موسیقی دانشی بسیار پهناور است و اقیانوسی از معناها و واژههای تخصصی که یادگیری همه آنها کاری سخت به نظر میرسد. در عرصه موسیقی، همسانیها و ناهمسانیهایی وجود دارد که پیوند عمیق این هنر و دانش را نمایان میکند. در این نوشته از وبلاگ مدیر تولز، میخواهیم یکی از این تفاوتها، یعنی فرق میان کنسرت و سمفونی را برای شما روشن کنیم. تا پایان این متن با ما همراه بمانید.
کنسرت :
به اجرای زنده موسیقی که در حضور جمعی از تماشاگران انجام میشود، کنسرت میگویند. این اجرا میتواند توسط یک فرد یا یک گروه، مثل یک ارکستر، ارائه شود. کنسرتها یکی از روشهای ارتباط حضوری و مستقیم هستند و در زمینه انتقال پیام و تبلیغات، بسیار تأثیرگذار و مورد توجه قرار میگیرند.
کنسرتها، مانند همایشها و گردهماییهای هدفمند، با قصد و برنامهریزی برگزار میشوند و یکی از اهداف اصلی آنها، ایجاد لحظات شاد و نشاطبخش برای حضار است. تأثیرگذاری این رویداد به این دلیل بالاست که مخاطبان در فضایی پرانرژی و با روحیهای خوب حاضر میشوند؛ در نتیجه پیامها به سرعت و با کیفیت بهتری دریافت و درک میشوند.
سمفونی
کلمه سمفونی به معنای همصدایی و همنوایی است. در موسیقی کلاسیک، به قطعهای که برای ارکستر نوشته میشود و از چند قسمت مستقل به نام موومان تشکیل شده، سمفونی میگویند. قسمت اول این قطعه معمولاً از ساختاری به نام سونات پیروی میکند.
سمفونی
در واقع فرم سمفونی همان ساختار چهار قسمتی یا چهار موومانه است. این فرم، معمولاً برای سازها نوشته میشود و به ندرت به صورت آوازی اجرا میگردد (مانند موومان چهارم سمفونی نهم بتهوون).
پیدایش سمفونی به قرن هجدهم میلادی در اروپا برمیگردد. آهنگسازانی مانند یوزف هایدن، ولفگانگ آمادئوس موتسارت و به ویژه لودویگ فان بتهوون نقش بسیار مهمی در شکلگیری و تکامل آن داشتند.
تفاوت کنسرت و سمفونی
۱. کنسرت و سمفونی هر یک به تنهایی دارای ویژگی های مخصوص به خود هستند. هر کنسرتی که اجرا می شود می تواند سمفونی باشد و یا به عبارتی اجرای ارکستر سمفونی نوعی کنسرت است ولی هر کنسرتی نمی تواند سمفونی یا ارکستر سمفونی به حساب بیاید.
۲.کنسرت و سمفونی هر دو به نوعی موزیک ارکسترال به حساب می آیند و هر دو از دوره کلاسیک (۱۷۵۰ به بعد) برای همگان بسیار محبوب بوده اند.
تفاوت در تعداد اجرا کنندگان
۳. در یک کنسرت معمولاً یک هنرمند محوری برنامه را اجرا میکند، در حالی که در ارکستر سمفونیک شمار نوازندگان بسیار بیشتر است.
۴. اغلب در کنسرتها، یک خواننده یا یک گروه محدود به اجرا میپردازند و تمرکز اصلی روی فرد یا گروه اصلی است که توجه تماشاگران را جلب میکند.
۵. در این اجراها، نوازندگان روی صحنه حاضر میشوند و خواننده معمولاً جلوتر از آنها قرار میگیرد. تعداد سازهای مورد استفاده نیز نسبتاً کم است.
۶. تفاوت کنسرت و سمفونی تنها به حضور خواننده محدود نمیشود؛ این دو قالب، در سبک موسیقی نیز با یکدیگر تمایزهای آشکاری دارند.
برای نمونه میزان هماهنگی گروهی در ارکستر سمفونی بسیار دقیق تر از اجرای کنسرت است.ارکستر سمفونی بر پایه اجرای تیمی شکل گرفته است. اگر در گروه نظم و هماهنگی وجود نداشته باشد، اجرا بهم می خورد.
آزادی عمل در حین اجرا
۷. در یک کنسرت، خواننده آزادی عمل زیادی دارد. او میتواند در طول اجرا، کنترل صحنه را به دست بگیرد، اجرا را متوقف کند، آهنگ را عوض کند، با تماشاگران صحبت کند و آنها را هیجانزده کند.
۸. در کنسرت، خواننده حتی میتواند بخشی از کارهای یک مجری را هم انجام دهد. اما در یک ارکستر سمفونی، نظم گروهی بسیار بالا و دقیق است و انجام چنین کارهایی به سادگی ممکن نیست.
پس یکی از اصلیترین تفاوتهای کنسرت و سمفونی، میزان این نظم گروهی است. تفاوت دیگر در نحوهٔ چیدمان و جایگیری نوازندگان و سازهای آنها روی صحنه است.
۹. در اجرای سمفونی، چیدمان سازها و جای نوازندگان باید حتماً طبق یک نظم مشخص باشد. در قسمت جلوی صحنه، سازهای زهی قرار میگیرند و رهبر ارکستر در سمت چپ میایستد. بقیهٔ نوازندگان نیز هر کدام با ساز خود، در جایگاه تعیینشدهای مینشینند. این نظم دقیق کمک میکند تا همه بتوانند دستورات و اشارههای رهبر گروه را به خوبی ببینند و اجرای هماهنگی داشته باشند.
در کنسرت چنین امری وجود ندارد و چینش خاصی بین سازها حکمفرما نیست. هر نوازنده ای بر اساس توافقی که با نوازنده های دیگر دارد، در جایگاهی قرار می گیرند و به اجرا می پردازند.
در اجرای کنسرت، به نوازندگان تکنواز این فرصت داده میشود تا آزادانه استعداد خود را به نمایش بگذارند و نشان دهند از عهده چه کارهایی برمیآیند و چه قابلیتهایی دارند. البته پیش از این، باید حتماً خواننده یا سرپرست گروه به اعضای گروه موسیقی اجازه چنین کاری را بدهد.
اما در ارکستر سمفونیک، چنین امکانی وجود ندارد.