محمود کیانوش، شاعر و نویسندهای است که آثارش با دنیای کودکان پیوند خورده است. او با قلم شیرین و تصویرگر خود، شعرها و داستانهایی آفریده که برای خردسالان و کودکان جذاب و دوستداشتنی است.
کیانوش در کنار شعر کودک، در زمینههای دیگر ادبی مانند نقد و ترجمه نیز فعال بوده است. او باور داشت ادبیات کودکان باید ساده، پرمعنا و همزمان سرگرمکننده باشد تا بتواند دنیای آنان را غنی کند.
بسیاری از آثار او نهتنها در ایران، بلکه در دیگر کشورها نیز شناخته شدهاند و به زبانهای مختلف ترجمه شدهاند. محمود کیانوش با عشق به کودکان و ادبیات، نام خود را بهعنوان یکی از چهرههای ماندگار در حوزه ادبیات کودک به ثبت رسانده است.

محمود کیانوش در دوازدهم شهریورماه ۱۳۱۳ در شهر مشهد متولد شد. او یکی از شاعران، نویسندگان و محققان ایرانی دورهٔ معاصر به شمار میرود که علاوه بر سرودن شعر و نوشتن داستان، در حوزهٔ ادبیات کودکان و همچنین روزنامهنگاری نیز فعال بود.
او را از کسانی میدانند که راه را برای پیدایش شعرهای منثور و آهنگین هموار کرد. محمود کیانوش از سال ۱۹۸۲ تا ۲۰۱۶ با نام مستعار «علیزاده طوسی» شناخته میشد.
زندگی نامه محمود کیانوش
او از همان سالهای نوجوانی شروع به سرودن شعر و نوشتن داستانهای کوتاه کرد و با دلگرمیهایی که معلمش به او میداد، به این راه ادامه داد. اولین داستانش در یک مسابقهٔ داستاننویسی میان دانشآموزان سراسر کشور، رتبهٔ اول را به دست آورد. کیانوش پس از اتمام دورهٔ اول دبیرستان، وارد دانشسرای مقدماتی شد و پس از آن به کار معلمی پرداخت. مدتی نیز در یکی از روستاهای نزدیک تهران، مدیر مدرسه شد.
او از کسانی است که پیشرو در سرودن شعرهای منثور و آهنگین به شمار میرود و مجموعهاشعار آهنگین او با نام «شکوفهٔ حیرت» منتشر شده است. بعدها او توانست مدرک کارشناسی خود را در رشتهٔ زبان و ادبیات انگلیسی از دانشگاه تهران بگیرد. اولین ترجمهای که از او به شکل کتاب چاپ شد، رمان «به خدایی ناشناخته» اثر جان اشتاینبک بود که در سال ۱۳۶۶ انتشار یافت.
اولین کتاب شعرش که یک شعر بلند به سبک نیمایی بود، در سال ۱۳۳۹ با عنوان «شبستان» به چاپ رسید. پس از آن، مجموعهای با نام «ساده و غمناک» را منتشر کرد که گزیدهای از شعرهایش بین سالهای ۱۳۳۴ تا ۱۳۴۱ را در برمیگرفت. او همچنین عضو شورای کتاب در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان بود.
کیانوش مدتی در هیئت تحریریهٔ مجلهٔ صدف فعالیت داشت و سردبیر این مجله نیز بود. علاوه بر این، چهار دوره سردبیر مجلهٔ سخن شد. او با وجود بیماری خود و همسرش، با روحیهای با نشاط تا آخرین روزهای زندگی در زمینههای مختلف به نوشتن ادامه داد. محمود کیانوش به هر دو زبان فارسی و انگلیسی قلم میزد و سه کتاب از او توسط یک ناشر انگلیسی منتشر شده است. او در لندن به همراه همسرش پری منصوری که نویسنده و مترجم بود، زندگی میکرد. آنها صاحب دو فرزند به نامهای کاوه و کتایون هستند.
از سال ۱۹۸۲ تا ۲۰۱۶، او با نام هنری «علیزاده طوسی» با بخش فارسی رادیو بیبیسی همکاری داشت. شناختهشدهترین برنامهی او در این شبکه، «نامهای از لندن» نام داشت. محمود کیانوش در ۲۳ دیماه ۱۳۹۹ در سن ۸۶ سالگی به دلیل پیری در لندن درگذشت.
