سمندرها جانوران جالبی هستند که در گروه دوزیستان قرار می‌گیرند. این موجودات معمولاً بدن لیز و دراز و دمی بلند دارند و هم در آب و هم در خشکی زندگی می‌کنند.
انواع مختلفی از سمندرها در سراسر جهان وجود دارد. برخی از آن‌ها کاملاً در آب زندگی می‌کنند، برخی فقط روی خشکی و برخی دیگر زمان خود را بین این دو محیط تقسیم می‌کنند. از نظر اندازه نیز بسیار متنوع هستند؛ از نمونه‌های کوچک تا گونه‌هایی که به اندازه یک مار کوچک می‌رسند.
غذای اصلی سمندرها را حشرات، کرم‌ها، حلزون‌ها و دیگر جانوران ریز تشکیل می‌دهد. آن‌ها شکارچیان ماهری هستند و از زبان چسبنده خود برای شکار طعمه استفاده می‌کنند.
دنیای جانوران پر از موجودات حیرت‌انگیز و متنوعی است که هر یک ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارند. یکی از این جانداران جالب، سمندر است. سمندرها حیوانات کوچک، زیبا و مرموزی هستند که در مکان‌های نمناک و خنک سکونت دارند و نقش بسیار مهمی در چرخه طبیعت ایفا می‌کنند. این پژوهش به شناخت ماهیت سمندر، محیط زندگی، شیوه زیست، گونه‌های مختلف آن و همچنین خوراک این جانور می‌پردازد و در پایان به معنی لغت “سمندر” در زبان فارسی نیز اشاره می‌کند.
سمندر چیست؟
سمندر یک حیوان دوزیست است که به خانواده سمندرماهیان تعلق دارد و ظاهری شبیه به مارمولک دارد. بدن سمندرها کشیده و باریک است، با دست‌ها و پاهای کوتاه و پوستی نرم و نمناک. در حالی که مارمولک‌ها پوست خشک و پولک‌دار دارند، پوست سمندرها همیشه مرطوب است و همین ویژگی باعث می‌شود بتوانند از راه پوست نفس بکشند و گازهای مهمی مثل اکسیژن را جذب کنند. به همین دلیل، سمندرها برای زندگی به جاهای خیس یا نزدیک آب وابسته هستند و معمولاً در کنار رودخانه‌ها، برکه‌ها و مناطق پرآب دیده می‌شوند.
سمندر در کجا زندگی می‌کند؟
محل زندگی سمندرها با توجه به نوع آن‌ها متفاوت است، اما اغلب آن‌ها در جنگل‌ها، کوهستان‌ها و جاهای نزدیک به آب مانند رودخانه‌ها، چشمه‌ها و برکه‌ها زندگی می‌کنند. بعضی از سمندرها نیز ممکن است در غارهای نمناک یا زیر برگ‌های خیس روی زمین پنهان شوند. در ایران، گونه‌هایی مثل سمندر لرستانی در جنگل‌ها و کوه‌های بخش غربی کشور دیده می‌شوند. این جانوران معمولاً جاهایی را برای زندگی انتخاب می‌کنند که هوا معتدل و مرطوب باشد.
زندگی سمندرها
سمندرها به آب وابسته‌اند و زندگی آنان با آب پیوند خورده است. بیشتر سمندرها در آغاز زندگی خود در آب زندگی می‌کنند و پس از بزرگ‌شدن، به محیط‌های نیمه‌آبی یا خشکی کوچ می‌کنند. این جانوران نه تنها با ریه، بلکه از راه پوست نیز نفس می‌کشند؛ به همین دلیل پوست آنان باید همیشه نمناک و مرطوب بماند. سمندرها معمولاً شب‌فعال هستند و روزها در پناهگاه‌های نمناک خود می‌مانند و استراحت می‌کنند. آن‌ها حیواناتی آرام، محتاط و گوشه‌گیر هستند که بیشتر وقت خود را به جست‌و‌جوی خوراک یا استراحت کردن می‌گذرانند.
انواع سمندر
سمندرها گونه‌های بسیار متنوعی دارند و در سراسر دنیا بیش از ۷۰۰ نوع مختلف از آن‌ها شناسایی شده است. برخی از مهم‌ترین گونه‌های سمندر عبارتند از:
– سمندر آبی: این گونه‌ها همیشه در آب زندگی می‌کنند و محیط زندگیشان کاملاً وابسته به آب است.
