‌تارنوازی هستند و در این نوشته از وبلاگ مدیر تولز، به معرفی زندگی و کارهای او پرداخته‌ایم.
امیدواریم تا پایان این مطلب با ما همراه بمانید.

بیوگرافی استاد جلال ذوالفنون

جلال ذوالفنون، موسیقیدان و نوازنده چیره‌دست سه‌تار، در شانزدهم اسفندماه سال ۱۳۱۶ در شهر آباده از استان فارس به دنیا آمد.
پدرش نوازنده تار بود و برادرش نیز ویولن می‌نواخت. همین فضای موسیقایی در خانواده، باعث شد جلال از سنین کم به موسیقی علاقه‌مند شود.
او در کودکی به همراه خانواده به تهران نقل مکان کرد و از ده سالگی نواختن سه‌تار را آغاز کرد.
ذوالفنون برای ادامه تحصیل در زمینه موسیقی، وارد هنرستان موسیقی ملی شد. در آنجا، چون ساز سه‌تار چندان رایج نبود، به ناچار تار را به عنوان ساز اصلی خود انتخاب کرد و علاوه بر آن، با ویولن نیز آشنا شد. او ویولن را نزد برادرش محمود ذوالفنون فرا گرفت، اما در کنار تار و ویولن، هرگز سه‌تار را رها نکرد و به نواختن آن ادامه داد.
در هنرستان، از راهنمایی‌های موسی معروفی برای بهبود تکنیک نوازندگی سه‌تار بهره‌مند شد.

ورود به دانشکده هنرهای زیبا

پس از راه‌اندازی بخش موسیقی در دانشکده هنرهای زیبا، او نیز به این دانشکده رفت و با استاد فقید نورعلی برومند و دکتر داریوش صفوت آشنا شد. این آشنایی، درک تازه‌ای از موسیقی اصیل ایران و قابلیت‌های گسترده‌ی ساز سه‌تار به او بخشید و از سال ۱۳۴۶، تمام تمرکز خود را روی این ساز گذاشت. در ادامه مسیر، از راهنمایی استادان بزرگی مانند ابوالحسن صبا و ارسلان درگاهی نیز بهره برد.
پس از فارغ‌التحصیلی، در همان دانشکده و همچنین در مرکز حفظ و اشاعه موسیقی ملی، به آموزش سه‌تار مشغول شد. شیوهی نوازندگی استاد ذوالفنون در نواختن سه‌تار، کاملاً ویژه و بی‌نظیر است.
او توانست سه‌تار را از حالت تک‌نوازی خارج کند و گروه‌های نوازندگی سه‌تار را تشکیل دهد. ذوالفنون همراه با برجسته‌ترین هنرمندان، در بسیاری از کنسرت‌ها و جشنواره‌های داخلی و بین‌المللی حضور یافته است.

اجرای سبک نوینی در نوازندگی گروهی سه تار

جلال ذوالفنون در دو آلبوم به نام‌های «گل صدبرگ» و «آتش در نیستان» که با صدای شهرام ناظری همراه بود، شیوه‌ای تازه در نواختن گروهی سه‌تار و خواندن آهنگ‌های عرفانی پدید آورد. او همچنین قطعه‌هایی مانند «شرح فراق» را با همکاری حسام‌الدین سراج اجرا کرد.

این هنرمند در آلبوم «سرمستان» با صدای علیرضا افتخاری، همراه با هابیل علی‌اف به نوازندگی پرداخت. علاوه بر این، در آثاری مانند «نیلوفرانه»، «میهمان تو»، «شب عاشقان» و «خنده بارون» نیز حضوری درخشان داشت. بداهه‌نوازی استاد ذوالفنون در آلبوم «مستانه» با صدای علیرضا افتخاری بسیار تحسین‌برانگیز است.

از جمله نوشته‌های او می‌توان به چهار جلد کتاب با عنوان «تدریس سه‌تار» و نیز کتاب «گل صدبرگ» اشاره کرد. او سال‌های طولانی به پژوهش در زمینه موسیقی پرداخت و کوشید جوانان را با این عرصه آشنا کند. پس از پژوهش، آموزش مهم‌ترین فعالیت او به شمار می‌رفت. جلال ذوالفنون نخستین فردی بود که کتاب آموزشی ویژه‌ای برای سه‌تار تألیف کرد.

در پایان بیست و هفتمین جشنواره جهانی موسیقی فجر، که در سی‌ام بهمن‌ماه ۱۳۹۰ برگزار شد، از این هنرمند بزرگ تقدیر شد.

وفات

استاد جلال ذوالفنون در ۲۸ اسفند سال ۱۳۹۰، به دلیل خونریزی داخلی پس از یک عمل قلب باز، در بیمارستان البرز کرج چشم از جهان فروبست. پیکر او صبح روز چهارشنبه، دوم فروردین‌ماه ۱۳۹۱، از جلوی تالار وحدت تهران بدرقه شد و مطابق وصیت خود او، در گورستان امامزاده طاهر کرج، در میان جمعی از بستگان و علاقه‌مندانش به خاک سپرده شد.

روحش شاد و یادش گرامی