گاهی یک دوست نادان میتواند بیشتر از یک دشمن باهوش به ما آسیب برساند. این مفهوم اصلی این ضربالمثل است. یک دشمن آگاه و دانا، حتی اگر قصد آسیب زدن داشته باشد، ممکن است با انتقادهای درست و منطقی، باعث شود ما خودمان را اصلاح کنیم و در نتیجه، قویتر و بهتر شویم. در واقع، او ناخواسته باعث پیشرفت ما میشود.
اما در مقابل، یک دوست نادان و کمخرد، حتی با نیت خوب، به خاطر نداشتن درک درست، مدام ما را تحسین میکند و اشتباهاتمان را تایید میکند. این کار باعث میشود ما در اشتباهات خودمان بمانیم و هیچ وقت پیشرفتی نکنیم. در نهایت، این رفتار او باعث شکست و افتادن ما میشود.
پس این ضربالمثل به ما یادآوری میکند که هوشمندی و خرد طرف مقابلمان، از نیت خالص او مهمتر است.
در این نوشته، با یک حدیث و مفهوم ضربالمثل ایرانی آشنا خواهید شد که میگوید: “دشمن دانا بلندت میکند، بر زمینت میزند نادان دوست”. در ادامه، این مطلب را با هم مرور میکنیم. همچنان با ما همراه باشید.
معنی ضرب المثل دشمن دانا بلندت میکند برزمینت میزند نادان دوست
این ضربالمثل معنایی نزدیک به این جمله معروف دارد: “یک دشمن آگاه و فهمیده، بهتر از یک دوست نادان و بیخبر است.”
۱- منظور این است که دوست نادان، با کارهای نسنجیدهاش، بیشتر از اینکه فایدهای داشته باشد، باعث زیان و مشکل میشود.
۲- نادانی و بیخبری، حتی اگر از سوی یک دوست باشد، آزاردهنده است و بهسختی میتوان آن را پذیرفت.
۳- همنشینی و معاشرت با دشمنی که عاقل و داناست، کمخطرتر از دوستی با کسی است که دوست است اما فهم و دانش ندارد.
کاربرد ضرب المثل دشمن دانا به از دوست نادان
این ضربالمثل بیشتر زمانی به کار میرود که بخواهیم به کسی یادآوری کنیم: اگر قصد دوستی و معاشرت با دیگران را داری، باید مراقب باشی و از همنشینی با فرد نادان و بیخبر، دوری کنی.
شعر ضرب المثل دشمن دانا به از دوست نادان
یک پسر بچه به همراه چند تا از دوستان همسنش برای بازی به بیرون از خانه رفت.
در حین دویدن و بازی، پایش لیز خورد و زمین خورد.
این زمین خوردن باعث شد که دلش بشکند و یکی از مهرههای پشتش آسیب ببیند.
دوستانی که با او بودند، وقتی این صحنه را دیدند، بسیار نگران و مضطرب شدند.
نزدیکترین و صمیمیترین دوستش پیشنهاد داد که او را در ته یک چاه پنهان کنند.
هدفش این بود که راز این اتفاق فاش نشود و پدر پسر بچه از آنان خجالتزده و عصبانی نشود.
اما در میان آن بچهها، یکی از آنان که بیشتر از بقیه فکر میکرد و در حقیقت دشمن پسر بود،
با خود گفت: «حتماً این ماجرا دیر یا زود آشکار خواهد شد.
وقتی بین این جمع، من به عنوان مقصر شناخته شوم، همه تقصیرها را به گردن من خواهند انداخت.»
بنابراین، نزد پدرش رفت و تمام ماجرا را به او گفت تا پدرش برای این مشکل چارهای بیندیشد.
هرکس که خرد و دانش داشته باشد، توانایی حل هر مشکلی را دارد.
**دشمن دانا که غم جان بود / بهتر از آن دوست که نادان بود**
آیا کسی هست که بتواند بندهای تقدیر را بگشاید؟
یا کسی که بتواند بر سرنوشت چیره شود؟
وقتی شاعر از بالا و پایینهای روزگار گذر کرد و به پایان عمرش نزدیک شد،
کارش را به پایان رساند و از این جهان رفت.
