آشنایی با سلفژ و نقش آن در موسیقی، قدم اول و بسیار مهم برای ورود به دنیای هنر موسیقی است. این روش که در خوانندگی جایگاه ویژهای دارد، نیازمند درک درست و دقیقی میباشد. در ادامه این نوشته در وبلاگ مدیر تولز، بیشتر درباره سلفژ و راههای بهبود آن بخوانید.
سلفژ
سُلفِژ یا سرایش، یک روش آموزشی در دنیای موسیقی است که به کمک آن، خواندن صحیح نتها و درک دقیق فرکانس صداها آموزش داده میشود. در این روش، هر نت موسیقی با یک نام خاص به نام سیلاب سُلفژ ادا میشود. این سیلابهای پرکاربرد که معمولاً هفت عدد هستند، عبارتاند از: دو، رِ، می، فا، سُل، لا، سی (یا تی).
تعریفهای مختلفی برای سلفژ وجود دارد. به طور کلی، سلفژ یعنی خواندن پشتسرهمِ نتهای موسیقی، طبق قواعد مربوط به ارزش زمانی نتها و سکوتها. اساس یادگیری سلفژ، آشنایی با مدت زمان sounding هر نت و همچنین آگاهی از ارزش زمانی هر سکوت است.
به زبان ساده، به مهارت خواندن و نوشتن نتهای موسیقی که معمولاً همراه با آموزش مبانی موسیقی ارائه میشود، سلفژ گفته میشود.
تقویت مهارت شنیداری
سلفژ یکی از درسهای اصلی و همیشگی در مراکز آموزشی موسیقی مانند هنرستانها، دانشگاهها و کنسرواتوارها در سراسر جهان است. همه نوازندگان، خوانندگان، آهنگسازان، تنظیمکنندگان و رهبران ارکستر و به طور کلی تمام کسانی که در زمینه موسیقی فعالیت میکنند، باید به این درس مسلط باشند.
یکی از مهمترین فواید سلفژ، تقویت گوش موسیقایی هنرجو است. به این ترتیب که فرد میآموزد هر قطعهای را که به صورت نت میبیند، بدون نیاز به شنیدن یا نواختن با ساز، بتواند به درستی با صدای خود بخواند. همچنین میتواند هر ملودی که میشنود را به شکل نت روی کاغذ بیاورد.
سلفژ با تقویت مهارت شنیداری، به هر موزیسینی ـ چه خواننده و چه نوازنده ـ کمک میکند تا بتواند تغییرات فرکانس صدا، تکرارها و فاصلههای بین نتها را که اساس یک ملودی است، تشخیص دهد. این مهارت، درک عمیقتری از چگونگی تشکیل آکوردها و ساختار کلی یک قطعه موسیقی به او میدهد.
در سطوح پیشرفتهتر، یک آهنگساز با تسلط بر سلفژ، میتواند ملودیهای بهتری بسازد و تنظیمات حرفهایتری ارائه دهد. در نتیجه، میتوان گفت که یادگیری سلفژ نه تنها بر خوانندگی، بلکه بر دانش و توانایی فرد در تمام جنبهها و شاخههای موسیقی اثر میگذارد و آن را ارتقا میبخشد.
دانش سلفژ به منظور جلوگیری از فالش شدن ملودی ها
سلفژ، یک روش اساسی و پایهای برای درک علم موسیقی است. کسی که با سلفژ آشنا باشد، هنگام خواندنِ ملودیها، نتها را اشتباه نخواهد خواند. همچنین وقتی نوازندگان در حال نواختن گام یا آکورد هستند، او به راحتی میتواند نت درست را تشخیص دهد و با حفظ ریتم، درست و هماهنگ بخواند.
سلفژ یکی از بنیادیترین بخشهای آموزش تئوری موسیقی است و حتی در کلاسهای موسیقی کودک نیز به بچهها یاد داده میشود.
روشهای تقویت سلفژ
در کلاسهای موسیقی و کتابهای آموزشی، معمولاً از راههای گوناگونی برای قویتر کردن سلفژ هنرجویان استفاده میشود. در ادامه، سه نمونه از این روشها را با هم مرور میکنیم.
۱- تقویت ریتمخوانی
برای قویتر شدن در خواندن ریتم موسیقی، میتوانید روی این موارد کار کنید:
* با تمرین کردن، تسلط خود را روی کشش نتها بیشتر کنید. یعنی بدانید هر نت چقدر باید کشیده شود و این موضوع به نوع کسر میزان و تعداد ضربهای آن بستگی دارد.
* انواع کسرهای میزان ساده و ترکیبی را بشناسید. این کسرها معمولاً در سه حالت دوضربی، سهضربی و چهارضربی هستند.
* مهارت خود را در خواندن نتها روی دو کلید «سل» و «فا» بالا ببرید تا بتوانید همزمان با شنیدن یک نت، آن را به سرعت روی هر کلیدی تشخیص دهید.
برای انجام این تمرینها، استفاده از مترونوم میتواند کمک زیادی به شما بکند.
۲ – خواندن فواصل نتها یا تلفظ نتهای یک گام در فواصل اجرای تکراریِ یک نت پایه روی ساز
برای شروع این تمرین، ابتدا یک گام مشخص انتخاب میکنیم که مناسبترین آن گام دو ماژور است. سپس همهٔ نُتهای این گام، یعنی «دو، ر، می، فا، سل، لا، سی» را به ترتیب با ساز مینوازیم و بعد با صدای خودمان تکرار میکنیم.
در مرحلهٔ بعد، یک نُت را با ساز میشنویم و نُت بعدی را بدون نواختن، فقط با صدا میگوییم. سپس درستی آن را با نواختن همان نُت روی ساز بررسی میکنیم.
وقتی در این مرحله مهارت پیدا کردیم، تمرین را ادامه میدهیم: یک نُت پایه انتخاب میکنیم و آن را با ساز مینوازیم و میشنویم. سپس تمام نُتهای گام را پشت سر هم و با فاصلههای مشخص بعد از نُت پایه، با صدا ادا میکنیم و درستیِ هر کدام را با نواختنِ آن روی ساز آزمایش میکنیم.
۳ – درک و حس صداها و آکوردهای مختلف بر مبنای فرکانس
در هر کدام از آکوردهای ماژور، مینور، کاسته و افزوده، باید هر نت را آنقدر تکرار کنید و به دقت گوش دهید تا صدای آن نت در قالب آن آکورد، برای گوشتان کاملاً آشنا و قابل تشخیص شود.