غده تیموس یکی از اندام‌های مهم بدن است که در قسمت بالایی قفسه سینه و پشت استخوان جناغ قرار دارد. این غده در نوزادان و کودکان کوچک است و به مرور زمان و با افزایش سن، بزرگ‌تر می‌شود. اندازه آن معمولاً در دوران نوجوانی به بیشترین حد خود می‌رسد و پس از آن به تدریج کوچک شده و بافت چربی جای آن را می‌گیرد.
ساختار تیموس از دو بخش تشکیل شده که هر کدام از بخش‌های کوچک‌تری به نام لوبول ساخته شده‌اند. این غده نقش بسیار مهمی در سیستم ایمنی بدن دارد و به تولید و آموزش سلول‌های سفید خون کمک می‌کند تا بدن بتواند در برابر بیماری‌ها از خود دفاع کند.
غده تیموس چیست؟
غده تیموس یک عضو مهم در سیستم ایمنی بدن است که در قسمت بالایی قفسه سینه، پشت استخوان جناغ و بین دو ریه قرار دارد. این غده دقیقاً در جلوی قلب و در مجاورت آن واقع شده است.
وظیفه اصلی غده تیموس، تبدیل و بالغ کردن لنفوسیت‌های T است. این سلول‌ها نقش بسیار حیاتی در دفاع از بدن در برابر بیماری‌ها دارند. لنفوسیت‌های نابالغ از طریق جریان خون به غده تیموس می‌روند و در آنجا پس از تکامل، به سلول‌های T بالغ تبدیل می‌شوند.
وزن غده تیموس در نوزاد تازه متولد شده حدود ۷۰ تا ۷۵ گرم است. این وزن نسبتاً زیاد برای انجام وظیفه اصلی آن، یعنی بلوغ سلول‌های T، ضروری است. با افزایش سن، این غده به تدریج کوچک‌تر می‌شود و این روند کاهش تا سن بلوغ ادامه دارد. در نهایت، در بزرگسالی به کوچک‌ترین اندازه خود می‌رسد که این اندازه در افراد مختلف، با توجه به شرایط جسمانی آنها، متفاوت است.
ساختار تیموس
غده تیموس از دو بخش تشکیل شده که در بالای قفسه سینه، پشت جناغ سینه قرار دارد. این غده در مجاورت پرده‌ی اطراف قلب و رگ‌های خونی اصلی واقع شده است.
تیموس از دو لوب هرمی شکل و نامتقارن ساخته شده که توسط بافت پیوندی به هم متصل شده‌اند. این غده بخشی از سیستم لنفاوی است و با ترشح هورمون، نقش مهمی در تولید و بلوغ لنفوسیت‌های T ایفا می‌کند.
ساختار درونی تیموس شامل دو ناحیه است: ناحیه مرکزی و ناحیه محیطی. ناحیه محیطی توسط یک پوشش کپسول‌مانند احاطه شده است. هر یک از این دو ناحیه وظایف جداگانه‌ای در رشد و تربیت لنفوسیت‌های T بر عهده دارند.
وظایف تیموس
در بخش‌های مختلف غده تیموس، سلول‌هایی به نام تیموسیت به لنفوسیت‌های T تبدیل شده و کامل می‌شوند. پس از این مرحله، این سلول‌ها از تیموس خارج شده و به عنوان لنفوسیت‌های T بالغ در بدن پخش می‌شوند.
اگر به هر دلیلی تیموس در سال‌های اولیه زندگی وجود نداشته باشد – مثلاً به دلیل یک مشکل ژنتیکی – سیستم ایمنی بدن دچار اختلال می‌شود و توانایی مقابله با بیماری‌های عفونی کم می‌گردد.
جمع شدن لنفوسیت‌های T در بدن از سنین پایین شروع می‌شود و به همین دلیل، کارایی تیموس در بزرگسالان کمتر می‌شود. در افراد مسن، تیموس بسیار کوچک می‌شود و به سختی دیده می‌شود، اما همچنان به فعالیت خود ادامه می‌دهد و با ترشح هورمون‌هایی مانند تیموسین، سیستم ایمنی را تحریک و پشتیبانی می‌کند.
