**راههای ساده برای حفظ سلامت گوش و شناخت مشکلات رایج آن**
گوشهای ما نقش بسیار مهمی در زندگی روزمره دارند. پس باید از آنها به خوبی مراقبت کنیم. در اینجا چند روش آسان برای حفظ سلامت گوش را با هم مرور میکنیم:
**نکات مهم برای مراقبت از گوش:**
* گوشهایتان را تمیز نگه دارید، اما هرگز از گوش پاککن داخل مجرای گوش استفاده نکنید. برای پاک کردن قسمت بیرونی میتوانید از یک پارچه نرم و مرطوب کمک بگیرید.
* از گوشهای خود در برابر سر و صدای بلند محافظت کنید. اگر در محیط پرسروصدا کار یا زندگی میکنید، از محافظهای گوش (گوشی) استفاده کنید.
* هنگام شنا کردن از گوشی مخصوص یا قطرههای تجویز شده توسط پزشک استفاده کنید تا از ورود آب و عفونت جلوگیری شود.
* گوشهای خود را خشک نگه دارید. بعد از دوش گرفتن یا شنا، با یک حوله نرم گوشهایتان را به آرامی خشک کنید.
* از قرار دادن هر گونه شیء خارجی مانند سنجاق، کلید یا گوش پاککن در گوش خودداری کنید.
* حجم صدای هدفون یا هندزفری را کم نگه دارید و برای استراحت به گوشهای خود زمان بدهید.
* در صورت احساس هر گونه مشکل در گوش، خوددرمانی نکنید و به پزشک متخصص مراجعه کنید.
**برخی از مشکلات و بیماریهای رایج گوش:**
* **عفونت گوش:** این مشکل در کودکان شایعتر است و معمولاً با درد گوش، تب و کاهش شنوایی همراه است.
* **جرم گوش:** وجود جرم در گوش طبیعی است، اما اگر زیاد شود میتواند باعث گرفتگی گوش و کاهش شنوایی موقت شود.
* **کاهش شنوایی:** این مشکل میتواند به دلیل افزایش سن، قرارگیری در معرض سر و صدای بلند، عفونت یا عوامل دیگر ایجاد شود.
* **وزوز گوش:** زمانی است که شما صداهایی مانند زنگ یا وزوز را در گوش خود میشنوید که منبع خارجی ندارند.
* **پارگی پرده گوش:** ممکن است بر اثر عفونت شدید، ضربه یا صدای بسیار بلند ایجاد شود و باعث درد و کاهش شنوایی گردد.
مراجعه منظم به پزشک برای معاینه گوش، به شما کمک میکند تا از سلامت این عضو مهم بدن مطمئن شوید.

گوشهای ما هم مانند بقیه قسمتهای بدن نیاز به مراقبت دارند. اگر به خوبی از آنها مراقبت نکنیم، ممکن است در آینده دچار مشکلات ناخوشایندی شویم. در این مطلب با راههای ساده و کاربردی برای حفظ سلامت گوش آشنا میشوید. با ما همراه باشید.
ساختار گوش
گوش انسان از سه بخش اصلی تشکیل شده است:
**۱. گوش بیرونی**
این قسمت شامل دو بخش است: لاله گوش و مجرای گوش.
لاله گوش، امواج صوتی را جمعآوری کرده و به داخل مجرای گوش هدایت میکند. همچنین به ما کمک میکند جهت صدا را تشخیص دهیم.
مجرای گوش یک لوله تقریباً ۲ تا ۳ سانتیمتری است که صدا را از لاله گوش به پرده گوش میرساند. پرده گوش در انتهای این مجرا قرار گرفته است.
**۲. گوش میانی**
گوش میانی یک فضای کوچک و استخوانی است. این فضا از یک طرف توسط پرده گوش از گوش بیرونی جدا میشود و از طرف دیگر توسط دو دریچه (بیضی و گرد) از گوش داخلی.
کار اصلی گوش میانی، انتقال صدا است. یک ویژگی مهم آن این است که از گوش داخلی در برابر صداهای بسیار بلند محافظت میکند. اما اگر صدا از یک حدی قویتر باشد، این سیستم محافظتی کارایی خود را از دست داده و به گوش داخلی آسیب میرسد.