آثار محمود کیانوش
از مهمترین کارهایی که او در زمینههای گوناگون خلق کرده، میتوان به این موارد اشاره کرد:
**شعر**
– ساده و اندوهگین: مجموعه شعر
– شبستان
– شباویز
– شکوفهی شگفتی
– سرودی برای همه
– از نگاهی تازه: مجموعه رباعیها
– آن صدا کجاست؟
– ناگهان، انسان و سرزمینش
– پرندگان و آدمیان: مجموعه شعر (این کتاب، ترجمهی فارسی اثر «Of Birds and Men» است که پیشتر در لندن چاپ شده بود)
– ای خورشید ایران: مجموعه شعر
– از پنجرهی تاجمحل: مجموعه شعر (با نام هنری پرادیپ اوما شانکار)
– ماه و ماهی در چشمهی باد: مجموعه شعر
– برای انسان، اما به یاد حشرات، یونجهها و کلاغها: مجموعه شعر
– در چادر شب: مجموعه غزل
– آبهای خسته: مجموعه شعر
– من انسانم
– کتاب دوستی: مجموعه شعر
**داستان کوتاه**
– در آنجا کسی نبود
– روی سطح لیز
– آینههای تیره
– غمی و حکایتی
– و بلا آمد و شفا آمد
**رمان**
– سفر تردید و پرسش
– بدون نام
– مرد درگیر
– باغی در بیابان
– ای زندگی
– این آقا چه کسی است؟
– برف و خون
– غواص و ماهی
– حرف و خاموشی
**نمایشنامه**
– علامت سؤال
– از خون سیاوش
**داستان کودک و نوجوان**
– حمامیها و آبانبارها
– از کیکاووس تا کیخسرو
– آدم یا روباه
– روستای تازه
– از بالای پلهی چهلم
– خودنویس آبی و گل سرخ
**نقد ادبی**
– گامها و نقد ادبی
– واکاوی شعر و نثر فارسی امروز
– لطفاً اینها را بنویس، آقا!
– زن و عشق در جهان صادق هدایت و بررسی دقیق و مقایسهای کتاب بوف کور، لوسآنجلس
– نظم، ارزش و زیبایی
– شعر فارسی در تبعید
**ترجمه**
– مرگ و دختر: آریل دورفمن
– خنده ممنوع: داستانهای طنز از نویسندگان جهان (گزیده و ترجمه)
– پروانههای سفید: چهلوچهار اثر از بیستوسه نویسندهی بزرگ جهان
– برف و خون: دیگنوه آلبانتزا
– سرزمین و مردم ژاپن: ژوزفین وان
– و …
**اشعار**
دامن دامن فروردین
یک گل، ده گل، صدتا گل
اینجا، آنجا، هر جا گل
دامن، دامن، فروردین
میروید بر دلها گل
باغ و دره پُر گل شد
کوه و دشت و صحرا گل
لبها را گل خندان کرد
شد از شادی لبها گل
![]()
پرواز
به کبوتر گفتم: عزیزم، بیا
بالهایت را از هم بگشا
در آسمان آبی و زیبا
به پرواز درآ، پرواز کن
هنوز دستانم به هم نخورده بود
که او بالهایش را گشود
در آسمان آبی و پاک
سبک و شادان به پرواز پرداخت
از دیدن پرواز زیبایش
انگار دل من هم سبک شد
چشمانم همراه با او
به گردش و پرواز افتاد
پرواز شادمانهاش
شادی را به روحم بخشید
روحم را در آسمان
همراه خود به پرواز درآورد
![]()
کودکان سراسر گیتی،
فرزندان نیکوسرشت،
دلهای پر از مهرتان؛
چشمههای زلال زندگی،
نور و روشنایی دنیا،
غنچههای آرزو
در باغ سبز امید،
با رخساری سرخ یا سیاه،
با صورتی زرد یا سپید،
دل امروز جهان
با عشق شما میتپد،
چشم فردای جهان
از چهرهتان روشنایی میگیرد.