سه کلمه که ممکن است در نگاه اول برای افراد مبتدی شبیه به هم باشند، پیانو، ارگ و کیبورد است. اما آیا میدانستید که این سه، کاربردها و ویژگیهای کاملاً متفاوتی دارند؟ در ادامه این نوشته از وبلاگ مدیر تولز، با تفاوتهای میان پیانو، ارگ و کیبورد آشنا خواهید شد.
تفاوت پیانو، ارگ و کیبرد
به زبان ساده، ارگ سازی است که با فشردن کلیدهای آن، هوا در لولههایش به جریان میافتد و این جریان هوا تولید صدا و آهنگ میکند. در مقابل، پیانو سازی است که با فشار دادن کلیدهای آن، یک چکش نرم به سیمهای ضخیم برخورد میکند و صدا ایجاد میشود.
کیبورد یک ابزار الکترونیکی است که صداها و آهنگها از قبل در حافظه آن ذخیره شدهاند. با اتصال به برق و فشردن کلیدهای آن، صداها از طریق بلندگو پخش میشوند. امروزه کیبوردهای بسیار پیشرفتهای نیز ساخته شدهاند که قادرند صدای تقریباً همه سازها را به خوبی تقلید کنند.
پیانو، ارگ و کیبورد، هر سه از سازهای صفحهکلیددار هستند، اما با هم تفاوتهای مهمی دارند.
مقاله با اصطلاح فرم سونات آشنا شوید منبع بسیار خوبی برای یادگیری بیشتر است.
**پیانو** یک ساز آکوستیک است. وقتی کلیدهای آن را فشار میدهید، چکشهای داخل ساز به سیمها برخورد میکنند و صدا تولید میشود. شدت صدا به میزان فشاری که روی کلیدها میآورید بستگی دارد. صدای آن گرم و طبیعی است.
**ارگ** معمولاً به سازهای بزرگی گفته میشود که در کلیساها دیدهاید. در ارگهای لولهای، صدا از عبور هوا از لولههای مختلف ایجاد میشود. این ساز معمولاً چند ردیف صفحهکلید دارد که با دست نواخته میشوند و یک صفحهکلید پدالی هم برای نواختن با پا وجود دارد. صدای ارگ بسیار پرحجم و مهیب است.
**کیبورد** یا سازهای الکترونیک، برخلاف دو ساز قبلی، برای تولید صدا به برق نیاز دارند. این سازها صدای خود را به صورت دیجیتال تولید یا نمونهبرداری میکنند. بزرگترین مزیت کیبوردها تنوع بسیار زیاد صداهاست. شما میتوانید با یک کیبورد، صدای پیانو، ارگ، گیتار و حتی سازهای دیگر را شبیهسازی کنید. همچنین معمولاً قابلیتهایی مانند ریتمهای از پیش تنظیم شده دارند.
توصیه میشود به مطالعه مقاله فوگ فرمی مهم و بنیادی در موسیقی باروک ادامه دهید.
به طور خلاصه:
* **پیانو:** ساز آکوستیک با صدای طبیعی و مکانیکی.
* **ارگ:** ساز بادی (معمولاً لولهای) با صدای قدرتمند و چندین صفحهکلید.
* **کیبورد:** ساز الکترونیک با صدای دیجیتال و قابلیتهای متنوع.
برای اینکه بدانید ساختار، تاریخ و کاربرد این سه ساز چقدر با هم فرق دارند، ادامه ی این مقاله را مطالعه کنید
۱- پیانو
پیانو یک ساز شناخته شده با کلید است که تاریخچهای طولانی دارد و قدمت آن به بیش از سیصد سال میرسد.
این ساز در واقع برگرفته از ساز چنگ است، با این تفاوت که در آن از چکشهای کوچکی برای ضربه زدن به سیمها استفاده میشود. این روش تولید صدا، همان ایدهای است که امروزه هم در پیانو به کار میرود؛ البته با پیشرفتهای بسیار زیاد نسبت به گذشته.
صدای پیانو از برخورد چکشها به سیمهای فلزی داخل جعبه چوبی آن پدید میآید. این چکشها با فشرده شدن کلیدهای ساز به حرکت درمیآیند.
سیمهای پیانو به صفحهای به نام «صفحه صدا» وصل شدهاند که صدای آنها را تقویت میکند. این سیمها از نظر ضخامت، طول، جنس و میزان کشش با هم تفاوت دارند و همین تفاوت باعث میشود هر کدام نت متفاوتی ایجاد کنند.