**۳. گوش داخلی**
به گوش داخلی به خاطر شکل پیچیدهاش “لابیرنت” میگویند. وظیفه این بخش در فرآیند شنوایی این است که ارتعاشات صوتی را به سلولهای حساس شنوایی برساند. این سلولها در نهایت صدا را به پیامهای عصبی تبدیل میکنند تا مغز بتواند آن را درک کند.
راه های حفظ سلامت گوش
♦ دست از گوش پاک کن ها بردارید
خیلی از افراد برای تمیز کردن جرم داخل گوششان از گوش پاکن کمک میگیرند، اما این کار اصلاً درست نیست. دلیلش این است که وجود مقداری جرم در گوش نه تنها طبیعی است، بلکه برای محافظت از گوش در برابر گرد و خاک و حشرات لازم هم هست. پس نباید این جرم را به طور کامل از بین برد.
علاوه بر این، استفاده از گوش پاکن ممکن است به پرده گوش آسیب برساند. بنابراین، اگر احساس میکنید جرم گوشهایتان بیش از اندازه زیاد شده، بهتر است به جای گوش پاکن، از یک دستمال یا حوله نمدار برای تمیز کردن قسمت بیرونی مجرای گوش استفاده کنید.
♦ در آب آلوده و کثیف شنا و آب تنی نکنید
عوامل مختلفی مانند گرمای هوا و آلودگی آب میتوانند باعث افزایش باکتریها شوند. شنا در چنین آبهایی خطر ابتلا به عفونت گوش را بیشتر میکند که یک بیماری دردناک است و درمان آن معمولاً نیاز به استفاده از قطرههای آنتیبیوتیک و گاهی کورتون دارد.
علاوه بر عفونت گوش، مشکل دیگری به نام اگزوستوریس (رشد غیرطبیعی اما بیخطر استخوان در گوش) نیز وجود دارد که بیشتر در میان شناگران آبهای سرد دیده میشود. در واقع، سرمای آب و حرکت شدید آن به پوست داخل مجرای گوش آسیب میزند و باعث ایجاد این مشکل میشود.
گوش تنها بخشی از بدن است که در آن پوست مستقیماً با استخوان در تماس است. بهتر است بعد از هر بار حمام یا شنا، گوشهایتان را به آرامی با یک حوله نرم خشک کنید. نیازی نیست از دستمال یا گوشپاک کن برای داخل گوش استفاده کنید.
اگر سر خود را به یک سمت خم کنید، آبی که در گوش جمع شده خارج میشود. برای جلوگیری از عفونت گوش، میتوانید از گوشگیرهای مخصوص شنا استفاده کنید. همچنین تا حد امکان از شیرجه زدن در آب خودداری کنید، زیرا فشار ناگهانی آب در اثر شیرجه میتواند برای گوش مضر باشد.
برای مراقبت از گوش چه کارهایی باید انجام دهیم
♦ گوش های خود را خشک نگهدارید
رطوبت بالا باعث میشود باکتریها رشد کنند و به داخل گوش نفوذ کنند. به همین دلیل، افرادی مانند شناگران معمولاً بیشتر از دیگران در معرض عفونت گوش قرار دارند. برای محافظت از گوشهایتان، بعد از شنا یا حمام کردن، با یک حوله خشک و تمیز رطوبت داخل گوش را پاک کنید و با تکان دادن سر به طرفین، آب جمعشده در آن را خارج کنید.
♦ به گوش خود استراحت بدهید
اگر در جاهای شلوغ و پرسروصدا مثل باشگاه یا کنسرت هستید و مدت زیادی آنجا میمانید، بهتر است هر از گاهی حداقل پنج دقیقه به فضای آرامتری بروید و به گوشهایتان استراحت بدهید. پژوهشها نشان میدهد بعد از هر بار قرار گرفتن در معرض صدای بلند، به طور متوسط حدود ۱۶ ساعت زمان لازم است تا گوشها بتوانند خود را به طور کامل بازیابی کنند. اگر در محیط پرسروصدا زندگی یا کار میکنید، حتماً به طور منظم آزمایش سنجش شنوایی انجام دهید.
