کشف راز حروف مرموز قرآن!
در ابتدای برخی از سوره‌های قرآن، حروفی مانند «الم»، «یس» و «طه» دیده می‌شود. این حروف به “حروف مقطعه” معروف هستند.
این حروف در واقع رازی بین خدا و پیامبرش هستند و معنی دقیق آن به طور کامل برای ما روشن نیست. مفسران و دانشمندان اسلامی نظریه‌های گوناگونی درباره آنها ارائه داده‌اند. برخی می‌گویند این حروف نشان‌دهنده اعجاز و شگفتی قرآن است که با وجود ساخته شدن از همین حروف آشنا، هیچ‌کس توانایی آوردن کلامی مانند آن را ندارد. عده‌ای دیگر بر این باورند که هر یک از این حروف، اشاره به یکی از نام‌ها و صفات بلند خداوند دارد.
در نهایت، حکمت اصلی این حروف نزد خداست و این نشان می‌دهد که قرآن کتابی است پر از اسرار و عمق معنایی، که بشر تنها به بخشی از دانش آن دسترسی دارد.
حروف مقطعه به حروفی گفته می‌شود که در آغاز ۲۹ سوره از قرآن، بعد از «بسم‌الله الرحمن الرحیم» آمده و به صورت جداگانه و تک‌تک خوانده می‌شوند. از بین این سوره‌ها، ۲۷ سوره در شهر مکه نازل شده‌اند و دو سوره‌ی بقره و آل‌عمران در مدینه بر پیامبر(ص) فرود آمده‌اند.
حروف مقطعه چیست؟
قرآن کریم دارای ۱۱۴ سوره است. در ابتدای ۲۹ سوره از این سوره‌ها، یک یا چند حرف آمده که هر کدام به صورت جداگانه و مجزا خوانده می‌شوند. مثلاً در شروع سوره رعد، حروف «المر» دیده می‌شود که باید آنها را این‌گونه تلفظ کرد: «الف، لام، میم، را».
در مجموع، این حروف در سراسر قرآن ۷۸ بار تکرار شده‌اند. اما اگر تکرار آنها را حساب نکنیم، فقط ۱۴ حرف متفاوت داریم. این تعداد، دقیقاً نصف حروف الفبای عربی است که ۲۸ حرف است.
این چهارده حرف عبارت‌اند از:
ا، ح، ر، س، ص، ط، ع، ق، ک، ل، م، ن، ه، ی
سوره‌هایی که دارای حروف مقطعه هستند
در ابتدای برخی از سوره‌های قرآن، حروفی خاص دیده می‌شود که به آنها «حروف مقطعه» می‌گویند. در ادامه، فهرستی از این سوره‌ها به همراه حروف مقطعه‌ی مربوط به هر یک آورده شده است:
– سوره‌های بقره، آل‌عمران، عنکبوت، روم، لقمان و سجده: **الم**
– سوره اعراف: **المص**
– سوره‌های یونس، هود، یوسف، ابراهیم و حجر: **الر**
– سوره رعد: **المر**
– سوره مریم: **کهیعص**
– سوره طه: **طه**
– سوره‌های شعرا و قصص: **طسم**
– سوره نمل: **طس**
– سوره یس: **یس**
– سوره ص: **ص**
– سوره‌های غافر، فصلت، زخرف، دخان، جاثیه و احقاف: **حم**
– سوره شوری: **حم عسق**
– سوره ق: **ق**
– سوره قلم: **ن**
نام‌های دیگر حروف مقطعه
برای حروف مقطعه، نام‌های دیگری هم به کار برده می‌شود. این حروف را با عنوان‌هایی مانند مُقَطَّعات، فَواتِحُ السُّوَر، اوائلُ السُّوَر، حروف الفَواتِح و همچنین حروف رازآمیز نیز می‌شناسند.
راز حروف مقطعه
کارشناسان قرآن دیدگاه‌های گوناگونی درباره معنای این حروف و رازهای پنهان در آنها ارائه داده‌اند، اما هیچ دلیل قطعی برای تأیید هیچ یک از این نظریه‌ها وجود ندارد. بهترین تعبیری که در این زمینه مطرح شده، این است:
«این حروف، رازی میان خدا و پیامبر بزرگوار اسلام است که خداوند نخواسته است کسی جز پیامبرش از آن آگاه شود.»
