گام در موسیقی چگونه نامگذاری می گردد ؟

در نوشته‌های قبلی درباره معنای گام در موسیقی صحبت کردیم. شاید برای شما این پرسش پیش آمده باشد که اسامی مختلف گام‌ها از کجا می‌آیند و چگونه انتخاب می‌شوند؟ در این بخش از وبلاگ مدیر تولز، می‌خواهیم روش نام‌گذاری گام‌های موسیقی و گونه‌های مختلف آن‌ها را به زبان ساده برای شما توضیح دهیم. تا پایان این مطلب با ما همراه بمانید.

گام در موسیقی چگونه نامگذاری می گردد؟

نام هر گام بر اساس نت آغازین آن انتخاب می‌شود. برای نمونه، گام «لا» با نت لا شروع می‌گردد و با طی کردن فاصله‌های معین (پرده‌ها) به اکتاو یا نت هشتم (نت «لا»ی بعدی) می‌رسد.

بخش دوم نام یک گام، نشان‌دهنده‌ی روشی است که برای پیمودن این فاصله‌ها تا نت هشتم به کار می‌رود. به عنوان مثال، گام دو ماژور (یا دو بزرگ) از نت دو آغاز می‌شود و فاصله‌های آن مطابق با الگوی تعریف‌شده برای گام ماژور است.

انواع گام :

در موسیقی غربی، گام‌های گوناگونی به کار می‌رود. از میان آن‌ها، دو نوع از همه شناخته‌شده‌تر و پرکاربردتر هستند: گام کروماتیک و گام دیاتونیک.

گام کروماتیک :

در این گام، سیزده نت جای گرفته است. همان‌طور که پیش از این نیز اشاره شد، نت آغازین و پایانی آن یکسان هستند و فاصله‌ی بین هر نت با نت بعدی، نیم‌پرده است.

گام دیاتونیک: این گام از هشت نت تشکیل شده است و در آن هم فاصله‌ی نیم‌پرده و هم فاصله‌ی کامل (یک پرده) دیده می‌شود. این گام، مهم‌ترین و پرکاربردترین گام در موسیقی به شمار می‌رود و خود به دو دسته‌ی اصلی تقسیم می‌شود.

گام مینور:

در این گام، فاصله‌ی میان همه‌ی نت‌ها معادل یک پرده است، به جز دو جای خاص: فاصله‌ی بین نت دوم و سوم، و همچنین بین نت پنجم و ششم، که هر کدام نیم‌پرده هستند. به عنوان نمونه، نت‌های گام لا مینور به این صورت است: لا، سی، دو، ر، می، فا، سل، لا. در این گام، فاصله‌ی بین نت‌های «سی تا دو» و «می تا فا» نیم‌پرده است و مابقی نت‌ها با فاصله‌ای یک‌پرده‌ای در کنار هم قرار می‌گیرند.

گام ماژور:

در این مرحله، فاصلهٔ همهٔ نتها با هم، یک پرده کامل است. تنها دو استثنا وجود دارد: فاصلهٔ بین نت سوم و چهارم، و همچنین فاصلهٔ بین نت هفتم و هشتم، که هر دو نیم‌پرده هستند.

گام عربی

این گام، همانطور که از نامش مشخص است، یک گام با ریشه‌های عربی است و در گروه گام‌های شرقی جای می‌گیرد. گام دلنشین و جذابی است که راز و رمزهای بیابان‌ها و صحراهای عرب را در خود پنهان کرده. امروزه این گام مورد توجه بسیاری از موزیسین‌ها قرار گرفته، تا جایی که حتی نوازندگان غربی نیز گاهی از آن در آثار خود بهره می‌برند. به عنوان مثال، جو ساتریانی در قطعه‌ی «ملودی شرقی» از این گام استفاده کرده است.

دستگاه :

در موسیقی سنتی ایران، به جای کلمه گام از واژه دستگاه استفاده می‌شود. این موسیقی هفت دستگاه اصلی دارد. هر دستگاه نیز بخش‌های کوچک‌تری درون خود دارد که به آنها گوشه می‌گویند.

نام این هفت دستگاه به شرح زیر است:
۱ – شور
۲ – همایون
۳ – سه‌گاه
۴ – چهارگاه
۵ – راست‌پنجگاه
۶ – نوا
۷ – ماهور