در قرآن کریم، مفهوم «هفت آسمان» بارها ذکر شده است. این اصطلاح در آیات مختلفی به کار رفته و مفسران و دانشمندان اسلامی تفاسیر متعددی برای آن ارائه داده‌اند.
مفهوم «هفت آسمان» در قرآن
قرآن کریم در آیات متعددی به «هفت آسمان» اشاره کرده است. برای مثال، در سوره ملک آیه ۳ آمده است: «الَّذِی خَلَقَ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ طِبَاقًا…» که به معنای «همان کسی که هفت آسمان را طبقه‌طبقه آفرید…» می‌باشد. همچنین، در سوره نوح آیه ۱۵ می‌خوانیم: «أَلَمْ تَرَوْا کَیْفَ خَلَقَ اللَّهُ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ طِبَاقًا»؛ «آیا نمی‌بینید که چگونه خداوند هفت آسمان را طبقه‌طبقه آفرید؟»
تفاسیر اسلامی درباره «هفت آسمان»
مفسران اسلامی دیدگاه‌های مختلفی درباره مفهوم «هفت آسمان» ارائه داده‌اند:
۱. آسمان‌های مادی
برخی مفسران معتقدند که «هفت آسمان» به هفت کره آسمانی یا سیاراتی اشاره دارد که در زمان نزول قرآن شناخته شده بودند. این دیدگاه بر اساس دانش نجومی آن زمان است که آسمان را به هفت طبقه تقسیم می‌کردند.
۲. طبقات جو زمین
دیدگاه دیگری «هفت آسمان» را به هفت لایه جو زمین تفسیر می‌کند. این لایه‌ها شامل تروپوسفر، استراتوسفر، مزوسفر، ترموسفر، اگزوسفر و دو لایه دیگر هستند که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند.
۳. عوالم معنوی
برخی دیگر از مفسران، «هفت آسمان» را به عوالم معنوی و ملکوتی تفسیر کرده‌اند که فراتر از درک مادی انسان هستند و به مراتب قرب الهی اشاره دارند.
دیدگاه‌های علمی معاصر
از نظر علمی، مفهوم «هفت آسمان» می‌تواند به ساختارهای مختلفی اشاره داشته باشد:
۱. لایه‌های جو زمین
جو زمین از چندین لایه تشکیل شده است که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند. این لایه‌ها عبارت‌اند از:
– **تروپوسفر**: نزدیک‌ترین لایه به سطح زمین که در آن پدیده‌های جوی مانند باران و باد رخ می‌دهد.
– **استراتوسفر**: لایه‌ای که حاوی لایه ازن است و از زمین در برابر اشعه‌های مضر خورشید محافظت می‌کند.
– **مزوسفر**: لایه‌ای که در آن شهاب‌سنگ‌ها می‌سوزند و از ورود آن‌ها به سطح زمین جلوگیری می‌شود.
– **ترموسفر**: لایه‌ای که دمای آن با افزایش ارتفاع افزایش می‌یابد و محل وقوع شفق‌های قطبی است.
– **اگزوسفر**: بالاترین لایه جو که به فضای بیرونی متصل می‌شود.
این تقسیم‌بندی با مفهوم «هفت آسمان» در قرآن تطابق نسبی دارد و می‌تواند یکی از تفاسیر ممکن باشد.
۲. کهکشان‌ها و جهان‌های متعدد
با پیشرفت علم نجوم، دانشمندان به وجود میلیاردها کهکشان در جهان پی برده‌اند. برخی از مفسران معاصر، «هفت آسمان» را به هفت کهکشان یا هفت جهان موازی تفسیر می‌کنند که هر کدام ویژگی‌ها و قوانین خاص خود را دارند.
جمع‌بندی
مفهوم «هفت آسمان» در قرآن کریم دارای تفاسیر متعددی است که برخی به ساختارهای مادی مانند لایه‌های جو زمین و برخی به عوالم معنوی و ملکوتی اشاره دارند. با توجه به پیشرفت‌های علمی، می‌توان این مفهوم را از دیدگاه‌های مختلفی بررسی کرد، اما همچنان برخی از جنبه‌های آن فراتر از درک علمی کنونی ما باقی می‌ماند.
