در دنیای موسیقی، همیشه ایدههای تازه و سازهای جدیدی پدید میآیند، درست مانند دیگر زمینههای هنری. این نوآوریها گاهی در شکل سازها دیده میشود و گاهی در شیوهای که صداها با هم ترکیب میشوند. در این قسمت از وبلاگ مدیر تولز، قصد داریم یک ساز متفاوت و جذاب را به شما معرفی کنیم: سازی به نام فلوت بینی!
فلوت بینی (The Nose Flute)
جالب است که این ساز در نقاط مختلف دنیا نواخته میشود. فلوت بینی در اصل متعلق به نیمکره شرقی، تمدنهای پولینزی و سرزمینهای اطراف اقیانوس آرام است. سازهای مشابهی نیز در جاهایی مثل چین، هند یا مناطق بیابانی آفریقا دیده میشود. در هاوایی به این ساز “ohe hano ihu” میگویند که یعنی «فلوت بامبوی بینی». این فلوت فقط از یک قطعه چوب بامبو ساخته شده و سه یا چهار سوراخ دارد که نوازنده انگشتانش را روی آنها میگذارد. در هاوایی معمولاً این ساز را در جمع دوستان یا در تنهایی برای تفریح شخصی مینوازند. البته گاهی هم پیش میآید که از آن همراه با خوانندگی، آواز و حتی حرکات رقص استفاده میکنند.
ساز شگفتانگیزی به نام فلوت بینی وجود دارد. این ساز از بینی برای نواختن استفاده میکند، نه از دهان. با دمیدن هوا از راه سوراخهای بینی و حرکت انگشتان روی سوراخهای ساز، نتهای مختلفی تولید میشود. صدای آن معمولاً نرم و ملایم است و در برخی فرهنگهای محلی برای اجرای موسیقیهای خاص به کار میرود.
نحوه ساخت
در کشور نیوزیلند، فلوت مخصوص بینی را از دندان نهنگ میسازند و نام آن را «اِنگورو» میگذارند. روی این ساز نقشهای ظریف و زیبایی کندهکاری میشود و معمولاً آن را سازی مقدس میدانند. در تانزانیا از دو فلوت استفاده میکنند که هر یک را در یک سوراخ بینی قرار میدهند.
شاید نواختن ساز با بینی در نگاه اول غیرمنطقی به نظر برسد، اما این روش به نوازنده اجازه میدهد هنگام دمیدن هوا از راه بینی، از فضای دهان خود به عنوان محفظهای برای تغییر حالت و رنگ صدا استفاده کند. به این ترتیب، فلوت بینی میتواند به جای ایجاد نتهای جداگانه و ثابت، رشتهای نرم و پیوسته از صداهای زیر و بم تولید نماید.
متأسفانه امروزه شیوه نواختن این ساز ویژه در جهان به سرعت در حال فراموشی است. با این حال، برخی هنرمندان میکوشند تا این ساز شگفتانگیز را زنده نگه دارند. نمونه جدیدی از این ساز با نام «هیومناتون» در سال ۱۹۰۴ توسط فردی به نام جیمز جی. استیورز در نیویورک ساخته شد. برخلاف فلوتهای بینی سنتی، هیومناتون امروزی از جنس پلاستیک ساخته میشود و شکل آن به ملخ هواپیما شباهت دارد.