همانطور که در نوشته قبلی گفتیم، بربط یکی از سازهای کهن و ارزشمند موسیقی است. این ساز که با نامهای عود یا رود نیز شناخته میشود، شکلی مانند گلابی دارد و معمولاً از چوب درخت توت یا آبنوس ساخته میشود. کاسه بزرگ و دسته کوتاه آن از ویژگیهای بارز این ساز است که در گذشتههای دور، از پرکاربردترین سازهای ایرانی به شمار میرفته است. در این نوشته از وبلاگ مدیر تولز میخواهیم شما را با پدر عود ایران آشنا کنیم؛ تا پایان این مطلب با ما همراه باشید.
منصور نریمان پدر عود ایران
منصور نریمان، استاد موسیقی، نوازندهی بربط و آهنگساز، همچنین متخصص ردیف و پژوهشگر موسیقی ایرانی است. او از چهرههای تاثیرگذار و صاحبسبک در تاریخ موسیقی کشور ما محسوب میشود و به پدر عود ایران معروف است.
نریمان در دورهای که ساز عود در ایران کمرونق بود و بسیاری آن را سازی متعلق به موسیقی عربی میدانستند، توانست این ساز را دوباره زنده کند و جایگاهی اصلی در مجموعهی سازهای موسیقی ایرانی برای آن به ارمغان آورد.
بیوگرافی
اسکندر ابراهیمی زنجانی، که بعدها با نام هنری منصور نریمان شناخته شد، در بیستم اسفندماه سال ۱۳۱۴ در شهر مشهد متولد شد. پدرش که در نواختن سازهای سه تار، تار و نی مهارت داشت، از زمان خردسالی آموزش به او را آغاز کرد. پدرش ردیفها و گوشههای موسیقی سنتی ایران را به او معرفی کرد و نواختن سه تار را به وی یاد داد.
همانند بسیاری از موسیقیدانان ایرانی، او نیز فراگیری موسیقی را با سازهای تار و سهتار شروع کرد. در آن دوره، عود سازی بود که تعداد کمی از نوازندگان به سراغ آن میرفتند و اگر در گروههای موسیقی جایگاهی داشت، معمولاً نوازندهی تار مسئولیت نواختن آن را بر عهده میگرفت. به طور کلی، عود در آن زمان به عنوان ساز دوم نوازندگان تار به شمار میآمد.
منصور نریمان آثاری از خود به جای گذاشته که شامل ۴۲ قطعه برای عود، ردیف موسیقی ایرانی تنظیمشده برای عود و نیز کتابی درباره روش نوازندگی بربط است. این آثار امروزه در آموزش موسیقی به هنرجویان تدریس میشود.
از دیگر تواناییهای هنری نریمان میتوان به شاعری، نقاشی، خوشنویسی، عکاسی، نوازندگی، آهنگسازی، سازسازی و خوانندگی اشاره کرد. او در سال ۱۳۳۶ ازدواج کرد و حاصل این ازدواج یک پسر و سه دختر بود.
اساتید نریمان و نحوه یادگیری ساز عود
نریمان خاطرهای از استادانش اینطور تعریف کرده: وقتی کلاس اول دبستان بودم، تا حدی با دستگاهها و گوشههای موسیقی آشنا شده بودم، اما چیزی از نت نمیدانستم. در آن زمان در مشهد کسی نبود که بتواند نت را به من یاد بدهد. به همین خاطر نامههایی به هنرستان عالی موسیقی نوشتم و برای استاد خالقی فرستادم و مشکل خود را با ایشان در میان گذاشتم.
در نامههایی که برای این استاد بزرگ فرستادم، پس از تشکر بسیار از لطف و محبت آن انسان هنرمند و دوستدار هنر، از او خواهش کردم که از راه نامهنگاری نت را به من آموزش دهد.
استاد نیز یک عکس امضا شده از خودشان همراه با دو جلد کتاب دستور تار و سهتار (دوره اول و دوم هنرستان) که توسط آقایان موسی معروفی و نصرالله زرینپنجه نوشته شده و با دقت کامل بر اساس نظریات استاد علینقی وزیری چاپ شده بود، برایم فرستادند. من این کتابها و عکس را تا امروز نگه داشتهام و برایم بسیار ارزشمند هستند. تا زندهام، مدیون این استاد بیهمتا و بزرگوار خواهم بود.
درگذشت منصور نریمان
منصور نریمان که به دلیل یک بیماری ریوی در بیمارستان بستری شده بود، صبح روز چهارشنبه، ۲۳ تیر ۱۳۹۴ در بیمارستان بهمن تهران درگذشت.
پیکر او صبح روز جمعه، ۲۶ تیر ۱۳۹۴ از مقابل تالار وحدت تشییع و در قطعه هنرمندان بهشت زهرا به خاک سپرده شد.