در واقع اگر دقیق‌تر نگاه کنیم، تیموس بیشتر یک اندام برای رشد و بلوغ لنفوسیت‌های T است تا یک غده ترشحی معمولی. این بلوغ برای کار درست سیستم ایمنی بدن بسیار مهم و ضروری است.
همان‌طور که می‌دانید، گلبول‌های سفید از بدن در برابر عفونت‌ها و عوامل بیماری‌زا دفاع می‌کنند. لنفوسیت‌ها نوعی از گلبول‌های سفید هستند که در مغز استخوان ساخته می‌شوند و سپس برای تکمیل مراحل رشد خود به تیموس می‌روند. نوع دیگری از گلبول‌های سفید به نام لنفوسیت B وجود دارد که بلوغ آنها در خود مغز استخوان انجام می‌شود.
عملکرد تیموس
غده تیموس در دوران کودکی بسیار پرکار است. این غده نقش بسیار مهمی در رشد و تقویت سیستم دفاعی بدن کودکان دارد. کار اصلی آن ساختن و پرورش لنفوسیت‌ها یا سلول‌های T است (حرف T از نام تیموس گرفته شده است).
لنفوسیت‌ها در واقع گلبول‌های سفید خون هستند. پس از اینکه این سلول‌ها کامل شدند، غده تیموس را ترک می‌کنند و به طحال و غده‌های لنفاوی می‌روند و در آنجا گروه‌های جدیدی از سلول‌های T را تشکیل می‌دهند.
این گلبول‌های سفید، سیستم ایمنی بدن را می‌سازند و با تولید پادتن‌ها از ورود و حمله عوامل بیگانه، باکتری‌ها و ویروس‌ها جلوگیری کرده و از بدن محافظت می‌کنند.
این سلول‌ها همچنین باعث می‌شوند بدن پس از آسیب‌های کوچک یا فرسودگی اندام‌ها، به درستی کار خود را ادامه دهد. وظیفه دیگر آنها جلوگیری از رشد غیرطبیعی سلول‌هاست که ممکن است به سرطان منجر شود.
لنفوسیت‌ها از مغز استخوان به سمت تیموس حرکت می‌کنند و در آنجا فعال می‌شوند. پس از کامل شدن، وارد جریان خون شده و از بدن در برابر بیماری‌ها دفاع می‌کنند. غده تیموس هورمونی به نام تیموزین نیز تولید می‌کند که به بلوغ سلول‌های T در دیگر اندام‌های لنفاوی کمک می‌کند.
این غده هورمون‌های دیگری مانند تیموپوئتین هم تولید می‌کند که نوعی پروتئین است و توسط ژن TMPO ساخته می‌شود.
گاهی ممکن است غده تیموس کم‌کار شود و در نتیجه فرد سیستم ایمنی ضعیفی پیدا کند و در برابر بسیاری از عفونت‌ها و آلرژی‌ها آسیب‌پذیر گردد.
این عفونت‌ها ممکن است طولانی‌مدت شوند و برای مدت زیادی در بدن باقی بمانند. اگر در بدن سلول‌های T به اندازه کافی نباشد، ممکن است بیماری‌های نقص ایمنی به وجود آید. افرادی که به این بیماری‌ها مبتلا هستند ممکن است علائمی مانند تعریق زیاد، ورم یا درد گلو، بزرگ شدن غدد و احساس افسردگی داشته باشند.
سوءتغذیه و کمبود پروتئین در برنامه غذایی از سنین پایین، می‌تواند باعث کندی یا توقف رشد غده تیموس شود و در نتیجه کار طبیعی لنفوسیت‌ها را مختل کند. بنابراین مهم است که کودک شما غذاهای سرشار از ویتامین‌ها و مواد مغذی لازم را مصرف کند و در صورت نیاز، از مکمل‌های غذایی نیز استفاده نماید.
در دوران نوزادی و کودکی، تیموس بزرگ است و یکی از فعال‌ترین غده‌های بدن انسان به شمار می‌رود. اما با افزایش سن، این غده به تدریج کوچک شده و جای خود را به بافت چربی می‌دهد. برای اطمینان از سالم ماندن این غده مهم و جلوگیری از هرگونه مشکل، انجام چکاپ‌های دوره‌ای بدن ضروری است.
پیشنهادی: همه چیز درباره مزه های اصلی
منابع: ویکی پدیا/تبیان/راسخون