بلا بارتوک که نام کامل او بلا ویکتور یانوش بارتوک است، از برجستهترین آهنگسازان مجارستان به شمار میرود. او از کودکی قدم به دنیای موسیقی گذاشت و تأثیر عمیقی بر موسیقی کشورش بر جای نهاد. در ادامه این مطلب، با زندگی و آثار این هنرمند بزرگ بیشتر آشنا خواهید شد.
بیوگرافی بلا ویکتور یانوش بارتوک
بلا ویکتور یانوش بارتوک (به مجاری: Béla Bartók) در روز ۲۵ مارس سال ۱۸۸۱ در یک شهر کوچک در پادشاهی مجارستان متولد شد. این شهر امروزه با نام سننیکولائو مره شناخته میشود و در خاک کشور رومانی قرار دارد. او آهنگساز، پژوهشگر موسیقی و نوازنده چیرهدست پیانو از مجارستان بود. بارتوک یکی از پیشروان موسیقی مدرن در جهان به شمار میرود و به دلیل علاقه و تلاشش در گردآوری ترانههای محلی مناطق شرق اروپا، از پایهگذاران رشته مطالعات موسیقی فولکلور نیز محسوب میشود. نام او همراه با فرانتس لیست، به عنوان بزرگترین و مشهورترین آهنگسازان مجارستان در تاریخ ثبت شده است.
زندگینامه :
بلا بارتوک وقتی پنج سال داشت، پدرش فوت کرد. پس از آن، به همراه مادر و خواهرش در شهرهایی مثل پرسبورگ و براتیسلاوا ساکن شدند. آموزش پیانو را نیز از همان سن، نزد مادرش پائولا شروع کرد. به دلیل بیماری اگزما، بیشتر در خانه میماند و زمان خود را در تنهایی و با شنیدن صدای پیانوی مادر سپری میکرد.
او از همان سالهای اولیه، استعدادش در موسیقی را نشان داد. بر اساس نوشتههای معتبر که از گفتههای خود بارتوک نقل شده، او حتی در سنین خردسالی میتوانست تفاوت ریتمهای مختلف پیانو را در قطعات رقص تشخیص دهد.
آغاز آهنگسازی در ۱۱ سالگی
مادر بارتوک نواختن پیانو را از همان سالهای کودکی به او آموخت. بلا بارتوک از سن یازده سالگی ساختن آهنگ را نیز آغاز کرد و در طول دو سال، یک قطعه کوتاه به نام «The Course of the Danube» را خلق نمود.
در صورت علاقهمندی، مطلب معرفی ۵ تا از بهترین مدارس موسیقی دنیا! را از دست ندهید.
او نوازندگی پیانو را نزد ایستوان تومان (István Thomán) که خود شاگرد فرانز لیست بود، و آهنگسازی را زیر نظر جانوس کسلر (János Koessler) در آکادمی موسیقی رویال بوداپست فرا گرفت.
بارتوک بسیار تحت تأثیر زولتان کودالی (Zoltán Kodály) قرار گرفت که بعدها به یکی از نزدیکترین دوستانش تبدیل شد. آن دو در پژوهش و جمعآوری موسیقی فولکلور مجارستان با یکدیگر همکاری نزدیکی داشتند.
سبک موسیقی بارتوک تازه و اصیل است و از نغمهها و ضربآهنگهای موسیقی مجار و دیگر گونههای موسیقی سنتی الهام گرفته است. او نخستین اثر ارکسترال خود را با نام «کاسات» (Kossuth) ساخت که ملودیای احساسبرانگیز و به پاسداشت لاجوس کاستات، یکی از قهرمانان مجار در سال ۱۸۴۸، خلق شده بود.
