حدیث کساء، روایتی شنیدنی و پرمهر از واقعه‌ای مهم در خانه حضرت محمد (ص) است. این داستان، گردآوری پنج تن آل عبا را به تصویر می‌کشد: پیامبر اسلام، علی، فاطمه، حسن و حسین (سلام الله علیهم).
در این روایت آمده است که پیامبر گرامی اسلامی، عبایی بر دوش گرفتند و این عزیزان را در زیر آن جای دادند و دعا فرمودند. در پاسخ به این عمل، خداوند مهربان، آیه تطهیر را نازل کرد که می‌فرماید:
«إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا»
خواندن این حدیث، برکات و فایده‌های بسیاری برای زندگی ما دارد. از جمله این که:
* باعث افزایش محبت و دلبستگی قلبی به این خاندان پاک می‌شود.
* درهای رحمت و بخشش الهی را به روی ما می‌گشاید.
* در روز قیامت، شفیعانی برای ما خواهند بود.
* باعث برآورده شدن حاجات و رفع مشکلات زندگی می‌گردد.
* آرامش دل و روشنایی خانه را به همراه می‌آورد.
* ایمان و باورهای دینی ما را استحکام می‌بخشد.
خواندن این حدیث، یادآوری از عشق عمیق خدا به این خانواده و الگویی از پاکی و یکرنگی برای همه ماست.
حدیث کساء از روایت‌های مهمی است که از پیشوایان معصوم به دست ما رسیده و محور اصلی آن، بیان جایگاه بلند پیامبر و خاندان پاک او است. در این نوشتار، به مفهوم واژه‌شناختی و اصطلاحی حدیث کساء، شرح ماجرای آن، مواردی که امامان به این حدیث استناد کرده‌اند و همچنین فواید تلاوت این حدیث خواهیم پرداخت.
حدیث کساء به معرفی اهل بیت پیامبر و بیان برتری حضرت محمد، علی، فاطمه، حسن و حسین می‌پردازد و پاکی آنان از هرگونه آلودگی و ناپاکی را اثبات می‌کند. این حدیث هم در کتاب‌های روایی شیعه و هم در منابع اهل سنت آمده و دانشمندان علم حدیث، آن را از احادیث متواتر می‌دانند.
معنای لغوی و اصطلاحی کساء
«حدیث» در زبان عربی به معنای «صحبت» و «گفتار» است و در فرهنگ دینی، به هر سخن، کار یا تأییدی که از معصومین علیهم‌السلام نقل شده باشد، حدیث گفته می‌شود.
«کسا» نیز در زبان عربی به معنی «پوشش»، «لباس»، «رختخواب» یا «پتو» است.
«حدیث کسا» اشاره به رویدادی دارد که طی آن پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله به همراه خانواده‌اش؛ یعنی علی بن ابی‌طالب، فاطمه، حسن و حسین علیهم‌السلام، همگی زیر یک عبا جمع شدند و در این هنگام آیه تطهیر نازل گردید.
داستان حدیث کساء
داستان‌های گوناگونی درباره حدیث کسا و نزول آیه تطهیر نقل شده که خلاصه آن به این شرح است:
روزی پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) در خانه همسرشان، ام سلمه، بودند و در انتظار دریافت پیامی از سوی خداوند به سر می‌بردند. به همین دلیل به ام سلمه فرمودند که به کسی اجازه ورود ندهد.
در همان حال، حضرت فاطمه (سلام‌الله‌علیها) غذایی برای پدر آماده کرده و به خانه ام سلمه آمدند. ام سلمه با وجود دستور پیامبر، نتوانست درخواست فاطمه (س) برای ملاقات با پدر را رد کند و به ایشان اجازه داد داخل شوند. رسول خدا (ص) از دخترشان خواستند که بازگردد و همسر و دو فرزند کوچکشان را نیز همراه خود بیاورد.
فاطمه (س) درخواست پدر را پذیرفت و پس از بازگشت، همه با اجازه پیامبر زیر عبا جمع شدند. آنگاه رسول خدا (ص) فرمودند: «خدایا، اینان اهل بیت من هستند؛ هر ناپاکی را از آنان دور کن و آنان را به طور کامل پاک گردان». در این لحظه، جبرئیل (علیه‌السلام) نازل شد و آیه تطهیر را بر پیامبر خواند:
«إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا» (سوره احزاب، آیه ۳۳)
ام سلمه با مشاهده این صحنه روحانی پرسید: «آیا من نیز از اهل بیت شما نیستم؟» پیامبر (ص) در پاسخ فرمودند: «تو جایگاه خود را داری و در مسیر نیکی قرار داری؛ تو از همسران پیامبر خدا هستی، اما اهل بیت من این افراد هستند».