♦ صدای موسیقی را کم کنید
اگر از هدفون استفاده میکنید، بهتر است از قانون 60/60 پیروی کنید تا به گوشهایتان آسیب نرسد. این قانون میگوید: حجم صدا را روی 60 درصد تنظیم کنید و روزی بیشتر از 60 دقیقه از هدفون استفاده نکنید.
همچنین، هدفونهایی که داخل گوش قرار میگیرند، میتوانند برای شنوایی مضر باشند. پس سعی کنید از نوعی استفاده کنید که روی گوش قرار میگیرد و داخل آن نمیرود.
← علاوه بر اینها، کارهای دیگری مثل فریاد زدن در گوش، مصرف بعضی داروهای مضر برای گوش، رانندگی با شیشهٔ پایین و حتی بوسیدن گوش هم ممکن است به شنوایی شما آسیب بزنند.
نکات بهداشتی جهت مراقبت از گوش
۱. برای تمیز کردن گوش، از وسایلی مانند کلید، چوب کبریت یا گوشپاککن استفاده نکنید. این کار میتواند باعث عفونت در گوش خارجی شود.
۲. جرم گوش به طور طبیعی چرب و اسیدی است. چربی آن از خشکی و ترک پوست گوش جلوگیری میکند و پرده گوش را نرم نگه میدارد. خاصیت اسیدی آن نیز از رشد قارچ و باکتری در گوش پیشگیری میکند. بنابراین، پاک کردن جرم گوش حتی با گوشپاککن کار درستی نیست.
۳. در محیطهای پرسر و صدا قرار نگیرید، چون این موضوع روی شنوایی شما تأثیر منفی میگذارد و ممکن است مشکلات دیگری نیز برای بدن ایجاد کند. اگر در چنین محیطی کار میکنید، حتماً از محافظ گوش یا گوشیهای مخصوص استفاده کنید.
۴. اگر گوشتان درد میکند یا دچار عفونت شده، آن را جدی بگیرید و هرچه سریعتر به پزشک متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کنید.
۵. اگر گوشتان میخارد، آن را نخارانید و برای بررسی مشکل به پزشک مراجعه کنید.
۶. هنگام دوش گرفتن، مواظب باشید آب یا شامپو داخل گوشتان نرود. همچنین از شنا در آبهای آلوده خودداری کنید.
۷. بعد از حمام کردن، برای خشک کردن گوش از گوشپاککن استفاده نکنید. به جای آن، میتوانید با سشوار از فاصله نیممتری و با باد ملایم و گرم، به مدت دو دقیقه گوشهایتان را خشک کنید.
۸. اگر نوزاد تا هشتماهگی به صدا واکنش نشان ندهد یا تا دو سالگی حرف زدن را شروع نکند، ممکن است مشکل شنوایی داشته باشد. همچنین اگر نوزاد بیقرار است، گوشش را میخاراند، تب دارد و زیاد گریه میکند، احتمال دارد گوشش درد کند. در این صورت باید با پزشک مشورت کنید.
۹. گوشهایتان را در برابر آفتاب شدید و سرمای زیاد محافظت کنید تا دچار آفتابسوختگی یا سرمازدگی نشوند.
۱۰. اگر چیزی داخل گوشتان رفت، اول سعی کنید با خم کردن سر به سمت پایین و تکان دادن آرام گوش، آن را خارج کنید. اگر موفق نشدید، خودتان کاری نکنید و برای خارج کردن آن به پزشک مراجعه کنید تا به پرده گوش آسیب نرسد.
۱۱. برای کاهش درد گوش، هرگز از دود سیگار یا مواد مخدر استفاده نکنید.
علائم هشداردهنده بیماریهای گوش
**۱. نشانههای عفونت گوش بیرونی**
اگر گوش بیرونی عفونت کند، معمولاً این علائم را دارد:
* گوش درد
* ورم و التهاب کانال گوش
* تب خفیف
* خارج شدن ترشحات چرکی سفید رنگ که بو ندارند
* احساس گرفتگی و کیپ شدن گوش
**۲. چه زمانی ممکن است شنوایی کم شده باشد؟**
اگر هر یک از این موارد را در خود یا دیگری مشاهده کردید، احتمال دارد شنوایی کاهش یافته باشد و باید به پزشک مراجعه کنید:
* وقتی فرد صداها را به خوبی متوجه نمیشود و مدام از دیگران میخواهد حرفشان را تکرار کنند.
