حضرت ادریس (علیه السلام) از پیامبران بزرگ خدا هستند که در زمانهای بسیار قدیم زندگی میکردند. ایشان از نوادگان حضرت آدم (ع) و قبل از حضرت نوح (ع) بودند.
در روایات آمده است که ایشان اولین کسی بودند که با قلم خط نوشتند و به دوختن لباس پرداختند. مردم را به پرستش خدای یکتا دعوت کردند و از کارهای ناشایست و گناه بازمیداشتند.
ایشان به دانشهای زیادی مانند ستارهشناسی و حساب مسلط بودند و این دانشها را از طریق وحی الهی دریافت کرده بودند. خداوند به ایشان مقام و منزلت والایی بخشید.
در نهایت، خداوند ایشان را به آسمانها بالا برد و در جایی پاک و والا جای داد. سرنوشت ایشان مانند برخی پیامبران، مرگ معمولی نبود. حضرت ادریس (ع) نمونهای از بندهی دانا و فرمانبردار خدا بودند.
حضرت ادریس (ع) از پیامبران والامقام و از نوادگان حضرت آدم (ع) است. قرآن کریم او را به عنوان پیامبری درستکار، امین و نیکوکار میشناسد و نام او در سورههای مریم و انبیاء ذکر شده است. ایشان نخستین کسی بودند که مردم را به فراگیری دانش، برقراری عدل، یکتاپرستی و رفتار شایسته فراخواندند و با کوششهای بیوقفهی خود، بنیانهای تمدن بشری را محکم کردند. آشنایی با زندگی و معجزات حضرت ادریس (ع) برای فهمیدن مسیر تاریخی پیامآوران الهی بسیار مهم و ارزشمند است.
زادگاه و نام حضرت ادریس (ع)
درباره زادگاه حضرت ادریس نظرات متفاوتی وجود دارد. بعضی از نوشتهها میگویند او در شهر منف در مصر قدیم متولد شده، و عدهای دیگر هم اعتقاد دارند که تولد او در شهر بابل، که در کشور عراق امروزی قرار دارد، اتفاق افتاده است.
او دوران بچگی و جوانی خود را میان مردم بابل سپری کرد و علوم و دانش را نزد حضرت شیث بن آدم (ع) که از نیاکان او بود، فرا گرفت.
در کتابهای مختلف، نامها و لقبهای گوناگونی برای حضرت ادریس ثبت شده است. در تورات از او با نام «اخنوخ» یا «خنوخ» یاد شده و در برخی عقاید، او را «اوزیریس» مینامند. لقب «ادریس» از واژه «درس» گرفته شده و به خاطر آموزش بسیار و یاد دادن علوم الهی به او داده شده است. همچنین به دلیل هوش و دانایی زیادش، او را با لقبهایی مانند هرمسالهرامسه، مثلثالنعمه و المثلث نیز میشناسند.
رسالت و مأموریت حضرت ادریس
حضرت ادریس، سومین پیامبر بعد از حضرت آدم و حضرت شیث علیهماالسلام بود. او فرستاده شد تا قوم قابیل را که به پرستش بتها و ستمگری روی آورده بودند، به سوی خدا و ایمان هدایت کند.
پیام ایشان بر پایهی عدالت، راستگویی، کمک به فقرا، دوری از ظلم و بخشش به نیازمندان قرار داشت. ادریس مردم را دعوت میکرد تا از راه و روش حضرت آدم و شیث پیروی کنند و آنان را به نماز، روزه و نیکی با همنوعانشان توصیه میکرد. او همیشه باور داشت که ایمان به خداوند، سبب رستگاری و موفقیت در زندگی این جهان و جهان دیگر است.
دانش، زبان و خصوصیات حضرت ادریس (ع)
بر اساس روایتی از ابنعباس، حضرت ادریس (ع) یکی از پنج پیامبری بود که به زبان یونانی صحبت میکرد. در دوران زندگی او، مردم به بیش از هفتاد زبان گوناگون سخن میگفتند و خداوند همه این زبانها را به او یاد داد تا بتواند همه آنان را راهنمایی کند.
او فردی بسیار دانا، دقیق و اهل فکر بود و دانشهای زیادی را به انسانها آموزش داد. از مهمترین کارها و ویژگیهای او میتوان این موارد را نام برد:
• او نخستین کسی بود که روش نوشتن با قلم را یاد گرفت و به دیگران نیز یاد داد.
• در دانش ستارهشناسی، ریاضی و اندازهگیری زمان مهارت زیادی داشت.
• اولین کسی بود که هنر دوختن لباس را ابداع کرد و به جای پوشش با برگ درختان، از لباسهای پارچهای استفاده کرد.
• هنگام دوختن لباس، همیشه به یاد خدا بود و این کار را نوعی عبادت میدانست.
• مردم را به زندگی ساده، دوری از علاقه شدید به دنیا و انجام کارهای نیک تشویق میکرد.
به خاطر همین ویژگیهای برجسته، به او لقب «ادریس» داده شد که به معنای “بسیار درسخوانده و آموزگار” است.
توصیه میکنیم حتماً مقاله تحقیق در مورد سوره طاها به زبان ساده را مطالعه کنید.
