همیشه و در تمام دوران، زنان سهم بزرگی در موسیقی ایران داشتهاند. یکی از این چهرههای درخشان، ارفع اطرایی است. او نخستین زنی است که به آموزش سنتور پرداخته و همچنین نویسنده و پژوهشی است که در زمینه موسیقی اصیل ایرانی فعالیت کرده است. در ادامه این نوشته از وبلاگ مدیر تولز، با زندگی این هنرمند بیشتر آشنا خواهید شد.
تحصیلات موسیقی ارفع اطرایی
ارفع اطرایی در هشتم تیرماه ۱۳۲۰ در تهران به دنیا آمد. وقتی ده ساله شد، در سال ۱۳۳۰ وارد هنرستان موسیقی ملی شد و در آنجا نزد استادان بزرگی مانند فرامرز پایور، روحالله خالقی، حسین صبا و محمود کریمی درس خواند. او از شاگردان بااستعداد و مورد علاقه استادانش، به ویژه حسین صبا و فرامرز پایور بود.
ارفع اطرایی تنها در دوران مدرسه موفق نبود، بلکه در دانشگاه نیز با نمرات عالی فارغالتحصیل شد و مدرک لیسانس خود را با رتبه ممتاز گرفت. علاوه بر این، او موفق به دریافت مدرک درجه یک هنری از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز شد.
فعالیتهای حرفهای در زمینه نوازندگی
بانوی هنرمند، ارفع اطرایی، به عنوان نخستین زن ایرانی شناخته میشود که نوازندگی و آموزش سنتور را به عنوان حرفه اصلی خود انتخاب کرد و مدارک رسمی این رشته را نیز دریافت نمود. او از نوزدهسالگی کار تدریس و اجرای موسیقی را آغاز کرد.
این هنرمند سالهای طولانی در ارکستر صبا به سرپرستی حسین دهلوی و همچنین در ارکستر فرامرز پایور، با سنتور کروماتیک و سنتور کروماتیک باس به نوازندگی پرداخت. از سال ۱۳۵۳ نیز سرپرستی گروه موسیقی تالار رودکی (وحدت) را بر عهده گرفت و با چهرههای سرشناسی مانند لطف الله مجد، نادر گلچین و خاطره پروانه همکاری نزدیک داشت.
فعالیتهای هنری ارفع اطرایی تنها در داخل ایران محدود نماند و به عرصههای بینالمللی نیز راه یافت. او تجربههای فراوانی در تکنوازی و گروهنوازی در کشورهایی مانند ایتالیا، بلژیک، آمریکا، بوسنی و ترکیه کسب کرد. او با قصد برگزاری کنسرت و شناساندن موسیقی ناب ایرانی به ملتهای دیگر، به کشورهای بسیاری از جمله پاکستان، افغانستان، ایتالیا، آمریکا، ترکیه، بحرین، عراق، کویت، بوسنی و هرزگوین سفر کرد.
او در نهادهای هنری مختلفی نیز عضویت داشته است؛ از جمله هیئت مدیره نخستین دوره کانون پژوهشگران خانه موسیقی ایران، شورای فنی هنرستان موسیقی دختران و پسران و شورای فنی دانشگاه علمی کاربردی. دفتر مشارکت زنان نهاد ریاست جمهوری، نام او را در فهرست زنان برجسته ایران ثبت کرده است. همچنین در اردیبهشتماه سال ۱۳۹۱ مراسم بزرگداشتی با عنوان «مراسم نکوداشت مقام نخستین بانوی مدرس موسیقی ایرانی و نوازنده برجسته سنتور» برای وی برگزار شد.
فعالیتهای ارفع اطرایی در زمینه تألیف کتاب
ارفاع اطرایی کتابهای زیادی درباره موسیقی سنتی ایران و اهمیت آن نوشته و منتشر کرده است. در ادامه میتوانید فهرست کارهای این هنرمند را مشاهده کنید.
فرهنگ موسیقی ایران
سنتور و ناظمی
دوازده مقام موسیقی ملی ایران
زندگی و کارهای حبیب سماعی
بوی جوی مولیان: افسانههای موسیقی ایران
هفت دستگاه و پنج آواز موسیقی ایرانی
بازنویسی «خودآموز سنتور حسین صبا»
آشنایی با سازهای ایرانی به همراه محمدرضا درویشی
کارها و دانش پایور