زندگی دکتر آذر اندامی
دکتر آذر اندامی یکی از نخستین دندانپزشکان زن در ایران است که در دوران معاصر می‌زیست. او در خانواده‌ای فرهنگی و اهل دانش به دنیا آمد و از همان کودکی به تحصیل علم علاقه‌مند بود. در زمانی که فرصت‌های آموزشی برای زنان محدود بود، او با پشتکار و تلاش بسیار توانست در رشته دندانپزشکی تحصیل کند و به عنوان یکی از پیشگامان این حرفه در کشور شناخته شود.
دکتر اندامی در طول زندگی حرفه‌ای خود به بسیاری از مردم خدمت کرد. مطب او پناهگاهی برای کسانی بود که به مراقبت از دندان نیاز داشتند. او نه تنها به درمان بیماری‌ها می‌پرداخت، بلکه به بیمارانش درباره اهمیت بهداشت دهان و دندان نیز آموزش می‌داد.
ویژگی برجسته دکتر اندامی، مهربانی و دلسوزی بی‌کران او نسبت به همنوعانش بود. او برای همه افراد جامعه، بدون در نظر گرفتن موقعیت اجتماعی‌شان، ارزش قائل بود و با احترام با آنان رفتار می‌کرد. این ویژگی‌ها باعث شده بود تا در میان مراجعانش از محبوبیت ویژه‌ای برخوردار باشد.
دکتر آذر اندامی علاوه بر کار در مطب شخصی، در زمینه آموزش و پرورش نسل جوان نیز فعال بود. او مشوق بسیاری از دختران جوان برای ادامه تحصیل و ورود به عرصه‌های علمی و تخصصی بود.
زندگی دکتر اندامی نمونه‌ای درخشان از ایثار، تلاش و خدمتگذاری به مردم است. داستان زندگی او برای همه ما، به ویژه جوانان، می‌تواند الهام‌بخش باشد و نشان دهد که با عزم راسخ و اشتیاق می‌توان بر دشواری‌ها غلبه کرد و به اهداف بزرگ دست یافت.
دکتر آذر اندامی از چهره‌های درخشان و تاثیرگذار در تاریخ پزشکی ایران به شمار می‌رود. او در شانزدهم آذر ۱۳۰۵ در رشت به دنیا آمد و در بیست و هشتم مرداد ۱۳۶۳ در تهران چشم از جهان فروبست. در طول زندگی پربارش، خدمات ارزشمندی به دانش و سلامت مردم ایران ارائه کرد. دکتر اندامی علاوه بر مشارکت در ساخت واکسن موثر برای بیماری وبا، به عنوان استادی دلسوز، شاگردان و جوانان بسیاری را در زمینه‌های علمی و پژوهشی پرورش داد.
زندگینامه دکتر آذر اندامی
آذر اندامی چهارمین فرزند خانواده و تنها دخترشان بود. تحصیلات ابتدایی را در دبستان دخترانه‌ی رشت گذراند و با یک سال جهش تحصیلی، این دوره را زودتر به پایان رساند. پس از اتمام دبیرستان فروغ، به خواست پدر وارد دانشسرای مقدماتی رشت شد و در سال ۱۳۲۴ فارغ‌التحصیل گردید. او در سال ۱۳۲۵ در وزارت فرهنگ استخدام شد و به عنوان معلم مشغول به کار گردید. در حین تدریس، در سال ۱۳۲۹ با شرکت در آزمون متفرقه، موفق به دریافت دیپلم طبیعی شد.
دوران تحصیلات دانشگاهی دکتر آذر اندامی با ورود به دانشگاه تهران آغاز شد. وی در سال ۱۳۳۷ مدرک دکترای پزشکی خود را گرفت. سپس دوره تخصصی زنان و زایمان را گذراند و پس از اتمام آن به وزارت بهداری منتقل شد و در انستیتو پاستور ایران مشغول به کار گردید.
