ارهو یک ساز موسیقی چینی است که با کمان نواخته میشود و تنها دو سیم دارد. این ساز را گاهی با نامهایی مانند ویولن چینی یا کمانچه چینی نیز میشناسند، اما در واقع شباهت بیشتری به کمانچه دارد. ارهو ساز پرکاربردی است که هم به تنهایی و هم در گروههای بزرگ موسیقی نواخته میشود و در سبکهای مختلفی مانند جاز، راک، موسیقی مدرن و موسیقی سنتی از آن استفاده میشود.
ارهو را از جمله عجیبترین سازهای جهان به حساب میآورند، چون در ساخت آن از موادی مانند پوست مار پیتون استفاده میشود. همچنین، شکل ساز و روش نواختن آن با بیشتر سازهای آرشهای دیگر تفاوت دارد. در ادامه میتوانید با جزئیات بیشتری درباره این ساز آشنا شوید. اگر به شناخت سازهای مختلف علاقهمند هستید، پیشنهاد میکنیم مطالب دیگر وبلاگ مدیر تولز را نیز مطالعه کنید.
ساختار ساز ارهو چگونه است؟
ارهو یک ساز است که بخش اصلی آن یک دسته چوبی عمودی است. در قسمت بالای این دسته، دو گوشی برای کوک کردن سیمها قرار دارد. در پایین دسته نیز کاسه صدا یا جعبه طنینی دیده میشود که روی آن را معمولاً با پوست مار پیتون میپوشانند. هرچه این پوست ضخیمتر باشد، صدای ساز بهتر و خوشآیندتر خواهد بود.
برای این که سیمها نزدیک به پوست کاسه قرار بگیرند، دور دسته را با نخ میپیچند. همچنین روی ساز یک پل چوبی کوچک قرار دارد که کمک میکند دو سیم ارهو در جای درست خود ثابت بمانند.
امروزه برای محافظت از طبیعت و حیوانات، در بیشتر موارد به جای پوست واقعی مار پیتون از پوست مصنوعی استفاده میشود. سیمهای ارهو نیز قبلاً از جنس ابریشم بودند، اما امروزه بیشتر از فلز ساخته میشوند. در مقابل، آرشهی ارهو از گذشته تا امروز از موی دم اسب درست میشده است. طول آرشه و خود ساز ارهو در مجموع حدود ۸۱ سانتیمتر است.
ساز ارهو چطور نواخته میشود؟
برای نواختن ساز ارهو، معمولاً یکی از سیمها روی نت «ر» و سیم دیگر روی نت «لا» کوک میشود. نوازنده سپس ساز را به شکل عمودی روی پای خود میگذارد و آماده اجرا میشود. نحوه نواختن ارهو کمی غیرمعمول است و با بیشتر سازهای آرشهای تفاوت دارد.
در ارهو، صفحۀ انگشتگذاری وجود ندارد. نوازنده مستقیماً با فشار دادن انگشتانش روی سیمها، آنها را مهار میکند، بیآنکه سیمها به دستۀ ساز برخورد کنند. همچنین، برخلاف بیشتر سازهای آرشهای که آرشه روی سیمها کشیده میشود، در ارهو آرشه از لای دو سیم عبور میکند.
یکی از نامدارترین نوازندگان ارهو که نقش بزرگی در معرفی آن به عنوان سازی مستقل و تکنواز داشت، لیو تیان هوا بود. این موسیقیدان و آهنگساز چیرهدست چینی، ۴۷ تمرین آموزشی و ۱۰ قطعه تکنوازی برای ارهو خلق کرده است.
ارهو چه تاریخچهای دارد؟
میتوان نشانههای ساز ارهو را در سازهای قدیمیتر از دوران مغول پیدا کرد که برای نخستین بار در زمان دودمان تانگ در چین پدیدار شدند. به نظر میرسد این ساز از ساز شیقین (xiqin) و به دست مردمان شمال خاوری چین تکامل یافته باشد. واژه “ار” به معنای “دو” یا “دومین” است؛ به همین دلیل دو توضیح گوناگون درباره نام این ساز وجود دارد. نخست اینکه نام آن از شماره سیمهایش گرفته شده است. دوم اینکه ارهو پس از گائوهو، دومین ساز مهم در گروه سازهای کمانی چینی (huqin) به شمار میرود. در طول تاریخ، ارهو بیشتر سازی محبوب و مردمی بود که در جنوب چین نواخته میشد؛ اما لیو تیان هوا این ساز را به پکن برد و سرنوشت آن را برای همیشه دگرگون کرد.