* وقتی فرد در یک گفتوگو، به جای گوش دادن، با نگاه کردن به حرکت لبهای طرف مقابل، متوجه صحبتهای او میشود.
* وقتی فرد برای شنیدن، سرش را به سمت منبع صدا جلو میآورد تا صدا مستقیماً به گوشش برسد.
* وقتی فرد در محیطهای نسبتاً شلوغ و پرسروصدا (مثل یک رستوران در وقت ناهار یا سالن سینما قبل از شروع فیلم) برخی از کلمات را نمیشنود یا پس از شنیدن صداها دچار گوشدرد، سردرد یا سرگیجه میشود.
برخی از بیماریهای گوش
موم گوش توسط غدههای ویژهای در بخش غضروفی مجرای گوش تولید میشود. کار آن نرم نگه داشتن پوست گوش و گیر انداختن ذرات گرد و غبار و آلودگی است. مشکلات مربوط به موم گوش شامل این موارد میشود:
– موم گوش زیاد: وقتی موم به مقدار زیادی در مجرای باریک و کج گوش جمع شود، ممکن است باعث بسته شدن مجرا شود.
– موم گوش کم: اگر موم گوش به اندازه کافی نباشد، مجرای گوش خشک و دچار خارش میشود، ممکن است پوست آن ترک بخورد یا زخم شود. این مشکل معمولاً با استفاده از پمادهای مخصوص گوش برطرف میگردد.
اوتیت خارجی
التهاب و عفونت لاله گوش و کانال شنوایی را اوتیت خارجی مینامند. این مشکل معمولاً در فصل تابستان بیشتر دیده میشود و در بسیاری از موارد یک عفونت اولیه است.
نوع دیگری از این بیماری به نام اوتیت خارجی بدخیم وجود دارد که بسیار خطرناک و پیشرونده است و بافت استخوانی را درگیر میکند. این نوع عفونت میزان مرگومیر بالایی دارد و بیشتر در افراد مسن مبتلا به دیابت مشاهده میشود. نشانههای آن شامل درد مداوم و رو به افزایش و نیز ترشح از کانال گوش است.
عفونتهای قارچی مجرای گوش
این بیماری بیشتر در آبوهوای گرم شایع است. یکی از اصلیترین نشانههای آن، احساس خارش بسیار آزاردهنده است.
قارچ آسپیرژیلوس باعث تشکیل تودهای به رنگ سیاه یا خاکستری در داخل مجرا میشود.
برای درمان آن معمولاً از قطره یا پمادهای ضد قارچ استفاده میگردد.
پولیپهای گوش
پولیپ نشاندهنده یک عفونت طولانیمدت در بدن است. این زائدهها معمولاً در قسمتهای داخلی مجرای گوش به وجود میآیند، سطح آنها از چرک پوشیده شده و به راحتی خونریزی میکنند. از نشانههای این مشکل میتوان به ترشحات بدبوی چرکی، کمشنوایی و خون آمدن از گوش اشاره کرد. به هیچ وجه نباید پولیپ را دستکاری یا کند، چون این کار ممکن است به عصب صورت یا استخوانهای ظریف داخل گوش آسیب برساند.
عفونتهای پرده صماخ
معمولاً مشکلات و ناراحتیهای مربوط به گوش میانی، نشانههای خود را با دگرگونیهایی در جایگاه، رنگ و وضعیت ظاهری پرده گوش نشان میدهند.
اوتیت میانی حاد
عفونت گوش یکی از دلایل مهم کمشنوایی در کودکان به شمار میرود. این مشکل معمولاً در نتیجهٔ حساسیتها یا عفونتهای مختلف به وجود میآید.
بیشتر بخوانید: نقش لاله گوش در شنیدن صدا
راههای مراقبت از گوش – مدیر تولز