پس از این رویداد، پیامبر اکرم (ص) هر روز صبح، پیش از نماز صبح، به در خانه امام علی (علیه‌السلام) می‌رفتند، دستگیره در را می‌گرفتند و می‌فرمودند: «خداوند بر شما رحمت کند، وقت نماز است. إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا». این سنت را ایشان تا پایان عمر شریفشان ادامه دادند.
موارد احتجاج ائمه علیهم‌السلام به حدیث کسا
ائمه معصوم (علیهم‌السلام) در موقعیت‌های مختلفی برای نشان دادن شایستگی خود برای رهبری جامعه اسلامی، به این حدیث اشاره کرده‌اند.
از آنجایی که در پی این روایت، آیه تطهیر بر پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) نازل شد، از این حدیق برای اثبات مقام والا و معصوم بودن ائمه (صلوات‌الله‌علیهم) نیز استفاده می‌شود.
در ادامه، به چند نمونه از استنادهای اهل بیت (علیهم‌السلام) به این حدیث اشاره می‌کنیم:
– در شورایی که خلیفه دوم برای انتخاب جانشین خود تشکیل داد، امام علی (علیه‌السلام) برای نشان دادن برتری خود در تصدی حکومت، به این حدیث استناد کردند.
– پس از انعقاد صلح با معاویه و پس از سخنان او، امام حسن مجتبی (علیه‌السلام) در یک سخنرانی، برای بیان جایگاه بلند خود و خاندان پیامبر، به این حدیث اشاره فرمودند.
– امام حسین (علیه‌السلام) نیز در گفتگویی با مروان حکم، به این حدیث تمسک جستند.
– امام سجاد (علیه‌السلام) پس از حادثه کربلا و در شهر شام، با استناد به این حدیث، خود و خاندانش را مصداق واقعی اهل بیت معرفی کردند.
– علاوه بر ائمه، بسیاری از یاران نزدیک پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) نیز در مناسبت‌های گوناگون به این حدیث استناد کرده‌اند.
فواید خواندن حدیث کسا
خواندن حدیث کسا فواید زیادی دارد که در ادامه به بعضی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:
– راهنمایی به سوی خوشبختی و نجات، با توسل به امامان معصوم علیهم‌السلام و اعتراف به حقانیت و پاکی آنان از هر آلودگی، و پیروی از روش زندگی آن‌ها
– نزدیک شدن به خداوند
– دریافت بخشش و رحمت الهی
– مورد لطف امام زمان عجل‌الله‌تعالی‌فرجه قرار گرفتن
– از بین رفتن غم و ناراحتی
– برآورده شدن خواسته‌ها
– مستجاب شدن دعاها
– دور شدن بلاها و مشکلات
– بهبود بیماری‌ها و…
سخن آخر
حدیث کسا از احادیث معتبر و مشهور میان شیعیان و اهل سنت است.
با توجه به محتوای حدیث کسا و رفتار پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله پس از این واقعه، که هر روز صبح به در خانه علی علیه‌السلام می‌رفتند و ساکنان آن را «اهل بیت» می‌خواندند و آیه تطهیر را تلاوت می‌کردند، می‌توان نتیجه گرفت:
حدیث کسا یکی از مهم‌ترین رویدادهای زندگی پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله برای معرفی جانشینان و رهبران واقعی جامعه اسلامی بوده است و پیامبر تلاش زیادی کردند تا این موضوع را به همه مردم اعلام کنند و امت را به سوی رستگاری و خوشبختی هدایت نمایند.
متن حدیثی که امروزه در کتاب مفاتیح‌الجنان آمده، از نظر عبارات و جزئیات با حدیث کسای موجود در کتاب‌های قدیمی تفاوت دارد؛ به همین دلیل آیت‌الله مکارم شیرازی ـ از مراجع تقلید شیعه ـ گفته‌اند که می‌توان این حدیث را با امید به دریافت ثواب و برآورده شدن حاجت‌ها خواند.
الم