– سمندر خشکی‌زی: این سمندرها وقتی بزرگ می‌شوند، بیشتر روی خشکی زندگی می‌کنند، اما برای زنده ماندن به جاهای نمناک و مرطوب نیاز دارند.
– سمندر غول‌پیکر: این نوع سمندر که در کشورهای چین و ژاپن پیدا می‌شود، بزرگ‌ترین سمندر جهان است و طول آن گاهی به ۱٫۸ متر هم می‌رسد.
– سمندر آتشین: این سمندرها رنگ‌های زرد و سیاه درخشانی دارند. این رنگ‌های روشن در واقع هشداری به شکارچیان است که این جانور سمی است و نباید به آن نزدیک شد.
– سمندر لرستانی: این گونه کمیاب و بومی ایران است و با رنگ‌های زیبای نارنجی و سیاه شناخته می‌شود. متأسفانه این سمندر در خطر نابودی قرار دارد. چون بیشتر در مناطق نزدیک به لرستان دیده شده، به این اسم معروف شده است.
غذای سمندر
سمندرها حیواناتی هستند که از گوشت دیگر جانوران تغذیه می‌کنند و نوع غذای آن‌ها با توجه به سن و گونه‌شان فرق دارد. معمولاً حشرات ریز، کرم‌ها، عنکبوت‌ها، حلزون‌ها، لارو حشرات و حتی تخم سایر جانوران را می‌خورند. سمندرهای بزرگ‌جثه ممکن است طعمه‌های بزرگ‌تری مثل قورباغه‌های کوچک یا حتی سمندرهای کوچک‌تر را نیز شکار کنند. آن‌ها با زبان چسبنده‌ای که دارند، طعمه را به دام می‌اندازند. فعالیت سمندرها در شب باعث می‌شود به راحتی حشرات شب‌فعال و دیگر موجودات ریز را شکار کنند.
معنی سمندر در زبان فارسی چیست؟
کلمه “سمندر” در فارسی معناهای گوناگونی دارد. در اصل، این نام اشاره به همان حیوان دوزیست شناخته شده دارد. اما در نوشته‌های قدیمی فارسی، سمندر به عنوان موجودی نمادین شناخته می‌شود که قادر است در آتش زندگی کند و سالم بماند. شاعران بزرگ مانند فردوسی، حافظ و مولوی از سمندر برای نشان دادن مفاهیمی مانند شهامت، استواری و توانایی تحمل رنج‌ها استفاده کرده‌اند. در داستان‌های افسانه‌ای نیز سمندر موجودی است که از میان آتش می‌گذرد و هیچ آسیبی نمی‌بیند. همین ویژگی باعث شده است که سمندر در فرهنگ ما از جایگاه نمادین ویژه‌ای برخوردار شود.
نتیجه‌گیری
سمندرها موجودات شگفت‌انگیزی هستند که هم ظاهر جذاب و هم رفتارهای خاصی دارند. آن‌ها برای حفظ تعادل در طبیعت بسیار مهم هستند. اگر این جانداران دوست‌داشتنی را بهتر بشناسیم، بیشتر به اهمیت حفظ محیط زیست و محافظت از گونه‌های در خطر پی می‌بریم. سمندرها در نقاط مختلف دنیا زندگی می‌کنند و انواع گوناگونی دارند؛ از سمندرهای ریز که روی خشکی زندگی می‌کنند تا سمندرهای غول‌پیکری که در آب به سر می‌برند. خوراک سمندرها هم به کنترل تعداد حشرات و موجودات ریز کمک می‌کند. علاوه بر این، در ادبیات و فرهنگ فارسی هم نام سمندر نشان‌دهنده پیوند دیرینه این موجود با تاریخ و ادبیات ایران است. امیدواریم با بالا بردن اطلاعات مردم، از نابودی این جانداران باارزش جلوگیری کنیم.
پیشنهاد: با دنیای شگفت‌انگیز مارمولک‌ها بیشتر آشنا شوید!
بررسی غذا و گونه‌های مختلف سمندر _ اختصاصی مدیر تولز