**دشمن دانا که غم جان بود / بهتر از آن دوست که نادان بود**
ریشه حدیثی ضرب المثل
امام علی (علیه السلام) میفرمایند: دوستی با فرد نادان، باعث رنج و سختی است. (غرر الحکم: ۵۸۲۹)
امام علی (علیه السلام) میفرمایند: یک دشمن عاقل، بهتر از یک دوست نادان است. (میزان الحکمه ج۳)
امام علی (علیه السلام) میفرمایند: دوری از فرد نادان بهتر از نزدیک شدن به اوست، و سکوتش بهتر از حرف زدنش. (میزان الحکمه ج۳)
امام علی (علیه السلام) میفرمایند: دوستی با فرد نادان، مانند درخت آتش است که شاخههایش یکدیگر را میسوزانند. (میزان الحکمه ج۳)
انشا درباره ضرب المثل دشمن دانا بلندت میکند برزمینت میزند نادان دوست
دشمن باهوش باعث پیشرفت تو میشود. یعنی وقتی انسان با فرد دانایی رقابت یا دشمنی کند، ناخودآگاه تلاش میکند تا از نظر فکری و تواناییها قویتر شود تا در برابر آن رقیب زیرک شکست نخورد. بنابراین، وجود یک دشمن یا رقیب دانا در زندگی، فرصتی برای رشد فردی است و رویارویی با او باعث قدرتمندتر و خردمندتر شدن انسان میشود. در مقابل، دوست نادان باعث افتادن تو به چاه میشود. یعنی همنشینی با افراد نابخرد – که در افسانهها به “دوستی خاله خرسه” معروف است – برابر است با راهنماییهای اشتباه و ضرر زدن به بهانهٔ خیرخواهی. اینگونه دوستی ناخودآگاه باعث گسترش نادانی در انسان میگردد.
بسیاری از کارهای خوب و شایستهای که از انسان سر میزند، نتیجهٔ راهنماییهای یک دوست خوب و شایسته در زندگی است. دوستان نادان در حکم شیطان هستند. شیطان خود را به ظاهر دوست و خیرخواه نشان میدهد و با وسوسههایش، زشتیهای اخلاقی را زیبا جلوه میدهد. کسی که دوستی با شیطان را انتخاب کند، هیچ خیری در زندگی نخواهد دید و زندگیاش پر از بدی و تاریکی خواهد شد و در پایان سقوط خواهد کرد؛ زیرا صبر خداوند – که برترین دوست انسان است – به پایان میرسد و نابودی او فراهم میشود.
اگر در حوزههای حساسی مانند پزشکی، صنعت، سیاست، امنیت یا حقوق، افرادی نادان و ناآگاه مسئولیت داشته باشند، تفاوت چندانی با خیانتکاران ندارد. دوستی با افراد دانا، جلوهای از دوستی با خداست. دانایی مطلق تنها از آنِ خداست و همهٔ دانشهای بشر بخشی از دانش اوست. زندگی آنقدر کوتاه است که یک انسان متعهد و هشیار، با تمام تلاشش هرگز نمیتواند همهٔ وظایف اصلی خود را انجام دهد. بنابراین، شایسته نیست که انسان از شیطان – که نماد نادانی مطلق است – پیروی کند.
اگر شیطان دانا بود، هرگز از پیشگاه خداوند رانده نمیشد و مانند فرشتگان دیگر دارای مقام و احترام میماند. انسانهای نادان نیز نماد جهل شیطان هستند و هرچه فرد نادانتر باشد، به شیطان نزدیکتر است. پس باید مراقب بود که افراد نادان در مسیر زندگی ما قرار نگیرند و ما را گرفتار نکنند. البته آنها همیشه مانند علفهای هرز در راه ما سبز میشوند و این ما هستیم که با توکل به خدا و تکیه بر خرد خود باید آنها را کنار بزنیم و راه درست زندگی را هموار کنیم. دوستان دانا در زندگی، راه را برای ما آسانتر میکنند. هرچه این افراد بیشتر همراه ما باشند، پیمودن مسیر درست برایمان سادهتر خواهد شد. دوستی با افراد دانا، نعمت بزرگی است!