خیلی از مردم فکر میکنند برای یادگیری موسیقی حتماً باید استعداد ذاتی داشته باشند. اما تحقیقات نشان میدهد اگرچه استعداد میتواند در این راه مؤثر باشد، اما داشتن آن ضروری نیست. برخی از پژوهشگران باور دارند استعداد یک ویژگی مادرزادی است، در حالی که عدهای دیگر معتقدند استعداد را میتوان با تمرین و تلاش به دست آورد. در این نوشته از وبلاگ مدیر تولز بیشتر به این موضوع پرداختهایم. تا پایان این مطلب با ما همراه باشید تا ببینیم آیا برای نواختن موسیقی واقعاً به استعداد نیاز داریم یا نه.
برای یادگیری موسیقی باید استعداد آن را داشته باشیم؟
پاسخ به این پرسش نیازمند آن است که نخست به درستی معنای استعداد و نقش آن در فرآیند یادگیری بپردازیم. در ادامه، یافتههای مربوط به این موضوع را با هم مرور میکنیم.
استعداد چیست ؟
به توانایی تشخیص اطلاعات مفید و کاربردی در زندگی، استعداد گفته میشود. فرد بااستعداد میتواند فرصتهای ارزشمند و موقعیتهای طلایی را در زندگی ببیند و از آنها برای رشد تواناییهای ذهنی، اجتماعی، عاطفی یا جسمی خود یا حتی یک گروه استفاده کند تا به بهترین نتیجه برسد.
تعریف استعداد از نگاه محققان
هنوز هم بسیاری از کارشناسان و روانشناسان سرشناس در جهان درباره این موضوع با هم توافق ندارند. عدهای بر این باورند که استعداد یک ویژگی درونی و ذاتی است که در نهاد انسان قرار دارد و نه میتوان آن را از بین برد و نه میتوان آن را خلق کرد.
اما گروه دیگری معتقدند که بله، استعداد امری واقعی است، اما اگر در وجود ما نبود، میتوانیم آن را در خودمان پرورش دهیم و ایجاد کنیم. حال پرسش اصلی این است که:
آیا استعداد ذاتی است یا اکتسابی؟
استعداد، چیزی است که در درون هر فردی وجود دارد، اما پیدا کردن و رشد دادن آن نیازمند تلاش و یادگیری است.
میتوان گفت استعداد یک توانایی طبیعی است که مقدار آن در افراد مختلف، یکسان نیست. همچنین نوع استعدادها نیز با هم فرق میکند و این را به راحتی میتوان در اطرافیان دید. یک نفر در کارهای جسمی توانمند است، دیگری در مسائل فکری قوی ظاهر میشود و شخص سوم در زمینهای دیگر استعداد دارد. حتی میزان این تواناییها نیز در هرکس کم یا زیاد است. اما پیدا کردن استعدادهای پنهان افراد، به دانش و تجربه کافی نیاز دارد.
اگرچه برخی استعدادها را به آسانی میتوان تشخیص داد، اما بعضی از آنها هنوز در وجود فرد نهفتهاند و شکوفا نشدهاند. گاهی حتی خود فرد هم از وجود آنها بیخبر است. برای شناخت چنین استعدادهایی، باید از ابزارها و آزمونهای روانشناختی گوناگون و همچنین راهنمایی افراد متخصص استفاده کرد.
راه دیگر برای شناخت استعدادهای درونی، توجه به عملکرد گذشته فرد است. موفقیتهایی که هرکس در زمینههای خاص به دست آورده، میتواند نشانهای از استعدادهای نهفته او باشد.
نقش استعداد در فراگیری موسیقی
بر پایه پژوهشهای انجام شده، توانایی یادگیری موسیقی به دلایل گوناگونی وابسته است. عواملی مانند شرایط زندگی، مقدار تمرین و حتی ویژگیهای ارثی، در این مطالعات به عنوان عناصر تأثیرگذار بر فراگیری موسیقی معرفی شدهاند.
همچنین انتخاب یک آموزشگاه مناسب و مربیان باتجربه نیز از جمله عواملی است که میتواند به بروز و رشد استعدادهای افراد کمک کند.
آیا ژنها روی استعداد یادگیری موسیقی تاثیر دارند؟
ژنهای ما تا حدی در میزان خلاقیت ذهن ما نقش دارند. بیتردید محیطی که در آن بزرگ میشویم نیز بر پرورش خلاقیت اثر میگذارد؛ اما در کنار آن، نباید تأثیر ژنهایی که از پدر و مادر خود دریافت میکنیم را نادیده بگیریم.
بر اساس پژوهشهای تازه، به طور میانگین حدود ۳۰ درصد از خلاقیت یک موزیسین (در زمینههایی مانند ساختن آهنگ و نواختن ساز) به ژنهای به ارث رسیده مربوط است. بنابراین، امروز با اطمینان بیشتری میتوان گفت که ژنهای مرتبط با خلاقیت واقعی و تأثیرگذار هستند.
۷۰ درصد را فراموش نکنید
خبر خوش این است که حتی اگر از نظر ژنتیکی استعداد ذاتیِ خلاقیت نداشته باشیم، باز هم حدود ۷۰ درصد از توانایی ما در یادگیری موسیقی به تلاش و تمرین خودمان وابسته است.
این پژوهش همچنین نشان داد که برخی ژنهای خاص از راههای مشخص بیولوژیکی بر توانایی یادگیری موسیقی اثر میگذارند. به همین دلیل است که بعضی افراد میتوانند خیلی سریع یک قطعه موسیقی جدید را یاد بگیرند، در حالی که دیگران باید ساعتها وقت بگذارند تا حتی چند نت را به خاطر بسپارند. البته این تحقیق محدودیتهایی هم دارد.
برخی افراد با استعداد و ظرفیت بیشتری متولد میشوند، اما بدون تمرین، این استعداد به ثمر نمینشیند. استعداد یادگیری موسیقی مثال خوبی برای پاسخ به این پرسش است.
به عنوان نمونه، پژوهشی که روی نوازندگان بریتانیایی انجام شد، نشان داد نوازندگان برتر نه تنها بیشتر از نوازندگان معمولی تمرین میکنند، بلکه سرعت پیشرفت و بهبود مهارتهایشان نیز بیشتر است.
یک نظریه در این حوزه میگوید برای تبدیل شدن به یک متخصص، باید ده هزار ساعت تمرین کنید. اما اگر از نظر ژنتیکی استعداد لازم را داشته باشید، قطعاً سریعتر از دیگران به نتیجه دلخواه خواهید رسید.
نتیجه :
با توجه به آنچه گفته شد، به نظر میآید که حتی اگر کسی استعداد ذاتی در موسیقی نداشته باشد، باز هم میتواند به یک موسیقیدان، نوازنده یا خواننده شناخته شده تبدیل شود. البته برای دستیابی به این هدف، لازم است که تمرین بسیار بیشتری انجام دهد و علاقه و پشتکار را پایه و اساس تلاش خود قرار دهد.