فرزندان حضرت ادریس (ع)
در کتابهای اسلامی به نام چند تن از فرزندان او اشاره شده است؛ مانند متوشلح، ناخورا و حرقاسیل. بر اساس این منابع، نسل حضرت نوح (ع) از طریق متوشلح به حضرت ادریس متصل میشود. به همین علت، حضرت ادریس را نیز از نیاکان پیامبرانی میدانند که پس از او آمدند.
فعالیتهای اجتماعی و علمی
وقتی مردم شهر بابل از دستورهای خدا سرکشی کردند، حضرت ادریس به همراه عدهای از یارانش آنجا را ترک کرد و به سرزمین مصر و نزدیکی رود نیل رفت. او در آنجا علاوه بر آموزش دین خداوند، به مردم چیزهایی مانند طراحی نقشه، ساخت شهر، شیوه اداره جامعه و روشهای برقراری عدالت را یاد داد.
میتوان گفت حضرت ادریس یکی از اولین کسانی است که پایههای تمدن و قوانین اجتماعی را در تاریخ انسانها بنا نهاد. همچنین در روایتها آمده که او نخستین فردی بود که در جنگ با دشمنان دین از اسلحه استفاده کرد و توانست یکی از نوادگان قابیل را اسیر کند.
معجزات حضرت ادریس (ع)
حضرت ادریس در زمینههای مختلف دانش و مهارت، خدمات بزرگی به بشریت ارائه کرد:
او نخستین کسی بود که توانست نوشتن با قلم را یاد بگیرد و این هنر ارزشمند را به دیگران نیز آموزش دهد.
همچنین، با الهام از سوی خداوند، روش دوختن لباس را ابداع کرد و مردم را با پوشش مناسب آشنا ساخت.
در زمینه ستارهشناسی و ریاضی نیز تبحر داشت. او حرکت ستارگان و نظم موجود در آسمان را درک میکرد و از این دانش برای محاسبه زمان و تنظیم تقویم استفاده مینمود.
برای اطلاعات بیشتر، به مقاله تحقیق در مورد هفت خان رستم به صورت مختصر مراجعه کنید.
بر اساس روایات، ایشان با فرشتگان الهی گفتوگو داشت و اسرار و رموز جهان آفرینش را از آنان فرا میگرفت.
اما بزرگترین معجزه او، عروج به آسمان بود. همانطور که در آیه ۵۷ سوره مریم آمده است:
«وَرَفَعْنَاهُ مَكَانًا عَلِيًّا»
یعنی: “و ما او را به جایگاهی بلند بالا بردیم.”
در تفسیر این آیه گفته شده که خداوند او را به آسمان چهارم یا پنجم برد و در آنجا به زندگی ادامه داد.
قبر و محل دفن حضرت ادریس (ع)
در مورد محل دفن حضرت ادریس (ع) نظرات مختلفی مطرح است. بیشتر کارشناسان قرآن باور دارند که ایشان زنده به آسمان رفتند و هماکنون در میان فرشتگان ساکن هستند؛ به همین دلیل، آرامگاهی در روی زمین برایشان وجود ندارد. با این حال، برخی از تاریخنگاران و مفسران حدس میزنند که قبر ایشان ممکن است در مصر یا در منطقهی بابل واقع شده باشد.
در نوشتههای کهن آمده که در شهر حلّه عراق یا نزدیک مسجد سهله در کوفه، مکانی به نام «مقام ادریس نبی» وجود دارد که مردم آن را محل عبادت یا زندگی آن پیامبر میدانند. اما بر پایه بیشتر روایتهای معتبر اسلامی، حضرت ادریس پس از عروج، در آسمان چهارم مستقر شده و زندگی روحانی خود را در آنجا ادامه میدهد.
در صورت علاقهمندی، مطلب تحقیق در مورد درخت سپیدار را از دست ندهید.
سرانجام حضرت ادریس (ع)
بر اساس روایتها، حضرت ادریس سیصد سال زندگی کرد. او همیشه به عبادت و سپاسگزاری از خدا مشغول بود تا اینکه فرشتهای به دستور خداوند، او را به آسمانها برد. در آسمان چهارم، فرشتهٔ مرگ، جان او را گرفت و خداوند او را در همان جایگاه بلند ماندگار کرد.
پیامبر اسلام (ص) نیز در شب معراج، در آسمان چهارم با حضرت ادریس ملاقات کرد و به او سلام داد. جبرئیل به پیامبر گفت:
«این است حضرت ادریس که خداوند او را به مقام والایی رسانده است.»
حضرت ادریس (ع) نشاندهندهٔ دانش، ایمان و کوشش در راه خداست. او با گسترش علم، برقراری عدالت و زندگی پاک، مسیر زندگی انسانها را دگرگون کرد و پایههای تمدن بشری را استوار ساخت. زندگی او ما را به ارزشهایی مانند کار و تلاش، عبادت، شکرگزاری و دانشآموزی فرامیخواند. او پیامبری بود که دانش و ایمان را با هم پیوند داد و خداوند به پاس ایمان و راستیاش، او را به جایگاهی بلند در آسمانها برد تا برای همیشه الگویی برای جویندگان دانش و حقیقت باشد.