او یک پروژه تحقیقاتی در زمینه‌ی باکتری‌شناسی عفونت‌های بیمارستانی انجام داد و نتایج پژوهش خود را در نشریات معتبر بین‌المللی منتشر کرد. پس از پایان تحصیلات پزشکی در ایران، با استفاده از بورس تحصیلی انستیتو پاستور ایران، برای ادامه تحصیل به فرانسه رفت و در دانشگاه پاریس به تحصیل پرداخت. در سال ۱۳۴۶ مدرک باکتری‌شناسی گرفت و در سال ۱۳۵۳ نیز دانشنامه تخصصی علوم آزمایشگاهی بالینی را دریافت کرد.
دکتر اندامی در سال ۱۳۵۷ بازنشسته شد. او چندین بار به بلژیک و فرانسه سفر کرد که حاصل این سفرها، انتشار مقاله‌هایی در مجلات علمی معتبر بود.
یکی از دستاوردهای مهم دکتر آذر اندامی، ساخت نوعی واکسن برای بیماری وبا بود. این واکسن نقش بسیار مؤثری در کنترل و جلوگیری از گسترش بیماری وبا در ایران داشت و موجب شد تا از طرف مسئولان و مردم ایران مورد تقدیر و تشکر قرار گیرد.
درگذشت
دکتر اندامی پس از این که بازنشسته شد، در خانه نماند و به بیمارستان باهر رفت و سمت ریاست آزمایشگاه تشخیص طبی را بر عهده گرفت. مدتی بعد نیز در مطب همسرش، منصور خلعتبری، به درمان بیماران در زمینه‌های زنان و زایمان مشغول شد. در طول این سال‌ها، او به تومور مغزی مبتلا شد و سرانجام در ۲۸ مرداد ۱۳۶۳، در اثر آمبولی ریه که یکی از عوارض بیماری او بود، از دنیا رفت.
دکتر اندامی به خاطر خدمات علمی و انسان‌دوستانه‌ای که به مردم و کشور ایران کرد، همواره در تاریخ ایران مورد احترام و ستایش قرار گرفته است. علاوه بر این، نام او به عنوان یکی از شایسته‌ترین افراد، بر روی یکی از دهانه‌های برخوردی سیاره ناهید ثبت شده است.
همچنین به پاس خدمات ارزشمند دکتر آذر اندامی، در محله دیلمان گلسار رشت، بلواری به نام او نام‌گذاری شد و در سال ۱۳۹۸ تندیسی از وی در ابتدای این بلوار نصب گردید.
واکسن وبا در ایران چه تاریخی کشف شد؟
بین سال‌های ۱۳۴۲ تا ۱۳۴۵، بیماری شبه وبای التور در ایران و دیگر نقاط جهان گسترش پیدا کرد. التور یک بیماری حاد اسهالی است که عامل اصلی آن باکتری وبا می‌باشد. این باکتری معمولاً از طریق مدفوع افراد آلوده در محیط پخش شده و منابع آب و غذا را آلوده می‌کند.
در آن زمان، بهترین راه برای جلوگیری از این بیماری، تزریق واکسن پیش از آلوده شدن بود. در ایران تنها جایی که می‌توانست این واکسن را تولید کند، انستیتو پاستور بود که تمام تجهیزات لازم در آزمایشگاه میکروب‌شناسی آن فراهم بود. کارکنان این مرکز به سرپرستی دکتر آذر اندامی، تمام تلاش خود را برای ساخت واکسن وبای التور به کار گرفتند و در نهایت موفق شدند. این موفقیت بزرگ، از بروز یک فاجعه‌ی انسانی در کشور جلوگیری کرد.
این واکسن حتی به کشورهای همسایه نیز فرستاده شد و این تلاش شبانه‌روزی، باعث شد دکتر آذر اندامی به افتخاری بزرگ برای ایران تبدیل شود. پس از این موفقیت، او ابتدا به معاونت بخش میکروب‌شناسی منصب شد و سپس ریاست بخش واکسن و دیفتری را بر عهده گرفت. این ارتقاها پاداشی برای زحمات بی‌وقفه‌ی او بود و در نهایت نیز نشان علمی به وی اهدا گردید.
زندگینامه شهید محسن فخری زاده