عناوین اصلی
دستگاه اسپرسو چیست؟
انواع دستگاه اسپرسو
دستگاه مبتنی بر بخار (steam driven)
دستگاه مبتنی بر پیستون (piston-driven)
دستگاه مبتنی بر پمپ (pump driven)
قسمت‌های تشکیل‌دهنده دستگاه اسپرسو
روش درست کردن قهوه با دستگاه اسپرسو
نکات کلیدی برای بهتر کردن عطر و طعم اسپرسو
برای اطلاعات بیشتر، به مقاله تاثیر قهوه بر سلامت قلب مراجعه کنید.
تا چند سال پیش، خیلی از خانواده‌ها دستگاه اسپرسو در خانه نداشتند. اما امروزه با زیاد شدن تعداد دوستداران قهوه، به‌ویژه قهوه اسپرسو، خیلی از افراد داشتن این دستگاه را برای منزل خود لازم می‌دانند. اما سؤال اینجاست: دستگاه اسپرسو دقیقاً چیست؟ این دستگاه چگونه کار می‌کند؟ روش گرفتن عصاره قهوه با آن به چه صورت است؟ در این نوشته به این پرسش‌ها پاسخ می‌دهیم و در پایان، روش تهیه قهوه اسپرسو در خانه را به شما آموزش خواهیم داد.
دستگاه اسپرسو چیست؟
یک دستگاه اسپرسو، وسیله‌ای است که برای درست کردن قهوه به روش فشرده استفاده می‌شود. نخستین نمونه این دستگاه در سال ۱۸۲۲ میلادی توسط یک فرد فرانسوی به نام لوئی برنارد رابو اختراع گردید.
هدف اصلی دستگاه اسپرسو، تهیه‌ی یک نوشیدنی قهوه غلیظ و پرعطر به نام اسپرسو است. در این روش، آب تقریباً جوش تحت فشار بالا از میان پودر قهوه‌ای که در محفظه‌ای به نام پرتافیلتر قرار دارد، عبور داده می‌شود و عصاره‌ی غلیظ قهوه استخراج می‌گردد. از بخش‌های اصلی این دستگاه می‌توان به محفظه قهوه (بسکت)، پرتافیلتر و گروه هد اشاره کرد. همچنین بسیاری از مدل‌ها دارای لوله‌ی بخار (استیم وند) هستند که برای گرم کردن و کف کردن شیر به کار می‌رود. دستگاه‌های اسپرسو به طور کلی در سه گروه اصلی جای می‌گیرند: نوعی که با بخار کار می‌کند، نوع پیستونی و نوع پمپی که در ادامه به طور خلاصه هر یک توضیح داده می‌شوند.
انواع دستگاه اسپرسو
اگر به قهوه علاقه دارید، دستگاه اسپرسو می‌تواند یک وسیله‌ی جالب و مفید برای شما باشد. با کمک این دستگاه می‌توانید اسپرسوی خوشمزه و باکیفیتی درست کنید. اسپرسو، در واقع پایه و اساس بسیاری از نوشیدنی‌های محبوب مثل لاته و کاپوچینو است. در ادامه، انواع مختلف این دستگاه‌ها را با هم مرور می‌کنیم:
دستگاه بخار محور (steam driven)
در دستگاه‌های اسپرسوی بخارمحور، برای درست کردن اسپرسو، بخار یا آب تحت فشار را از داخل قهوه‌ی آسیاب شده عبور می‌دهند. این روش، قدیمی‌ترین نوع تهیه‌ی اسپرسو است. با این حال، هنوز هم در برخی دستگاه‌ها از این سیستم استفاده می‌شود؛ چون قطعات متحرک ندارد و ساختار ساده‌ای دارد.
دستگاه پیستون محور (piston-driven)
نخستین دستگاه اسپرسو با سیستم پیستونی در سال ۱۹۴۵ در ایتالیا طراحی و ساخته شد. در این دستگاه، از یک اهرم برای ایجاد فشار استفاده می‌شود تا آب داغ با قدرت از میان پودر قهوه عبور کند. به این نوع از دستگاه‌ها، معمولاً اسپرسوساز دستی هم گفته می‌شود.
دستگاه پمپ محور (pump driven)
دستار پمپ‌محور، یک نمونه پیشرفته‌تر از مدل‌های قدیمی پیستون‌محور است که شرکت فائما در سال ۱۹۶۱ آن را به بازار آورد. در این دستگاه، یک پمپ برقی جایگزین نیروی دست می‌شود و فشار لازم برای درست کردن قهوه اسپرسو را ایجاد می‌کند. این دستگاه‌ها از نظر شیوه کار به چهار گروه اصلی تقسیم می‌شوند:
تک‌دیگ (Single Boiler): این نوع فقط می‌تواند قهوه را عصاره‌گیری کند و امکان کف کردن شیر را ندارد. به آن به اختصار «SB» می‌گویند.