صدای تولیدشده در اثر لرزش سیمها به وجود میآید و پس از مدت کوتاهی محو میشود. به همین دلیل برای شنیدن دوباره هر نت، باید کلید مربوط به آن را دوباره فشار داد. هر کلید پیانو میتواند صدایی با ویژگیهای گوناگون تولید کند، اما رنگ اصلی صدا همواره متعلق به پیانو باقی میماند.
اطلاعات جامعتری در مورد این موضوع را در فرم پرلود در موسیقی به چه فرمی گفته می شود؟ پیدا کنید.
پیانو معمولاً هشت اکتاو دارد و گستره صدایی آن در میان سازهای رایج — به جز ارگ کلیسا — از همه بیشتر است. در شکل معمول امروزی، پیانو قادر است فرکانسهایی از حدود ۲۷ تا ۴۱۸۶ هرتز را تولید کند. در مقایسه، ساز ویولن تنها حدود پنج اکتاو و بهترین خوانندهها تنها حدود سه اکتاو توانایی اجرا دارند.
۲ – ارگ
ارگ نام خود را از واژه یونانی «ارگانون» گرفته که به معنای ابزار یا وسیله است. این ساز در دسته سازهای بادی جای میگیرد و نتهای آن با فشار دادن کلیدهایی شبیه به پیانو نواخته میشود.
ارگ یکی از کهنترین سازها در فرهنگ اروپایی به شمار میآید و از گذشتههای دور در مراسم مذهبی و کلیساها مورد استفاده قرار میگرفته است. در نوشتههای قدیمی فارسی و عربی، به این ساز ارغنون گفته میشد. ارگ گستردهترین محدوده صوتی را در مقایسه با همه سازهای دیگر دارد. صفحه کلید آن شبیه پیانو است، ولی کیفیت صدای این دو ساز کاملاً با هم تفاوت دارد.
گمان میرود تاریخچه ارگ به حدود ۲۰۰ سال پیش از میلاد بازگردد و در غرب قدمتی دیرینه دارد. این ساز معمولاً در کلیساها دیده میشود.
ارگ اغلب چندین ردیف صفحه کلید دارد که برخی با دست و برخی با پا نواخته میشوند. با فشردن این کلیدها، مسیری الکتریکی یا مکانیکی تکمیل میشود که باعث جریان یافتن هوا درون ساز میگردد. برخلاف پیانو، در ارگ ضربه فیزیکی به سیمها وارد نمیشود. همچنین ارگ میتواند یک نت را به مدت نامحدودی نگه دارد بدون آنکه نیاز به نواختن دوباره آن باشد.
صدای ارگ که با کمک لولهها یا وسایل الکترونیکی تولید میشود، میتواند بسیار متنوع باشد؛ از صدایی شبیه شیپور یا نی گرفته تا شبیه دیگر سازهای بادی.
۳ – کیبورد
در سازهایی که کلید یا شستی دارند، به مجموعه این کلیدها که با نظم خاصی کنار هم چیده شدهاند «کیبورد» میگویند. با فشار دادن هر کلید، صدایی با زیر و بم مشخص پدید میآید.
گاهی به کیبورد، واژه «اُرگ» نیز گفته میشود و برخی آن را به اشتباه پیانوی دیجیتال مینامند. البته بعضی افراد معتقدند کیبوردها بیشتر شبیه به ارگهای لولهای قدیمی هستند! در واقع، کیبورد یک ساز مدرن و امروزی با صفحه کلید است.
کیبورد یک ساز الکترونیکی و دارای کلید است که میتواند گستره وسیعی از صداهای گوناگون را ایجاد کند. این ساز با برق کار میکند و با فشرده شدن هر کلید، نتها به شکل دیجیتالی تولید میشوند. این صداها را میتوان برای مدت زمان طولانی نگه داشت.
کیبوردها معمولاً سبک و قابل حمل هستند. نیاز به کوک کردن ندارند و در اندازهها و کیفیتهای متنوعی ساخته میشوند.
با کیبورد میتوان صدای سازهای مختلفی مانند سازهای کوبهای، بادی یا حتی سازهای زهی را شبیهسازی کرد. از این ساز به طور گسترده در استودیوهای ضبط، مراسم و اجراهای زنده استفاده میشود.