این بیان به امام صادق علیه‌السلام نسبت داده شده است.
دیگر دیدگاه‌هایی که درباره این حروف بیان شده، عبارتند از:
– حروف مقطعه از آیات متشابه قرآن هستند که دانش آنها تنها نزد خداست.
– این حرمز، اسم اعظم خداوند است که به صورت جداگانه آورده شده و انسان‌ها نمی‌دانند چگونه آنها را کنار هم بگذارند؛ از این رو، از اسم اعظم الهی بی‌خبرند.
– این حروف برای جلب توجه به کار رفته است. زمانی که مشرکان با سر و صدا مانع از شنیده شدن آیات قرآن می‌شدند، خداوند در آغاز برخی سوره‌ها از این حروف استفاده کرد تا توجه آنها را جلب کند. از آنجا که قرآن سخن انسان نیست، از واژه‌های معمول برای جلب توجه مانند «اما» و «اَلا» استفاده نکرده تا تأثیر بیشتری داشته باشد.
– این حرمز، نام همان سوره‌ای است که در آغاز آن قرار دارد؛ به گونه‌ای که برخی سوره‌ها را با نام حروف مقطعه ابتدای آن می‌شناسند.
– این حروف، نام‌های دیگر قرآن مانند «ذکر» و «فرقان» هستند.
– این حروف، گونه‌ای از سوگندهای الهی هستند. خداوند به این حروف قسم خورده است و دلیل این سوگند، آن است که پایه هر زبانی، همین حروف هستند.
– محتوای سوره‌هایی که حروف مقطعه یکسانی دارند، با هم شباهت و تناسب دارد.
– این حروف با محتوای سوره‌ای که در آغاز آن آمده، ارتباط دارند، اما چگونگی این ارتباط برای ما روشن نیست.
– حروف مقطعه نشان می‌دهند که قرآن از سوی خدا نازل شده و با سخنان انسان تفاوت دارد.
– این حروف نشان می‌دهند که قرآن از همان حروف و واژه‌هایی تشکیل شده که انسان‌ها به کار می‌برند، اما هیچ کس نمی‌تواند مانند آن را بیاورد و این، نشانه اعجاز قرآن است.
– نیمی از حروف الفبا در حروف مقطعه به کار رفته است تا به کسانی که می‌گویند قرآن سخن انسان است، پاسخ دهد: «اگر می‌توانید، با نیم دیگر حروف الفبا سخنی مانند آن بیاورید!»
– این حروف نمایانگر حروف الفبا هستند و خداوند تنها به ذکر ۱۴ حرف بسنده کرده و نیاز نبوده هر ۲۸ حرف را بیان کند؛ مانند زمانی که می‌گویند کسی در حال آموزش «الف، ب، پ، ت» است و منظورشان آموزش تمام حروف است.
– این حروف نشانه آغاز سوره جدید و پایان سوره پیشین هستند.
– ممکن است این حروف، نشانه اختصاری یک جمله باشند؛ برای مثال، شاید منظور از «الم»، «أنا الله اعلم» باشد.
نتیجه‌گیری
حروف مقطعه که در آغاز ۲۹ سوره قرآن به صورت جداگانه خوانده می‌شوند، رازی میان خدا و پیامبرش است که انسان توان درک کامل آن را ندارد. اگرچه دیدگاه‌های مختلفی درباره معنای آن وجود دارد، برای هر یک از این نظریه‌ها دلایلی برای رد آن مطرح شده است. بنابراین، بهترین تعبیر همان است که در آغاز بیان شد.
حروف مقطعه در برخی سوره‌ها مانند بقره، آل‌عمران و اعراف به عنوان یک آیه مستقل شمرده می‌شوند، اما در سوره‌هایی مانند یونس و هود آیه مستقل به شمار نمی‌روند.
هدف زندگی از دیدگاه قرآن