تک‌دیگ با کاربرد دوگانه (Single Boiler, Dual Use): بعضی از دستگاه‌های اسپرسو خانگی از یک مخزن برای گرم کردن آب هم برای درست کردن قهوه و هم برای بخار دادن شیر استفاده می‌کنند. اما در هر لحظه فقط یکی از این دو کار ممکن است. پس از عصاره‌گیری، باید صبر کرد تا دستگاه دوباره برای بخاردهی آماده شود. این مدل با نام «SB/DU» شناخته می‌شود.
مبدل حرارتی (Heat Exchanger): در این نوع، یک دیگ بخار داریم که آب را خیلی داغ نگه می‌دارد. آب مخصوص قهوه از لوله‌ای داخل این دیگ عبور می‌کند و گرم می‌شود، اما به اندازه بخار داغ نمی‌شود. با این حال، برای درست کردن قهوه دمای مناسبی دارد. قبل از استفاده، باید حدود ۶ ثانیه آب از دستگاه خارج شود تا مطمئن شویم آب خنک اولیه از سیستم خارج شده است. اولین دستگاه از این نوع را هم شرکت فائما در سال ۱۹۶۱ ساخت.
دو دیگ (Dual Boiler): بعضی از دستگاه‌های اسپرسو، چه برای قهوه‌فروشی‌ها و چه برای خانه، دو دیگ جداگانه دارند. یکی برای درست کردن قهوه و دیگری برای بخار دادن شیر. به این مدل «DB» می‌گویند. این دستگاه‌ها دما را خیلی ثابت نگه می‌دارند و بخار سریعی تولید می‌کنند، اما معمولاً بزرگ‌تر و گران‌تر هستند. اولین نمونه آن را شرکت لامارزکو در سال ۱۹۷۰ ساخت.
دستگاه‌های اسپرسو را از نظر کنترل نیز می‌توان به دستی، نیمه‌خودکار، خودکار و سوپر خودکار تقسیم کرد. اما تقریباً همه آن‌ها عملکرد مشابهی دارند. مهم‌ترین بخش این دستگاه‌ها، سیستم تولید فشار است.
همان‌طور که گفته شد، این فشار می‌تواند با کمک بخار ایجاد شود. وجود فشار، ویژگی خاص روش اسپرسو است. این فشار باعث می‌شود مواد داخل قهوه آسیاب‌شده، سریع‌تر و بهتر در آب حل شوند.
بخش مهم دیگر، قسمت گرم‌کننده آب است. فقط وقتی آب به دمای مناسب برسد، می‌توان با فشردن یک دکمه اسپرسو گرفت. آب گرم توسط پمپ به قهوه آسیاب‌شده پمپاژ می‌شود و مواد داخل قهوه را خارج می‌کند.
بیشتر دستگاه‌ها آب سرد را از مخزن گرفته و گرم می‌کنند. یکی از روش‌های رایج گرم کردن، استفاده از دیگ (بویلر) است. یک المنت برقی، آب داخل دیگ را گرم می‌کند. وقتی بخواهیم چند فنجان قهوه درست کنیم، به آب گرم زیادی نیاز داریم. دیگ با ذخیره مقدار مناسبی آب گرم این نیاز را برطرف می‌کند. در نهایت، فشار بخار ناشی از آب گرم، آب را از میان قهوه عبور داده و قهوه اسپرسو تولید می‌کند.
برای مشاهده تاریخچه قهوه اسپرسو بر روی ویدئو کلیک کنید.
اجزای دستگاه اسپرسو
در این بخش، دو قطعه اصلی و همیشگی در همه مدل‌های دستگاه اسپرسو را معرفی می‌کنیم.
**گروپ هد (Grouphead)**
این بخش، جایی است که پرتافیلتر داخل آن قرار می‌گیرد. معمولاً دستگاه‌های معمولی یک گروپ هد و دستگاه‌های پیشرفته دو یا چند گروپ هد دارند. وقتی می‌خواهید اسپرسو درست کنید، آب داغ با فشار زیاد از داخل گروپ هد رد می‌شود. روی گروپ هد سوراخ‌های ریزی (شاور) وجود دارد که باعث می‌شوند آب به‌صورت مساوی روی پودر قهوه‌ای که در بسکت پرتافیلتر ریخته شده، پخش شود. این کار کمک می‌کند تا عصاره‌گیری به شکل یکنواخت انجام شود.
