در اینجا می‌خواهیم به طور خلاصه دربارهٔ تصمیم‌گیری صحبت کنیم.
تصمیم‌گیری یعنی انتخاب یک راه از میان چندین راه ممکن. این اتفاق در زندگی روزمره ما زیاد می‌افتد، از انتخاب لباس برای پوشیدن تا انتخاب‌های مهم‌تر.
یک تصمیم خوب معمولاً نتیجهٔ یک فرآیند منطقی است. این فرآیند می‌تواند شامل این مراحل باشد:
* مشخص کردن دقیق مسئله
* پیدا کردن راه‌حل‌های مختلف
* سنجیدن خوبی‌ها و بدی‌های هر راه‌حل
* انتخاب بهترین گزینه
* عمل کردن به آن انتخاب
* و در نهایت، بررسی نتیجهٔ تصمیم
یادتان باشد که هیچ تصمیمی کامل نیست و همیشه کمی ریسک دارد. مهم این است که با فکر و آگاهی تصمیم بگیریم و از انتخاب‌های خود درس بگیریم.
در این نوشته، با مفهوم تصمیم‌گیری، مدل‌های مختلف آن و نمونه‌های ساده و کاربردی آشنا خواهید شد. در ادامه، با ما همراه باشید.
تعریف تصمیم گیری
تصمیم گیری یعنی انتخاب یک راه از بین چندین راه مختلف. در این فرآیند، ما گزینه‌های پیش رو را بررسی می‌کنیم و عوامل گوناگون را در نظر می‌گیریم تا در نهایت بتوانیم بهترین گزینه را انتخاب کنیم. این کار یکی از اصلی‌ترین فعالیت‌های ذهنی ما انسان‌هاست که هر روز برای حل مشکلات، برنامه‌ریزی و مدیریت موقعیت‌های مختلف زندگی از آن استفاده می‌کنیم.
انواع تصمیم گیری
تصمیم‌گیری شکل‌های گوناگونی دارد که در ادامه به برخی از آن‌ها می‌پردازیم:
۱. **فردی**: این نوع تصمیم‌گیری را یک نفر به تنهایی می‌گیرد.
۲. **منطقی**: در این روش، همه اطلاعات لازم جمع‌آوری شده و گزینه‌ها به شکلی عاقلانه و مبتنی بر دلیل بررسی می‌شوند.
۳. **شهودی**: این تصمیم‌گیری بیشتر بر پایه حس درونی و تجربه‌های گذشته است تا تحلیل دقیق و مرحله‌به‌مرحله.
۴. **تصمیم در شرایط بحرانی**: وقتی اوضاع اضطراری و پراسترس است، زمان کم است و معمولاً اطلاعات کامل در دسترس نیست، این نوع تصمیم گرفته می‌شود.
۵. **مشارکتی**: در این حالت، چند نفر با همفکری یکدیگر تصمیم نهایی را می‌گیرند.
۶. **تصمیم‌گیری سیاستی**: این نوع تصمیم‌ها معمولاً توسط دولت‌ها یا سازمان‌های بزرگ برای تعیین قوانین، مقررات یا خط‌مشی‌ها گرفته می‌شود.
۷. **عملیاتی**: مربوط به انتخاب‌های روزمره در کارهای جاری یک شرکت یا سازمان است.
۸. **اخلاقی**: در این تصمیم‌ها، ارزش‌های اخلاقی و بایدونبایدهای совести نقش بسیار مهمی دارند.
۹. **شخصی**: این تصمیمات به زندگی خصوصی و فردی افراد مربوط می‌شوند.
و انواع دیگری نیز وجود دارد.
چند مثال ساده برای تصمیم‌گیری
انتخاب صبحانه: شما بسته به حال و هوای آن روز و وقتی که دارید، بین غلات صبحانه یا نان سنگک یکی را برای صبحانه انتخاب می‌کنید.
انتخاب لباس: موقع پوشیدن لباس، با توجه به وضع هوا، برنامه‌هایی که دارید و سلیقه شخصی‌تان تصمیم می‌گیرید چه لباسی بپوشید.
انتخاب فیلم: بر اساس حال و حوصله‌تان، علاقه به ژانرهای مختلف و پیشنهادهای دوستان، فیلمی برای تماشا انتخاب می‌کنید.
گزینه‌های ناهار: با توجه به ذائقه‌تان و اهدافی که برای تغذیه سالم دارید، بین سالاد یا ساندویچ برای ناهار یکی را برمی‌گزینید.
حمل و نقل: شما تصمیم می‌گیرید که پیاده بروید، با ماشین شخصی بروید یا از اتوبوس و مترو استفاده کنید. این انتخاب به فاصله مقصد، راحتی خودتان و زمانی که در اختیار دارید بستگی دارد.
خرید اینترنتی: وقتی قصد خرید از اینترنت را دارید، با مقایسه‌ی قیمت‌ها، مطالعه نظرات دیگران و بررسی ویژگی‌های کالا، تصمیم نهایی را می‌گیرید.
برنامه‌ریزی برای دورهمی‌ها: شما تصمیم می‌گیرید که با دوستان بیرون بروید، در خانه بمانید یا برنامه دیگری ترتیب دهید؛ این انتخاب به میزان انرژی و تمایلتان بستگی دارد.
انتخاب شغل: ممکن است درباره مسیر شغلی‌تان تصمیم بگیرید و بر اساس آرزوها و علاقه‌های بلندمدت‌تان، شغل مناسبی را انتخاب کنید.
مدیریت پول: وقتی می‌خواهید امور مالی‌تان را سروسامان دهید، تصمیم می‌گیرید چطور پول‌تان را بین هزینه‌های زندگی و پس‌انداز تقسیم کنید.
برنامه‌ریزی سفر: شما مقصد سفرتان را با توجه به بودجه‌ای که دارید، مسافت و زمانی که می‌توانید اختصاص دهید، انتخاب می‌کنید.
این موارد نمونه‌هایی از تصمیم‌های روزمره هستند؛ از انتخاب‌های کوچک و ساده گرفته تا تصمیم‌های بزرگ و مهم که روی بخش‌های مختلف زندگی اثر می‌گذارند.