در دنیای موسیقی کلاسیک، کلمه‌ای به نام «تم» زیاد به گوش می‌خورد. تم را می‌توان هسته اصلی و مهم‌ترین بخش یک آهنگ دانست. اما چرا اینقدر مهم است؟ دقیقاً به چه قسمتی از موسیقی تم گفته می‌شود؟ و چطور می‌توان آن را در یک قطعه تشخیص داد؟ در این نوشته در وبلاگ مدیر تولز، با هم همراه می‌شویم تا با معنای تم در موسیقی آشنا شویم.
تم در موسیقی چیست؟
در موسیقی، به ملودی اصلی و مشخص یک قطعه، «تم» می‌گویند. این ایده اولیه و ملودیک، معمولاً در شروع قطعه معرفی می‌شود و مواد اولیه برای ادامه آهنگ را فراهم می‌کند. یک تم می‌تواند از یک یا چند بخش کوچک ملودیک تشکیل شده باشد و در طول قطعه بارها تکرار شود. این تکرارها گاهی دقیقاً شبیه نسخه اولیه هستند و گاهی با تغییرات کوچک یا بزرگ همراه می‌شوند.
تم در واقع نقش چسبی را دارد که بخش‌های مختلف یک قطعه موسیقی را به هم پیوند می‌دهد و به آن وحدت می‌بخشد. در آثار کلاسیک و همچنین موسیقی فیلم، ممکن است کل قطعه بر اساس یک یا چند تم ساخته شود. در موسیقی غربی نیز تم به ملودی کوتاهی گفته می‌شود که در سرتاسر قطعه تکرار و گسترش پیدا می‌کند. حتی در موسیقی مدرن، ریف اصلی یک آهنگ را می‌توان نوعی تم به حساب آورد.
بسیاری از موسیقیدانان، تم را مهم‌ترین بخش یک قطعه و قلب ایده آهنگساز می‌دانند. دلیل این اهمیت آن است که معمولاً همین بخش از موسیقی است که در ذهن شنونده می‌ماند و به یاد آورده می‌شود. یک نمونه بسیار معروف، چهار نت ابتدایی سمفونی پنجم بتهوون است. ممکن است وقتی دیگر بخش‌های این سمفونی نواخته شود، تعداد کمتری آن را تشخیص دهند؛ اما با شنیدن تنها همان چهار نت اول، بسیاری از مردم فوراً این قطعه مشهور را به خاطر می‌آورند.
قطعات از نظر تعداد تم
یک قطعهٔ موسیقی ممکن است تنها یک درونمایه یا چندین درونمایه داشته باشد. در بیشتر موارد، فوگ‌ها تنها یک درونمایه دارند، در حالی که سوناتها معمولاً از چند درونمایه تشکیل می‌شوند. با این حال، برخی از آثار موسیقی، فاقد یک ملودی مشخص و تکرارشونده هستند؛ به این گونه قطعات، آتماتیک گفته می‌شود. به عنوان نمونه می‌توان به بعضی از ساخته‌های آهنگسازانی مانند آرنولد شونبرگ، آنتون وبرن، آلبان برگ و آلویس هابا اشاره کرد.