**پرتافیلتر (Portafilter)**
پرتافیلتر به قسمت گروپ هد دستگاه اسپرسو وصل می‌شود و در واقع ظرفی است که پودر قهوه داخل آن ریخته می‌شود. این قطعه معمولاً از جنس برنج ساخته می‌شود تا گرمای بیشتری را در خود نگه دارد.
طرز تهیه قهوه با دستگاه اسپرسو
در اینجا یک راهنمای ساده برای درست کردن اسپرسو آورده شده است. به خاطر داشته باشید که فرمول اصلی یک اسپرسوی خوب به سه چیز بستگی دارد: مقدار پودر قهوه، وزن اسپرسوی نهایی و زمانی که آب از قهوه عبور می‌کند.
ابتدا دستگاه اسپرسو خود را روشن کنید و صبر کنید تا کاملاً داغ شود. اگر از مدل‌های خانگی استفاده می‌کنید، معمولاً یک مخزن آب دارد که باید قبل از روشن کردن دستگاه، آن را پر از آب کنید.
مقدار لازم از دانه‌های قهوه را با درجه آسیاب ریز، پودر کنید. برای یک شات اسپرسو معمولاً ۷ تا ۱۰ گرم، برای دو شات ۱۶ تا ۱۸ گرم و برای سه شات ۲۰ تا ۲۲ گرم پودر قهوه نیاز است. بهتر است دانه‌های قهوه را درست قبل از استفاده آسیاب کنید تا تازه‌تر بماند. درجه آسیاب برای اسپرسو باید ریز باشد.
پودر قهوه را داخل سبد پرتافیلتر بریزید و با وسیله‌ای به نام تمپر، آن را به آرامی و یکنواخت فشار دهید و صاف کنید.
سپس پرتافیلتر را به قسمت گروپ هد دستگاه ببندید و دکمه شروع عصاره‌گیری را فشار دهید.
برای اطلاعات بیشتر، به مقاله میزان مجاز استفاده از کافئین مراجعه کنید.
اگر دستگاه شما خودکار است، پس از گذشت زمان مشخص، کار را متوقف می‌کند. اما اگر دستگاه نیمه‌خودکار دارید، این شما هستید که باید زمان را مدیریت کنید. زمان مناسب برای درست کردن یک دبل اسپرسو، معمولاً بین ۲۵ تا ۳۰ ثانیه است. یادتان باشد اگر زمان کم باشد، قهوه کاملاً درست نمی‌شود و اگر زمان طولانی شود، طعم قهوه تلخ خواهد شد.
درست کردن اسپرسو، مخصوصاً با دستگاه‌های تمام اتوماتیک، بسیار راحت است. همیشه بعد از اتمام کار، پرتافیلتر را خارج کنید و سبد آن را کاملاً تمیز کنید.
برای مشاهده قیمت و خرید قهوه اسپرسو تلنت (کلیک کنید)
نکات مهم برای بهبود طعم اسپرسو
برای درست کردن یک فنجان اسپرسوی عالی، فقط داشتن دستگاه خوب و رعایت اصول کافی نیست. باید به نکات ریز هم دقت کنید تا طعم قهوه کاملاً متفاوت و بهتر شود. این نکات کوچک کمک می‌کنند عصاره‌گیری دقیق‌تر انجام شود و اسپرسویی با عطر و طعم قوی‌تر داشته باشید.
آبی که استفاده می‌کنید، روی مزه قهوه بسیار تأثیرگذار است. بهترین آب برای درست کردن قهوه، آبی است که املاح و کلر نداشته باشد.
قبل از شروع، دستگاه اسپرسو و فنجان‌ها را با آب داغ کمی گرم کنید تا دمای نوشیدنی یکنواخت بماند و طعمش بهتر ظاهر شود.
برای اینکه همیشه قهوه‌ای خوشمزه داشته باشید، باید دستگاه اسپرسو را همیشه تمیز نگه دارید و از شر روغن‌ها و بقایای قهوه خلاص شوید.
در صورت علاقه‌مندی، مطلب بهترین زمان نوشیدن انواع قهوه را از دست ندهید.
با انجام این کارها می‌توانید در خانه یک اسپرسوی حرفه‌ای و خوش‌طعم درست کنید و از نوشیدنش لذت ببرید. درست کردن اسپرسو با دستگاه، ترکیبی از دقت و ذوق است؛ با تمرین و توجه به جزئیات، نتیجه‌ای فوق‌العاده خواهید گرفت.