او حتی در همان سالهای آغازین زندگیاش توانسته بود حدود چهل قطعه موسیقی را با پیانو به زیبایی اجرا کند. از میان آثار مشهور او میتوان به اپرای «کاخ ریشآبی»، قطعه «ساز ضربی و چلستا»، «کانتاتا پروفانا» و مجموعهای ۱۵۳ قطعهای برای پیانو اشاره کرد که با عنوان «دنیای ذرات» شناخته میشود.
برای یادگیری پیشرفته، به معرفی ساز گیتار الکتریک | ساختار+انواع+تاریخچه مراجعه کنید.
دو رمند مهم د رموسیقی بارتوک
بارتوک در کارهای موسیقایی خود دو روش مهم را دنبال کرد که تأثیر زیادی بر آهنگسازان سدههای بیستم و بیستویکم گذاشت. نخست، به کارگیری روشهای تازه برای ساختن هارمونیهای تنال و دوم، استفاده از نغمههای بومی در آثارش بود. بارتوک با الهام از موسیقی فولکلور، به ویژه موسیقی مجارستانی، قالبهای تنال نوینی را پدید آورد.
در سال ۱۹۰۷، بلا بارتوک به تدریس پیانو در آکادمی رویال مشغول شد. این موقعیت به او فرصت داد تا به عنوان پیانیست، سفرهای هنری گوناگونی در اروپا انجام دهد و در مجارستان نیز به فعالیت بپردازد. از میان شاگردان او افرادی مانند فریتز ریاینر، جورج سلتی، گئورگی ساندور، ارنو بالوق و لیل کراس موفق به دریافت جایزه نوبل شدند.
مهاجرت به آمریکا
پس از آن، بارتوک به آمریکا نقل مکان کرد و در آنجا به شاگردانی همچون جک بیسون و ویولت آرچر درس موسیقی داد. در سال ۱۹۰۸، او به همراه کودالی به مناطق روستایی مجارستان سفر کرد تا دربارهی نغمههای قدیمی و سنتی مردم ماگیار پژوهش کنند. اشتیاق فراوان و پایانناپذیر آنان به موسیقی فولکلور، با دلبستگی به فرهنگ ویژهی آن نواحی درآمیخته بود. دستاوردهای آنان در این زمینه بسیار چشمگیر و ارزشمند بود.
موسیقی ماگیار در گذشته اغلب به عنوان موسیقی کولیها شناخته میشد. آن دو دریافتند که این ملودیهای سنتی بر اساس گامهای پنجنتی (پنتاتونیک) ساخته شدهاند که همانند موسیقی مناطق شرق آسیا، آسیای مرکزی، آناتولی و سیبری است.
برای اطلاعات بیشتر، به مقاله زندگینامه فردریک شوپن؛ ملقب به موتزارت دوم مراجعه کنید.
بارتوک و کودالی از این ملودیها در کارهای خود بهره بردند و آنها را با سبک شخصی خود ترکیب کردند. موسیقی بارتوک آمیزهای است از موسیقی فولکلور، کلاسیک و مدرن.
ملودیها و هارمونیهای او نیز به شدت از موسیقی مجارستان، رومانی و دیگر کشورها تأثیر پذیرفتهاند. بلا بارتوک در آثار نخستین خود، بسیار از ریتمهای نامتقارن رقصهای محلی و هارمونیهای پرشدار موسیقی بلغارستان استفاده کرده است.
وفات
بارتوک در ۲۶ سپتامبر ۱۹۴۵ در بیمارستانی در نیویورک چشم از جهان فروبست. در آن لحظات پایانی، همسرش دیتا و پسرش پتر در کنارش بودند. پیکر او ابتدا در نیویورک به خاک سپرده شد. سالها بعد، در ۱۹۸۸، پس از آنکه تغییرات سیاسی مرزهای اروپای شرقی و غربی را از هم جدا کرد، پسرش بلا جی.آر توانست آرامگاه پدر را به زادگاهش، بوداپست، منتقل کند. امروزه تندیسی از بارتوک در مقابل دومین کلیسای بزرگ بوداپست نصب شده است.