بیایید بیشتر با غضروف و کارهای مهمی که در بدن ما انجام می‌دهد آشنا شویم!
غضروف یک بافت نرم و انعطاف‌پذیر، اما محکم است که در قسمت‌های مختلف بدن وجود دارد. این بافت، وظایف بسیار مهمی بر عهده دارد.
مثلاً در مفاصل شما، مثل زانو و آرنج، غضروف نقش یک بالشتک نرم را بازی می‌کند. این بالشتک مانع از ساییده شدن استخوان‌ها به هم می‌شود و باعث می‌شود حرکت کردن شما به راحتی و نرمی انجام شود.
غضروف علاوه بر مفاصل، در ساختار بینی و لاله گوش شما هم به کار رفته است. این ماده است که به این قسمت‌ها شکل می‌دهد و در عین حال انعطاف‌پذیرشان می‌کند.
پس غضروف هم از بدن محافظت می‌کند، هم حرکت را آسان می‌سازد و هم به برخی اندام‌های ما شکل می‌دهد.
همه کارهایی که انجام می‌دهید، از راه رفتن و نشستن گرفته تا چرخاندن مچ دست یا برداشتن یک وسیله، به کمک مفصل‌ها ممکن می‌شوند. مفصل‌ها محل اتصال دو یا چند استخوان به یکدیگر هستند.
حالا برای اینکه این استخوان‌های به هم متصل شده، روی هم ساییده نشوند، لایه‌ای به نام غضروف وجود دارد که روی سر استخوان‌ها را پوشانده و مفصل را در بر گرفته است. کار اصلی غضروف، کم کردن سایش بین استخوان‌ها و آسان‌تر کردن حرکت مفصل است. اگر دوست دارید بیشتر با غضروف و کارهایش آشنا شوید و از سرگذشت آن باخبر گردید، در ادامه این نوشته همراه ما باشید.
غضروف چیست؟ و ساختار آن چگونه است؟
غضروف یک بافت زنده، سفت و در عین حال انعطاف‌پذیر در بدن است. سلول‌های سازنده غضروف، کندروسیت نام دارند که از هم فاصله زیادی دارند. فضای بین این سلول‌ها را ماده‌ای پر کرده که حاوی پروتئین و قند است و به آن ماده بین سلولی می‌گویند. درون این ماده نیز رشته‌های نازکی به نام فیبریل وجود دارند. این فاصله زیاد بین سلول‌ها باعث می‌شود غضروف حالت فشرده و سخت پیدا نکند و بتواند به راحتی به حرکت بدن کمک کند.
رگ‌های خونی در بدن، مسئول رساندن اکسیژن و مواد مغذی به بافت‌ها هستند. اما غضروف فاقد رگ خونی است. به همین دلیل، مواد غذایی و اکسیژن مورد نیاز خود را مستقیماً از ماده بین سلولی اطراف سلول‌هایش دریافت می‌کند.
انواع غضروف و ویژگی‌های آن‌ها
بدن ما از بافت‌های گوناگونی ساخته شده که یکی از آن‌ها غضروف است. غضروف‌ها در قسمت‌های مختلفی از بدن قرار گرفته‌اند و هر کدام وظیفه خاصی را انجام می‌دهند. انواع غضروف در بدن عبارت است از:
غضروف شفاف یا هیالن
در غضروف شیشه‌ای، بخش میان‌سلولی به شکل یکنواخت و شفاف است. رشته‌های ریز موجود در این نوع غضروف با میکروسکوپ معمولی قابل مشاهده نیستند؛ مانند غضروف موجود در حنجره. وقتی این نوع غضروف روی سطح مفاصل را می‌پوشاند، به آن غضروف مفصلی می‌گویند؛ مثل غضروف مفصل مچ دست یا مچ پا.
غضروف رشته‌ای یا فیبروکارتیلاژ
این نوع از غضروف به خاطر مقدار کلاژن زیاد، سفت‌ترین و محکم‌ترین نوع غضروف در بدن به شمار می‌رود. رشته‌های تشکیل‌دهنده آن سفیدرنگ و کلفت‌تر هستند. دیسک‌هایی که بین مهره‌های ستون فقرات قرار دارند، از این جنس غضروف ساخته شده‌اند.
غضروف الاستیک یا ارتجاعی
این غضروف به دلیل دارا بودن مقدار بیشتری از رشته‌های کشسان، نرم و انعطاف‌پذیر است. رشته‌های تشکیل‌دهنده‌ی آن به رنگ زرد دیده می‌شوند. غضروف موجود در قسمت بیرونی گوش انسان از این گونه می‌باشد.
راه‌های محافظت از غضروف‌ها
غضروف‌ها بافت‌های مهمی در بدن هستند، اما چون رگ‌های خونی و اعصاب ندارند، به‌سختی می‌توانند خود را ترمیم کنند. همچنین با گذشت سن، نازک‌تر می‌شوند. به همین دلایل، مراقبت از غضروف‌ها بسیار ضروری است.
عواملی مانند پیچ‌خوردگی شدید، ورزش سنگین، اضافه‌وزن زیاد، استرس و برخی دلایل ارثی می‌توانند به غضروف آسیب برسانند. غضروف نه سفت مثل استخوان است و نه نرم مثل ماهیچه، اما خیلی زود آسیب می‌بیند و بهبود آن بسیار مشکل است.
با خوردن غذاهای مناسب می‌توانیم از غضروف‌ها محافظت کنیم. البته غذاها به‌طور مستقیم غضروف تولید نمی‌کنند، اما به ترمیم آن کمک کرده و از آسیب‌های بیشتر جلوگیری می‌کنند.
امگا ۳ التهاب غضروف را کم می‌کند. این ماده در میگو، ماهی تن، ساردین، آجیل و دانه‌های روغنی یافت می‌شود. ادویه‌هایی مثل زردچوبه و زنجبیل نیز ضدالتهاب هستند. مصرف لبنیات هم به کاهش التهاب کمک می‌کند و از پیشرفت آرتروز جلوگیری می‌نماید. آرتروز بیماری‌ای است که در آن غضروف دچار التهاب می‌شود.
کلاژن نوعی پروتئین است که به استحکام غضروف، تاندون و استخوان کمک می‌کند. برای افزایش کلاژن، خوردن ژله و ژلاتین مفید است.
ویتامین‌هایی مانند منیزیم، کلسیم، D، K، A و C برای ترمیم غضروف و تقویت مفاصل لازم هستند. بنابراین بهتر است سبزیجاتی مثل پیاز، فلفل، کاهو، کلم بروکلی، اسفناج و جعفری را در برنامه غذایی خود بگنجانید.
خوردن پای مرغ، آب قلم، حبوبات و گوشت قرمز را فراموش نکنید.
حتماً از مرکباتی مثل پرتقال، لیمو، نارنج و کیوی استفاده کنید. همچنین میوه‌هایی مانند آناناس، هلو، توت‌فرنگی، کیوی و تمشک را در رژیم خود قرار دهید.
به اندازه کافی آب بنوشید تا رطوبت مفاصل و غضروف‌های شما حفظ شود.
در نهایت، با یک برنامه غذایی سالم و زندگی مناسب، نه‌تنها می‌توانید آسیب غضروف‌ها را کاهش دهید، بلکه سلامت تمام بافت‌های بدن خود را بهبود ببخشید.
درباره علائم پوکی استخوان